Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Przewlekły stres - przyczyny, objawy, wpływ na organizm, leczenie

Avatar placeholder
24.11.2022 19:40
Przewlekły stres może doprowadzić do rozwoju chorób i znacznego pogorszenia samopoczucia.
Przewlekły stres może doprowadzić do rozwoju chorób i znacznego pogorszenia samopoczucia. (Adobe Stock)

Przewlekły stres i życie w napięciu to syndrom obecnych czasów. Bezustannie się czymś stresujemy: korkiem na ulicy, egzaminem, kłótnią z partnerem, brakiem czasu albo pieniędzy. Dzieci przejmują się szkołą, a dorośli pracą i możliwością jej utraty. Stres to nieodłączny element życia każdego człowieka, kiedy jest umiarkowany, motywuje do działania i ambitnych osiągnięć. Długotrwały stres o dużej intensywności może natomiast zagrażać zdrowiu i mieć degradujący wpływ na psychikę. Jak stres wpływa na organizm? Jakie są objawy stresu i jak leczyć stres?

spis treści

1. Co to jest przewlekły stres?

Przewlekły stres (chroniczny stres, ciągły stres) to stan silnego napięcia nerwowego oraz zachwiania emocjonalnego, który utrzymuje się przez dłuższy czas i utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Stres uznawany jest za szkodliwy, choć w rzeczywistości wyróżnia się stres pozytywny i negatywny. Pierwszy ma łagodne lub umiarkowane natężenie, motywuje i ułatwia zaadaptowanie się do otoczenia, jest określany mianem podstawowego czynnika rozwoju.

Zobacz film: "Kiedy należy zgłosić się do psychiatry?"

Negatywne mogą być natomiast skutki długotrwałego stresu o dużej intensywności, wówczas może doprowadzić on do zaburzeń lękowych i stanów depresyjnych. Wśród skutków stresu wymienia się także ryzyko zespołu stresu pourazowego (PTSD), a nawet zaburzeń osobowości. Są to rzadkie przypadki spowodowane traumatycznym przeżyciem i naprawdę silnym stresem lub stanem napięcia utrzymującym się przez lata (tzw. permanentny stres, życie w stresie).

2. Przewlekły stres - wpływ na organizm

Negatywne skutki stresu to przyspieszenie procesu starzenia się organizmu i zwiększenie ryzyka zachorowania na wiele różnych chorób. Wpływ stresu na organizm dotyczy wielu układów, oddziałuje na ośrodki głodu i sytości w podwzgórzu, co powoduje nieregularne spożycie posiłków, objadanie się, jedzenie w pośpiechu, co z kolei wtórnie decyduje o otyłości, hipercholesterolemii, hiperglikemii, zawale mięśnia sercowego albo udarze mózgu.

Ponadto skóra pod wpływem stresu staje się poszarzała, mniej elastyczna, pojawiają się zmarszczki, podkrążone oczy, wypryski czy egzemy. Skutki długotrwałego stresu to również spadek odporności organizmu, co znacznie zwiększa ilość zachorowań w ciągu roku.

Nadmierny stres ma także negatywny wpływ na psychikę. Behawioralne i emocjonalne objawy stresu znacznie pogarszają samopoczucie, utrudniają zawieranie nowych znajomości i negatywnie wpływają na jakość relacji zarówno tych rodzinnych, jak i przyjacielskich.

3. Przyczyny przewlekłego stresu

Oznaki stresu mogą wynikać z wielu różnych przyczyn, takich jak sytuacja rodzinna, zawodowa, finansowa, mieszkaniowa czy zdrowotna. Są to wszystkie zmartwienia, nierozwiązane problemy czy kłótnie z bliskimi osobami.

Każda osoba ma też inną tolerancję na stres, oznacza to, że nie wszyscy będą reagować w ten sam sposób na konkretne sytuacje. Zdarzają się przypadki, kiedy konieczność zadzwonienia sprawia, że drżą ręce i przyspiesza bicie serca.

Wyodrębniono skalę stresu według Holmesa i Rahe’a, która ma na celu pokazanie jak duży stres wywołuje konkretna sytuacja poprzez przyznanie jej określonej liczby punktów:

  • śmierć męża lub żony - 100 punktów,
  • rozwód - 73,
  • separacja - 65,
  • zakończenie związku - 65,
  • pobyt w więzieniu - 63,
  • śmierć bliskiego członka rodziny - 63,
  • ciężka choroba - 53,
  • wypadek z uszkodzeniem ciała - 53,
  • ślub - 50,
  • utrata pracy - 50,
  • przejście na emeryturę - 45,
  • ciąża - 40,
  • problemy seksualne - 39,
  • pojawienie się nowego członka rodziny - 39,
  • poważna zmiana w pracy - 39,
  • zmiana statusu finansowego - 38,
  • śmierć przyjaciela - 37,
  • zmiana stanowiska pracy - 36,
  • konflikty rodzinne - 35,
  • wysoki kredyt - 31.

W skali nie brakuje też sytuacji, takich jak urlop (13), święta spędzane z rodziną (12), zmiana nawyków żywieniowych (15) czy zmiana miejsca zamieszkania (20).

Wynik między 150 a 199 punktów oznacza 37% szans na zachorowanie w przeciągu kolejnych 2 lat, między 200 a 299 - 51%, natomiast rezultat przekraczający 300 punktów aż 79% ryzyka rozwoju choroby.

4. Jakie są objawy długotrwałego stresu?

Co powoduje stres? Przede wszystkim odpowiada za pogorszenie samopoczucia, objawy fizyczne stresu (objawy fizjologiczne stresu) to:

Wśród objawów stresu długotrwałego (symptomów stresu) należy wymienić również silne pobudzenie emocjonalne spowodowane stresem, które objawia gniew, złość, rozdrażnienie, nerwowość, poczucie winy, natrętne myśli i niezdolność do koncentracji (są to psychologiczne objawy stresu).

Stres emocjonalny ma wpływ na zgrzytanie zębami, tiki nerwowe, nadmierny pociąg do alkoholu, wzmożone fantazjowanie, zwiększone spożycie kofeiny, obgryzanie paznokci czy niechęć do seksu.

Przewlekły stan napięcia prowadzi również do pojawienia się somatycznych objawów stresu, które mogą być na tyle silne, że pacjent zacznie poważnie obawiać się o swoje zdrowie, a nawet życie. Wśród nich wymienia się:

Jest to również reakcja organizmu na silny stres (tzw. skutek silnego stresu).

5. Skutki przewlekłego stresu

Co wywołuje stres? Jest to ogólna reakcja organizmu na działanie stresora, np. chorobę, porażkę, obciążenie, zmęczenie. Organizm uruchamia szereg mechanizmów i mobilizuje siły do walki z potencjalnym zagrożeniem. Towarzyszy temu stan napięcia emocjonalnego i procesy, mające postawić człowieka w stan gotowości.

W krwiobiegu pojawiają się hormony stresu (kortyzol, adrenalina, ACTH – kortykotropina, tyroksyna), które powodują takie objawy, jak:

  • przyspieszony oddech,
  • szybsze tętno,
  • rozszerzenie źrenic,
  • wzmożona potliwość,
  • zahamowanie perystaltyki jelit,
  • podwyższony próg bólu.

Stres uruchamia mechanizmy obronne zgodnie z zasadą „walcz albo uciekaj”. Jednak kiedy mamy do czynienia ze zbyt dużym natężeniem trudności, mogą pojawić się problemy zdrowotne w wyniku zachwiania systemu immunologicznego.

Długotrwały stres wyczerpuje zasoby i pokłady energii człowieka oraz powoduje załamanie jego zdolności adaptacyjnych do nowych warunków. Jednostka może dalej funkcjonować, ale kosztem jakości swojego zdrowia, np. mogą pojawić się choroby wywołane przez stres (choroby ze stresu).

Niestety, stres zawodowy, stres szkolny, stres psychologiczny, stres ekonomiczny, stres środowiskowy zmuszają nas do bezustannej walki, narażają na brak snu, wypoczynku i destabilizują ogólne funkcjonowanie. Organizm prędzej czy później może zacząć się buntować, nasze samopoczucie zacznie diametralnie się pogarszać, są to powszechne skutki nadmiernego stresu (konsekwencje stresu).

Jak radzić sobie ze stresem?
Jak radzić sobie ze stresem?

Stres jest integralną częścią ludzkiego życia. Około 60% osób odczuwa dolegliwości związane ze stresem,

zobacz galerię

6. Jak leczyć przewlekły stres?

Leczenie stresu jest bardzo istotne, ponieważ wpływ stresu na zdrowie może być bardzo niebezpieczny. Niestety nie ma panaceum na stres, bo nie da się go wyeliminować z życia. Stres jest potrzebny, by mobilizować człowieka do wysiłku. Jednak, gdy trwa zbyt długo i jest zbyt silny, może być destrukcyjny.

Objawy silnego stresu (objawy przewlekłego stresu) utrudniają, a niekiedy uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Wraz z upływem czasu paraliżujący stres przyczynia się do rozwoju choroby związanej ze stresem, a także sytuacji, gdy objawy somatyczne stresu są na tyle silne, że pacjent ma poczucie zagrożenia własnego życia.

Przewlekły stres - jak sobie radzić? Objawy nadmiernego stresu można redukować za pomocą technik relaksacyjnych, bardzo ważny jest czas na przyjemność i odpoczynek. Korzystny wpływ ma też codzienna rutyna i zdrowa dieta, obfitująca w produkty pełnoziarniste, świeże warzywa i owoce oraz nabiał, produkty, które dostarczą organizmowi cennych witamin i składników odżywczych.

Objawy przewlekłego stresu zmniejsza magnez, potas, witaminy z grupy B oraz kwasy omega 3-6-9.

Pozytywny wpływ ma również

  • regularna aktywność fizyczna,
  • medytacja,
  • joga,
  • spacery po lesie,
  • pływanie,
  • czytanie,
  • słuchanie muzyki,
  • czynności, takie jak rysowanie, malowanie, składanie modeli czy origami.

Leczenie przewlekłego stresu bardzo często wymaga pomocy psychologa lub psychiatry, ale również wsparcia bliskich osób. Warto poznać również techniki łagodzenia silnych emocji, które przydadzą się również w łagodzeniu objawów stresu krótkotrwałego.

Należy pamiętać, że nie należy ignorować odczuwanego stresu, ponieważ ma on negatywny wpływ na organizm człowieka i wywołuje wiele konsekwencji, wyróżnia się zarówno fizyczne, jak i psychiczne skutki stresu. W takiej sytuacji najlepiej zastanowić się nad własnymi potrzebami i słuchać swojego organizmu, spotykać się z ludźmi lub spędzić trochę czasu w samotności, więcej spać lub próbować nowych aktywności fizycznych.

Nie warto bać się skorzystania ze specjalistycznej pomocy, bardzo często rozmowa z psychoterapeutą pozwala uwolnić tłumione emocje i poczuć się lepiej. Warto korzystać z różnych metod, szczególnie gdy mamy trudny czas i według skali grożą nam choroby spowodowane stresem.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Lęk a stres
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze