Kwasica ketonowa - ketogeneza, objawy, leczenie

Kwasica ketonowa powstaje w następstwie niewystarczającej ilości insuliny lub upośledzonego działania transporterów komórki, które nie mogą spożytkować obecnej we krwi glukozy. Można więc użyć sformułowania, że tkanki "głodują", więc organizm podejmuje działania, mające na celu zmienić tę sytuację. Jednym z rozwiązań jest przekształcenie tłuszczy w ciała ketonowe. Organem, w którym zachodzi ketogeneza jest wątroba.

1. Kwasica ketonowa - ketogeneza

Ciała ketonowe nie są zużywane przez wątrobę, ale trafiają do krwiobiegu i są transportowane do tkanek pozawątrobowych, dla których stanowią materiał energetyczny.

Acetooctan i hydroksymaślan są bardzo łatwo przez tkanki utylizowane. Jednak acetooctan ulega ciągłej, samoistnej dekarboksylacji, w wyniku której powstaje aceton i dwutlenek węgla. Aceton to związek bardzo trudny do utlenienia, więc jest usuwany przez płuca, razem z powietrzem, dając bardzo charakterystyczny zapach.

Ciała ketonowe mają kwaśny odczyn, więc przy przedłużającej się ketozie (nadmiar ciał ketonowych) maleje ilość rezerwy alkalicznej (zasadowej) w organizmie, prowadząc do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.

2. Kwasica ketonowa - objawy

Objawy kwasicy ketonowej zależą od stopnia zakwaszenia organizmu.

Przy łagodnej cukrzycowej kwasicy ketonowej obserwujemy takie objawy, jak:

• niepokój;
• osłabienie;
• nudności;
• oddech Kussmaula – bardzo głęboki, przyspieszony; nazywany jest też „oddechem kwasiczym” lub „gonionego psa”. Spowodowany drażnieniem przez kwaśne ketony ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym;
• zapach acetonu z ust;
• ciała ketonowe w moczu.

Przy ciężkiej kwasicy ketonowej możemy zaobserwować dodatkowo:

• zwiększone pragnienie;
• suchy, obłożony język, suchość w jamie ustnej;
• wielomocz;
• suchość skóry;
• "rumieniec kwasiczy", spowodowany rozszerzeniem naczyń krwionośnych;
• wysypka na ciele;
• ból brzucha;
• ból klatki piersiowej;
• zaburzenia świadomości, utrata przytomności;
• śpiączka.

W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić:

• znaczną hiperglikemię (nawet powyżej 33mmol/l lub 600mg/dl);
• znaczną glukozurię, czyli obecność glukozy w moczu (powyżej 0,44mmol/l lub 8g/100ml);
• spadek wartości pH i CO2;
• w osoczu spadek stężenia jonów sodu, a zwiększenie stężenia jonów potasu.

3. Kwasica ketonowa - leczenie

Leczenie polega na:

• insulinoterapii - podawaniu insuliny;
• wyrównaniu zaburzeń kwasowo-zasadowych, niedoborów wodnych i elektrolitowych;
• leczeniu powikłań, takich jak niewydolność nerek, wstrząs i zespoł rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (zespół DIC).

Warto pamiętać, że kwasica ketonowa (ketoza) pojawia się nie tylko przy niskiej dawce insuliny, ale także wskutek stanu zapalnego czy urazu.