Cytrynian sodu - właściwości, zastosowanie, występowanie

Cytrynian sodu jest organicznym związkiem chemicznym. To dodatek do żywności o oznaczeniu E331, ale również substancja wykorzystywana w przemyśle chemicznym i kosmetycznym oraz w medycynie. Jak działa cytrynian sodu? Czy jest szkodliwy dla organizmu? Gdzie go kupić?

1. Właściwości cytrynianiu sodu

Cytrynian sodu, czyli sól sodowa kwasu cytrynowego, jest organicznym związkiem chemicznym z grupy cytrynianów, mającym wzór chemiczny: C3H4(OH)(COONa)3.

Pojęcie „cytrynian sodu” nie jest jednoznaczne. W rozumieniu potocznym odnosi się do cytrynianu trisodowego. Istnieje także cytrynian monosodowy oraz cytrynian disodowy.

Zobacz film: "Te produkty pełne są niezdrowych dodatków"

Cytrynian sodu znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, jako smakowy i konserwujący dodatek do żywności (E331), a także medycynie oraz przemyśle kosmetycznym i chemicznym. Posiada pH o lekkim odczynie zasadowym od 7,5 do 9. Jest higroskopijny - pochłania wodę z otoczenia, stąd trzeba go chronić przed wilgocią.

Cytrynian sodu można otrzymywać w reakcji kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem, węglanem lub wodorowęglanem sodu. Kupuje się go w sklepach z odczynnikami laboratoryjnymi, surowcami chemicznymi, jak również chemią przemysłową i gospodarczą. Cytrynian sodu na rynku jest dostępny w opakowaniach o masie od 100 g do 1000 kg. Jego cena waha się od kilku do kilkudziesięciu złotych za kilogram, w zależności od czystości środka oraz wielkości opakowania.

2. Zastosowanie cytrynianu sodu w przemyśle spożywczym

Cytrynian sodu w przemyśle spożywczym używany jest jako:

• sekwestrant, czyli substancja absorbująca jony i zapobiegająca zmianom smaku, konsystencji i barwy żywności,
• dodatek smakowy do napojów gazowanych o smaku cytrynowym,
• regulator kwasowości. Jest substancją utrzymującą odpowiednie pH produktu,
• emulgator nadający jednolitą konsystencję roztworom niemieszających się cieczy,
• konserwant chroniący tłuszcze w produkcie przed utlenianiem i jełczeniem.

Cytrynian sodu można znaleźć w:

• napojach gazowanych o smaku cytrynowym,
• przetworach mlecznych: mleku zagęszczonym, deserach mlecznych, serkach twarogowych termizowanych, mleku kozim UHT, serach topionych, mozzarelli, fermentowanych napojach mlecznych, takich jak jogurt, kefir, maślanka,
• w wyrobach cukierniczych, lodach, polewach do deserów, lukrach, koncentratach do ciast i deserów,
• chrupkach, chipsach,
• wyrobach garmażeryjnych,
• konserwach mięsnych i warzywno-mięsnych,
• napojach spirytusowych,
• margarynach, musztardzie, sosach, majonezie,
• przyprawach,
• przetworach rybnych,
• dżemach, marmoladach.

3. Cytrynian sodu w przemyśle chemicznym

Cytrynian sodu jest używany w przemyśle chemicznym: w kąpielach elektrolitycznych, jako reduktor w reakcjach otrzymywania nanocząstek metali, a także jako składnik buforów mających zapobiegać zmianom pH roztworów. To także składnik odczynnika Benedicta, który służy do wykrywania cukrów redukujących i aldehydów.

Cytrynian sodu stosuje się również w kosmetyce, ponieważ jako składnik kosmetyków chroni przed chelatowaniem metali oraz nadaje im odpowiednią kwasowość. Innym nieoczywistym zastosowaniem związku jest usuwanie kamienia z kotłów, czyszczenie chłodnic samochodowych, jak również przypalonych blach czy garnków.

4. Cytrynian sodu w medycynie

W medycynie cytrynian sodu traktowany jest jako antykoagulant, ponieważ zapobiega zlepianiu krwinek przy transfuzjach i przechowywaniu krwi. To również środek, który zmniejsza jej krzepliwość.

Związek stosuje się jako lek wykorzystywany przy infekcjach układu moczowego. Chroni przed powstawaniem kamieni nerkowych i kwasicą metaboliczną u osób z chorobami nerek. To również środek przeczyszczający.

W medycynie cytrynian sodu stosowany jest również jako składnik roztworów do wypełniania cewników do hemodializ poza zabiegami, co ma zapobiegać powstawaniu skrzepów. Jego obecność pozwala na stosowanie niższych stężeń heparyny.

5. Czy cytrynian sodu jest szkodliwy?

Cytrynian sodu, w dawkach stosowanych w przemyśle spożywczym, jest bezpieczny dla organizmu. Dowodzą tego badania.

Niekorzystne działanie obserwuje się w przypadku nadmiernego spożycia substancji, co może skutkować dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak biegunka, ból brzucha, nudności i wymioty. Alergia na cytrynian sodu występuje bardzo rzadko. Jeśli się zdarza, to po spożyciu manifestuje się wysypką, świądem języka i przełyku, zawrotami głowy oraz dusznościami.

O czym jeszcze warto wiedzieć? Ważne jest, by leki z cytrynianem sodu przyjmować po posiłku, zawsze popijając szklanką wody. Nie powinny ich zażywać osoby odwodnione, z ciężkimi uszkodzeniami serca, niewydolnością nerek, z zaburzeniami pracy nadnerczy, a także o wysokim poziomie potasu we krwi.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.