Embriopatia – charakterystyka, rodzaje. Bezpieczeństwo w pierwszych tygodniach ciąży

Embriopatia jest zaburzeniem rozwoju zarodka, które zachodzi od 3. do 8. tygodnia po zapłodnieniu. Okres zarodkowy (embrionalny) jest bowiem najbardziej intensywnym czasem rozwoju płodu. To właśnie wtedy m.in. zaczyna pracować serce czy tworzą się podstawowe narządy. Okres zarodkowy jest więc kluczowy dla dalszego zdrowego rozwoju płodu.

Do zaburzenia rozwoju zarodka może dojść w wyniku zróżnicowanych czynników zewnętrznych. Mogą to być chociażby zakażenia wirusowe, pasożytnicze czy też bakteryjne. Patogenne działanie na zarodek mogą mieć także wszelkie nieprawidłowości hormonalne, choroby przewlekłe matki czy też zażywanie przez matkę substancji psychoaktywnych.

W zależności od etapu, na którym dochodzi do uszkodzeń i wad, wyróżnia się:

• gametopatie (okres gametogenezy),
• blastopatie (okres powstawania blastocysty),
• embriopatie (formowanie się zarodka),
• fetopatie (okres płodowy).

Najcięższe wady powstają właśnie w okresie zarodkowym. Należą do nich między innymi wady układu nerwowego, głuchota, ślepota, ale też wady serca, kończyn, czy wady podniebienne i zębów.

Embriopatie mogą mieć bardzo różne podłoża. Najbardziej powszechne embriopatie to:

• embriopatia wirusowa – powodują ją rozmaite wirusy, np. różyczki, grypy, świnki, ospy wietrznej, żółtaczki zakaźnej, odry czy malarii,
• embriopatia weneryczna, która spowodowana jest kiłą,
• embriopatia uwarunkowana toksoplazmozą,
• embriopatia hemolityczna – do zaburzeń dochodzi w wyniku konfliktu serologicznego między matką a płodem,
• embriopatia spowodowana niedoczynnością tarczycy u matki,
• embriopatia spowodowana używkami,
• embriopatia cukrzycowa,
• embriopatia spowodowana przyjmowaniem niektórych leków (np. embriopatia warfarynowa, talidomidowa, retinoidowa),
• embriopatia spowodowana promieniami ultrafioletowymi czy promieniami RTG.

Ciąża to szczególny czas dla rodziców. Jednak okres ten nakłada także wiele ograniczeń, które mają właśnie na celu zapobieganie embriopatii. Dobrze, by kobieta już od pierwszych tygodni ciąży konsultowała swój stan z ginekologiem, zwłaszcza w przypadku chorób takich jak cukrzyca, czy niedoczynność tarczycy.

Bardzo ważne jest także całkowite zaprzestanie przyjmowania jakichkolwiek używek – alkoholu, papierosów, narkotyków. Warto podkreślić także, że ciężarna nie powinna przyjmować leków bez konsultacji z lekarzem. Należy także zadbać o odpowiednią dietę, zrezygnować z niektórych potraw (surowe mięsa, ryby, jaja).

W pierwszych tygodniach ciąży istnieje ryzyko zarażenia się toksoplazmozą, dlatego też zaleca się, żeby w tym czasie ciężarne nie sprzątały kocich kuwet. W przypadku braku przeciwciał, ciężarne powinny także unikać kontaktu z osobami chorymi na różyczkę, świnkę czy ospę wietrzną.