Diagnostyka medyczna - jakie są rodzaje badań?
Diagnostyka to nauka i postępowanie medyczne, którego celem jest ocena stanu zdrowia, rozpoznanie nieprawidłowości i chorób, jak i monitorowanie leczenia. Obejmuje zarówno ogólne i specjalistyczne badania lekarskie, jak i procedury laboratoryjne, obrazowe i endoskopowe. Jakie są rodzaje badań diagnostycznych?
1. Co to jest diagnostyka?
Diagnostyka w ujęciu medycznym to nauka o sposobach rozpoznawania chorób na podstawie ich objawów, badania lekarskiego oraz wyników badań dodatkowych. Jakie są rodzaje diagnostyki medycznej? Diagnostyka obejmuje różne procedury, których zadaniem jest rozpoznawanie stanu zdrowia, nieprawidłowości i schorzeń. To diagnostyka laboratoryjna, diagnostyka obrazowa, ale także diagnostyka preimplantacyjna czy diagnostyka psychologiczna.
Badania diagnostyczne – rodzaje
Rozpoznanie w procesie diagnostyki stawia się na podstawie:
- badania podmiotowego. To wywiad lekarski obejmujący charakter, czas trwania i rodzaj dolegliwości oraz inne kluczowe informacje,
- badania przedmiotowego. To fizykalna ocena stanu chorego za pomocą oglądania, palpacji, opukiwania i osłuchiwania z użyciem rąk oraz prostych narzędzi, takich jak stetoskop (słuchawki lekarskie) czy ciśnieniomierz,
- badań dodatkowych, do których należą badania laboratoryjne, badania obrazowe i badania endoskopowe.
2. Co to diagnostyka laboratoryjna?
Diagnostyka laboratoryjna jest dziedziną medycyny, w centrum zainteresowania której znajduje się badanie pobranych od pacjentów materiałów: krwi, wydzielin i wymazów. Jej zadaniem jest określanie składu i parametrów biologicznych oraz fizykochemicznych krwi próbek. Badanie laboratoryjne prowadzi się in vitro przy użyciu technik mikroskopowych, biochemicznych, immunologicznych, bakteriologicznych, analizy instrumentalnej.
Celem wykonywanej w laboratorium czy pracowni diagnostycznej analizy jest:
- rozpoznanie ogólnego stanu pacjenta,
- wykrycie różnych nieprawidłowości i chorób,
- zaplanowanie leczenia, monitorowanie leczenia,
- ustalenie tak zwanej zgodności tkankowej (czy biorca może przyjąć przeszczep od dawcy).
W odniesieniu do diagnostyki laboratoryjnej funkcjonują różne inne określenia, takie jak analityka medyczna, diagnostyka medyczna czy medycyna laboratoryjna, co doskonale opisuje istotę pojęcia.
3. Rodzaje badań laboratoryjnych
Każda pojedyncza procedura diagnostyki laboratoryjnej określana jest jako badanie laboratoryjne. Jakie są badania diagnostyczne? Podstawowym badaniem krwi jest morfologia krwi obwodowej (także morfologia krwi z rozmazem), która obrazuje stan organizmu. Inne badania, ogólne i biochemiczne, są wykonywane w kierunku chorób autoimmunologicznych, nietolerancji i alergii, chorób genetycznych i hormonalnych, a także infekcji czy wykrycia markerów nowotworowych.
Jeśli chodzi o badania moczu, które mają ocenić fizyczne i chemiczne właściwości moczu (badanie ogólne moczu), służą także do ilościowego oznaczenia białka, glukozy czy wapnia, ale i bakterii (posiew moczu).
Badania kału pozwalają nie tylko na ocenę stanu organizmu, ale również rozpoznanie choroby, na przykład pasożytniczej czy wykrycia obecności krwi utajonej w kale. Przeprowadza się także badania histopatologiczne, najczęściej po to, by potwierdzić lub wykluczyć obecność zmian nowotworowych. W tym celu niezbędna jest biopsja (cienkoigłowa, gruboigłowa) polegająca na pobraniu fragmentu zmienionej chorobowo tkanki lub skóry.
4. Rodzaje badań obrazowych i endoskopowych
Badania obrazowe to procedury, które wykorzystują różne techniki, dzięki czemu ilustrują obraz wnętrza organizmu. Do takich badań należy między innymi rentgen (RTG), ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (RM) czy pozytonowa tomografia emisyjna (PET).
Badania endoskopowe polegają na wprowadzeniu do sondy z kamerą, co pozwala na ocenę stanu i kondycji jamy ciała czy narządu. To na przykład laryngoskopia, gastroskopia, laparoskopia i kolonoskopią.
5. Diagnostyka specjalistyczna - badania
W procesie diagnostycznym przeprowadzane są także badania specjalistyczne – neurologiczne, dermatologiczne, okulistyczne czy kardiologiczne. Na przykład by ocenić sprawność słuchu i ogólny stan uszu, wykonuje się badania słuchowe. To na przykład audiometria tonalna i mowy.
W ocenie kondycji skóry i badań wykonywanych pod kątem diagnostyki chorób skórnych, przeprowadza się specjalistyczne procedury, takie jak dermatoskopia czy trichoskopia. Aby ocenić sprawność widzenia i ogólny stan oczu wykonuje się badanie ostrości wzroku, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego czy ocenę widzenia barw.
Przeprowadza się także różne inne badania specjalistyczne. To na przykład badania czynnościowe oceniające stan układu oddechowego (np. spirometria) czy badania serca (wykonane u lekarza pierwszego kontaktu, ale i w szpitalu). To pomiar EKG, holter ciśnieniowy, a także echokardiografia czy koronarografia.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.