Dobowa zbiórka moczu – przygotowanie i wskazania do badania

Dobowa zbiórka moczu (DZM) to badanie, istotą którego jest analiza moczu oddanego w ciągu 24 godzin. Wyniki umożliwiają ocenę bilansu płynów w organizmie, czyli rozpoznanie, ile płynów przyjmuje dana osoba, a ile wydala w ciągu doby. DZM pozwala również określić ilości wydalanych w ciągu doby, wraz z moczem, związków chemicznych, takich jak: potas, fosfor, sód, wapń, magnez, kwas moczowy, mocznik, kreatynina czy hormony. Tym samym badanie dostarcza istotnych informacji nie tylko na temat układu moczowego, ale i funkcjonowania innych narządów i układów organizmu.

Dobowa zbiórka moczu jest wskazana przy podejrzeniu wielu różnych chorób i nieprawidłowości: cukrzycy, osteoporozy, chorób przytarczyc, nerek, tarczycy czy nadnerczy, kwasicy lub zasadowicy. Dzięki niej możliwa jest diagnostyka chorób układu moczowego czy zaburzeń metabolicznych. DZM jest również pomocna podczas dializoterapii, w żywieniu pozajelitowym, w przypadku zaburzeń elektrolitowych oraz przy podejrzeniu niedoboru witaminy D.

Dlaczego tak się dzieje? Mocz składa się z wody i rozpuszczonych w niej substancji chemicznych. Ich określona ilość jest naturalna, jednak gdy nie mieści się w granicach normy lub gdy w badanej próbce obecne są substancje, których być w nim nie powinno, może to wskazywać na różne schorzenia i nieprawidłowości.

Przed przystąpieniem do dobowej zbiórki moczu należy kupić w aptece specjalny, duży, bo 2-3 litrowy pojemnik. Zawiera on podziałkę, która umożliwia dokładne odczytanie objętości materiału. Kosztuje kilkanaście złotych. Niezbędny jest również mały, jednorazowy pojemnik z nakrętką (jego cena wynosi zwykle 1 zł). W nim, po zakończonej zbiórce, należy dostarczyć próbkę do laboratorium. Pojemniki nie muszą być jałowe.

Niektóre parametry oznaczane w dobowej zbiórce moczu wymagają zastosowania środka konserwującego. Warto o to zapytać lekarza lub osoby pracujące w laboratorium. Można go kupić w aptece.

Przygotowując się do dobowej zbiórki moczu należy także pamiętać o przeciwwskazaniach. I tak w dniu poprzedzającym badanie należy unikać: intensywnych ćwiczeń fizycznych, alkoholu, spożywania znacznej ilości białka, gorących kąpieli, stresu. W dniu badania nie należy spożywać takich pokarmów i płynów jak: kawa, herbata, alkohol, kakao, banany i cytrusy. Powyższe czynniki, dokładnie tak, jak gorączka, mogą być przyczyną białkomoczu i podwyższonego stężenia kwasu moczowego, co może skutkować fałszywymi podejrzeniami. Z uwagi na ryzyko zanieczyszczenia materiału do badań krwią, kobiety nie powinny wykonywać badania: 2 dni przed spodziewaną miesiączką, natychmiast po zakończeniu menstruacji, w czasie owulacji.

W celu wykonania analizy DZM niezbędne jest zbieranie uryny przez całą dobę. Zbiórkę moczu należy rozpocząć rano i prowadzić ją przez 24 godziny. Oznacza to, że jeżeli gromadzenie materiału rozpoczęto o godzinie 7 rano w środę, to musi się ona zakończyć o 7 rano w czwartek. Datę, wraz z dokładną godziną, trzeba zanotować.

Pierwszą poranną porcję moczu należy oddać do toalety. Zbiórkę trzeba rozpocząć od drugiej porcji. Gdy niezbędne jest zastosowanie środka konserwującego, trzeba pamiętać o jego dodaniu. Ostatnią porcją moczu jest poranna próbka moczu oddana w drugim dniu prowadzenia zbiórki.

Należy pamiętać, by:

• w czasie trwania dobowej zbiórki moczu pojemnik przechowywać w lodówce.
• do pojemnika musi być była wlewana każda porcja moczu. W przypadku jej pomięcia, zbiórkę należy przerwać i rozpocząć od nowa – innego dnia. Wówczas zebrany mocz trzeba wylać. Niepełna zbiórka może zafałszować wyniki badań.

Po zakończeniu zbiórki trzeba ustalić objętość zebranego moczu, czyli odczytać jego objętość z podziałki na ścianach pojemnika. Informację tę należy zapisać na karteczce, obok imienia i nazwiska oraz godziny rozpoczęcia i zakończenia zbiórki. Nakleja się ją na mały pojemnik na mocz. W nim powinna się znaleźć niewielką, bo 50-100 ml próbka moczu. Aby ją uzyskać, trzeba wymieszać mocz w pojemniku zbiorczym i odlać pożądaną ilość. Próbkę należy dostarczyć do laboratorium w najkrótszym czasie.