Echinacea - zastosowanie, działanie, wpływ na odporność, przeciwwskazania, preparaty
W obawie przed osłabieniem odporności, co może skutkować częstymi infekcjami i cięższym niż normalnie przebiegiem chorób, często sięgamy po suplementy diety lub po inne substancje o cechach imumnostymulatorów. Jednym z nich jest echinacea.
Echinacea dla celów leczniczych uprawiana jest w Europie i Azji
W tym artykule:
Co to jest echinacea?
Jeżówka, której łacińska nazwa to echinacea, jest uznawana za immunostymulator.
W lecznictwie wykorzystywane są głównie trzy gatunki tej rośliny: jeżówkę (rotacznicę) purpurową, jeżówkę wąskolistną i jeżówkę bladą. Wszystkie odmiany pochodzą z Ameryki Północnej, ale dla celów leczniczych są uprawiane w Europie i w Azji.
W związku z tym, że pierwotnie echinacea zajmowała przede wszystkim teren Wielkich Jezior, a także Appalachy i Góry Skaliste, była dobrze znana Indianom żyjącym na tym obszarze, a mianowicie Siuksom, Dakotom, Komanczom. Wykorzystywali ją w ziołolecznictwie ludowym do leczenia krwawiących, trudno gojących i zakażonych ran, błonicy, kiły, rzeżączki, szkarlatyny, malarii i innych chorób w przebiegu, których pojawia się gorączka. Ponadto w przypadkach ukąszenia przez węża, owady lub zatruć.
Budowa układu odpornościowego
Na początku XX wieku zwrócono uwagę na immunostymulujące właściwości wyciągów z echinacei oraz na fakt, iż zwiększa liczbę leukocytów we krwi. W latach 20. i 30. XX wieku jeżówka w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych zyskała znaczną popularność, była stosowana w celu zregenerowania oraz uodpornienia organizmu. Po wkroczeniu ery antybiotyków, echinacea została zapomniana, by świat znów sobie o niej przypomniał w latach 70. XX wieku.
Jeżówka wąskolistna ma najsilniejsze właściwości lecznicze, jednak w Europie najpopularniejsza jest jeżówka purpurowa, która jest tańszym odpowiednikiem o podobnym składzie chemicznym i ma najlepiej udokumentowane działanie terapeutyczne. Pozyskiwana jest ona z upraw wielkoareałowych, jako surowiec do produkcji wielu leków, a ostatnio również kosmetyków.
Zastosowanie jeżówki
Podstawowym powszechnym zastosowaniem echinacei jest poprawa odporności. Ponadto wyciąg z niej jest stosowany zewnętrznie w leczeniu ciężko gojących się ran. Używana jest w preparatach dermatologicznych, ponieważ zwiększa zdolność skóry do regeneracji i podnosi jej odporność wobec czynników zewnętrznych.
Echinacea uprawiana jest również w ogrodnictwie w celach ozdobnych.
Działanie echinacea
- wzmożenie aktywności komórek układu odpornościowego, co skutkuje działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym oraz przeciwgrzybicznym; chroni organizm przed nawrotem choroby (szczególnie wrażliwe są gronkowce i paciorkowce);
- stymulowanie przemiany materii;
- działanie przeciwbólowe oraz rozkurczowe;
- działanie napotne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwwysiękowe;
- pobudzanie wydzielania soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego;
- stymulowanie produkcji żółci i jej uwalnianie;
- stymulowanie procesów regeneracyjnych;
- hamowanie aktywności hialuronidazy, co skutkuje ochroną przed degradacją połączeń międzykomórkowych, błon komórkowych oraz proteoglikanów i kolagenu, dzięki czemu uniemożliwia penetrowanie tkanek przez patogenne drobnoustroje;
- pobudzanie procesu fagocytozy dokonywanego przez makrofagi i granulocyty, wzmaga liczbę i aktywność limfocytów grasicozależnych T i limfocytów NK, zwiększa wydzielanie interferonu.
- hamowanie wydzielania histaminy, leukotrienów i prostaglandyn, a tym samym tłumienie procesów zapalnych i wysiękowych i zapobieganie im;
- pobudzanie czynności keratynocytów i komórek Langerhansa tkanki nabłonkowej.
Wpływ jeżówki na odporność
Badania naukowe w znacznej mierze potwierdziły szeroki zakres działania leczniczego echinacei. Najważniejsza jest aktywność immunostymulująca. Maść z echinaceą była stosowana w leczeniu stanów zapalnych skóry, egzemy, oparzeń, ran, opryszczki i owrzodzeń podudzi. Całkowite wyleczenie zaobserwowano w ponad 85 proc. przypadków, natomiast skutki uboczne wystąpiły jedynie u ok. 2 proc. badanych.
Ekstrakt z jeżówki
W lecznictwie stosuje się wyciągi alkoholowe, olejowe i wodne (Extractum echinaceae) z korzenia i ziela jeżówki. Dostępne są także postacie stałe echinacei: w formie tabletek do ssania, kapsułek lub tabletek powlekanych. W Niemczech i w Szwajcarii produkowanych jest około 200 nowoczesnych preparatów zawierających ekstrakt z jeżówki. W Polsce zostało zarejestrowanych około 15 preparatów jeżówkowych.
Przeciwwskazania do stosowania
Preparaty echinacei mogą być stosowane u dzieci od 7 roku życia. U młodszych, kobiet w ciąży oraz karmiących nie powinno się ich stosować, ewentualnie dopiero po konsultacji z lekarzem.
Echinacei nie należy podawać równocześnie z lekami immunosupresyjnymi, w tym także z glikokortykosteroidami. Ponadto nie powinno się jej stosować w przypadku chorób autoimmunologicznych, białaczki, HIV/AIDS.
Przyjmowanie preparatów z echinaceą
Echinaceę można stosować w trakcie trwania choroby lub profilaktycznie, w okresie jesienno-zimowym i zwiększonego ryzyka występowania infekcji górnych dróg oddechowych.
Preparaty z jeżówki trzeba zażywać regularnie i przez dłuższy czas. Efekty lecznicze są widoczne po około 3-4 tygodniach. Po miesięcznej kuracji echinaceą polecane jest zrobienie 14 dniowej przerwy w jej przyjmowaniu. Czas podawania tabletek do ssania nie powinien przekraczać 10 dni przy podawaniu codziennym i 20 dni przy podawaniu co drugi dzień.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
