Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Sylwia Wiśniewska

Epizod psychotyczny - co to jest, objawy, leczenie

Epizod psychotyczny może stanowić zapowiedź choroby psychicznej - schizofrenii.
Epizod psychotyczny może stanowić zapowiedź choroby psychicznej - schizofrenii. (Adobe stock)

Epizod psychotyczny może wystąpić jako pojedynczy incydent bądź zjawisko zapowiadające nadchodzącą chorobę psychiczną. Epizod może objawiać się wycofaniem społecznym, utrudnionymi kontaktami społecznymi, halucynacjami. Jakie są inne objawy epizodu psychotycznego?

spis treści

1. Co to jest epizod psychotyczny?

Epizod psychotyczny to okres, w którym osoba traci właściwy kontakt z rzeczywistością i doświadcza różnego rodzaju zaburzeń myślenia, percepcji i funkcjonowania. W trakcie epizodu psychotycznego mogą występować objawy, takie jak urojenia i halucynacje.

Chociaż pojedynczy epizod psychotyczny nie zawsze świadczy o schizofrenii to jednak nie powinno się go bagatelizować, ze względu na jego potencjalny związek z rozwojem tego przewlekłego zaburzenia psychicznego.

Zobacz film: "Kiedy należy zgłosić się do psychiatry?"

Należy podkreślić, że epizod psychotyczny może być również wskaźnikiem wielu innych problemów natury psychicznej stanowiących czynniki ryzyka rozwoju schizofrenii (gdy problemy te zostaną odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i leczone, mogą zapobiegać rozwojowi psychozy schizofrenicznej).

Negatywne objawy powiązane z ubytkiem i ograniczeniami różnych czynności natury psychicznej, okres trwania (powyżej 6 miesięcy) oraz ewentualne zmiany zachowania osobowości chorego po epizodzie to czynniki, które również mają wpływ na rozpoznanie psychozy schizofrenicznej.

2. Ile trwa epizod psychotyczny?

Wielopostaciowy ostry epizod psychotyczny, zaliczany jest przez psychiatrów do grupy ostrych, krótkotrwałych i przemijających zaburzeń psychotycznych.

Cechuje się on szybkim początkiem. Objawy charakterystycznego dla tego problemu zdrowotnego pojawiają się z nagła i są gwałtowne. Sam epizod utrzymuje się krócej niż 30 dni, dzięki czemu można odróżnić go od epizodu typowego dla schizofrenii czy epizodu afektywnego.

Jeśli pacjent uzależniony jest od narkotyków i wystąpiły u niego po raz pierwszy objawy psychotyczne np. omamy (halucynacje), urojenia i zaburzenia postrzegania, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia drugiego epizodu psychotycznego.

3. Przyczyny epizodu psychotycznego

Epizody psychotyczne mogą być spowodowane anomaliami w mózgu, w tym zaburzeniami neurotransmisji. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu neurochemicznych przekaźników mózgowych mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju tego rodzaju problemów natury psychicznej. Przykładowo, nadmiar lub niedobór pewnych neuroprzekaźników, takich jak dopamina, może wpłynąć na funkcjonowanie mózgu i prowadzić do wystąpienia objawów psychotycznych.

Substancje psychoaktywne również mogą wywołać halucynacje. Nie do końca znany jest dokładny mechanizm. Zdania specjalistów są podzielone, czy używanie kanabinoidów np. marihuany wywołuje schizofrenię.

Badania skupiają się na określeniu interakcji poszczególnych wariantów różnych genów z kannbinoidami prowadzących do wystąpienia psychozy. Sprawa nie jest tak oczywista, gdyż psychoza, a szczególnie schizofrenia to nie tylko halucynacje i urojenia, ale także i objawy negatywne jak utrata napędu, zainteresowań, zamknięcie się w sobie, apatia.

Niektórzy także zwracają uwagę na konstytucję osobowościową użytkownika substancji psychoaktywnych. Z całą pewnością czynniki osobowościowe mają znaczenie przy wystąpieniu każdej choroby psychicznej.

Ryzykiem wystąpienia epizodu psychotycznego obciążeni są również:

Niezmiernie ważny jest po wystąpieniu nawet pojedynczego epizodu psychotycznego stały kontakt z lekarzem oraz psychoterapia. Stres jest ważnym czynnikiem ryzyka wystąpienia epizodów choroby, dlatego warto nauczyć się obserwować siebie, rozpoznawać sytuacje w życiu, kiedy istnieje większe obciążenie czynnikami wywołującymi stres.

4. Epizod psychotyczny — ile trwa leczenie

W przypadku zdiagnozowanej schizofrenii bądź innych zaburzeń psychotycznych podstawą leczenia jest leczenie farmakologiczne. Obecnie leki mają znacznie mniej skutków ubocznych, a leczenie pozwala na normalne funkcjonowanie, powrót do pracy i możliwość pełnego korzystania z życia.

Niezwykle ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza oraz współpraca w terapii. Leki także ważne są nawet w przypadku tylko pojedynczego epizodu, warto je stosować, ponieważ zapobiegają nawrotom, rozwinięciu się choroby.

Powrót do zdrowia po wystąpienia epizodu psychotycznego następuje w ciągu kilku miesięcy, a czasami nawet w kilku tygodni lub dni po rozpoczęciu leczenia. W terapii psychozy zwykle wykorzystuje się leki przeciwpsychotyczne. Tego rodzaju środki farmakologiczne wykazują zdolność do blokowania niektórych neuroprzekaźników w mózgu, co pozwala wyeliminować występujące objawy wytwórcze.

5. Psychoterapia

Bardzo duże znaczenie dla leczenia epizodu psychotycznego ma także psychoterapia. Pierwszą i najskuteczniejszą metodą leczenia objawów psychotycznych jest terapia poznawczo-behawioralna. Koncepcja poznawcza zaburzeń psychotycznych przede wszystkim pomaga pogodzić się z chorobą poprzez zrozumienie objawów (wiele badań pokazuje, że uzyskanie tzw. wglądu w chorobę jest dobrze prognozującym czynnikiem) ponadto uczy obserwowania swoich stanów psychicznych oraz zapobiegania wystąpienia pełnoobjawowej remisji.

Pomoże także osobom, które przeżyły pojedynczy epizod psychotyczny i czuja się w tym zagubione. Ujmuje ona urojenia jako szczególnie utrwalone dysfunkcjonalne myśli, halucynacje mogą być z kolei interpretowane jako niejako oderwane od „ja” ugłośnione myśli. Często są to myśli o byciu obserwowanym, negatywne myśli o sobie lub przeciwnie myśli nadwartościowe. Ze wszystkimi tymi myślami można radzić sobie w psychoterapii.

Oczywiście przy wsparciu leczenia farmakologicznego. Psychoterapia może mieć niezwykle korzystny wpływ zrozumienie objawów i radzenie sobie z nimi. Podczas procesu psychoterapii może zaistnieć potrzeba większego skupienia się na czynnikach osobowościowych w celu zwiększenia odporności pacjenta na nawroty problemów natury psychicznej.

6. Objawy epizodu psychotycznego

U pacjentów zmagających się z epizodem psychotycznym często obserwuje się omamy (halucynacje), urojenia oraz zaburzone postrzeganie.

6.1. Halucynacje

Halucynacje to zaburzenia percepcji wzrokowej, które prowadzą do fałszywego przekonania o tym, że pacjent widzi w swoim otoczeniu ludzi, zwierzęta, przedmioty czy nietypowe zjawiska takie jak błyski i cienie, czy rzeczy, które nie istnieją. Zaliczane są do tzw. objawów pozytywnych, podobnie jak urojenia.

Warto wiedzieć, że zwiększone ryzyko wystąpienia halucynacji powoduje zmęczenie, stres, brak odpowiednich bodźców zewnętrznych lub podwyższony poziom świadomości. Pojawienie się pojedynczych halucynacji niekoniecznie oznacza schizofrenię, ale może sugerować ryzyko zaburzeń w strukturze osobowości. Dlatego warto zwracać ostrożną uwagę na nawet pojedyncze objawy.

6.2. Urojenia

Urojenia są to występujące z dużym nasileniem, błędne interpretacje poszczególnych zdarzeń. Każdy z nas ma określoną tendencję do interpretowania rzeczywistości w określony, mniej lub bardziej subiektywny i zniekształcony sposób, tak zresztą działa mózg, że pewne rzeczy upraszcza.

Człowiek każde zdarzenie interpretuje automatycznie na podstawie swojego systemu myślenia. Oznacza to, że wiele osób może w różnorodny sposób interpretować jakąś sytuację, bądź oceniać zachowanie drugiej osoby. Jeśli uważamy, że świat jest wrogi i ludzie są nastawieni przeciwko nam łatwo o odpowiednią do tego sposobu myślenia interpretację zachowania danej osoby. Można zauważyć pewną ciągłość pomiędzy tzw. myślami automatycznymi a urojeniami.

Myśli automatyczne to także określone, automatyczne interpretacje otaczającego świata, zdarzeń w nim zachodzących.

Nastawienie urojeniowe to sytuacja, w której dana osoba wykazuje ogromną tendencję do interpretowania zachowań innych pod kątem swoich (nieprawdziwych) interpretacji świata i zasad nim rządzących. Urojenia występują nie tylko w schizofrenii, są także typowe dla silnych zaburzeń afektywnych, nastawienie urojeniowe jest powszechne z zaburzeniach osobowości, te stany także warto leczyć, jako, że stanowią czynnik ryzyka dla innych, poważniejszych zaburzeń.

6.3. Objawy negatywne

Objawy negatywne jak wycofanie społeczne mogą być interpretowane się jako sposób radzenia sobie z objawami pozytywnymi np. halucynacjami. Objawy negatywne powodują ograniczenie różnych czynności psychicznych. Najczęstsze objawy negatywne to:

  • ograniczenie przeżywanych emocji,
  • zmniejszona płynność mowy,
  • zahamowana zdolność planowania,
  • rozpoczynania czy kontynuowania różnych działań,
  • ograniczenie zainteresowań i hobby, brak odczuwania przyjemności.

7. Zaburzenia nastroju po przebyciu epizodu psychotycznego

Jednorazowy epizod psychotyczny może prowadzić do cierpienia z powodu zaburzeń nastroju. W tym przypadku, zaburzenia emocjonalne wykazują się nieco inną charakterystyką niż typowe dla schizofrenii, nie tyle brakiem zdolności do odczuwania emocji, co raczej odczuwaniem smutku i rezygnacji.

Jest to także sytuacja wymagająca interwencji psychiatry i psychologa. Obecnie dużą wagę przykłada się do dokładnej diagnozy także i pod kątem współwystępujących w psychozą zaburzeń afektywnych, jako że jednakowo w przypadku zaburzeń afektywnych mogą wystąpić objawy psychotyczne oraz także, z drugiej strony w przebiegu schizofrenii mogą pojawić się epizody afektywne. Warto utrzymywać stały kontakt z lekarzem, każdorazowo wyjaśniać przyczyny swojego przeszłego i obecnego stanu.

8. Co wywołuje schizofrenię?

Choć obecnie dysponujemy większą wiedzą i nowszymi badaniami temat schizofrenii do dzisiaj nie określono konkretnych czynników, które wywołują ten problem natury psychicznej. Za wystąpienie choroby mogą odpowiadać zarówno czynniki genetyczne, biologiczne (strukturalne i funkcjonalne), jak również czynniki psychospołeczne (środowisko społeczne, stresory).

W rozwoju schizofrenii odgrywać może środowisko rodzinne. Choć koncepcja taka może być dotkliwa dla rodziny osoby dotkniętej schizofrenią, warto rozważyć także fakt, że pewne czynniki istniejące w środowisku mogą w określony sposób oddziaływać na osobę (szczególnie w zderzeniu z określonym temperamentem osoby).

Tak jak czynniki biologiczne, tak też i osobowościowe mogą mieć wpływ na radzenie sobie ze stresem, wystąpienie i przebieg choroby. Są to problemy dotyczące możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb i wyrażania emocji w prawidłowy sposób. Traumy z dzieciństwa mogą odegrać bardzo dużą rolę w rozwoju zaburzeń psychicznych.

Sięganie po środki narkotyczne takie jak ekstazy, LSD, amfetamina i kokaina również może prowadzić do rozwoju schizofrenii, zwłaszcza wśród młodzieży.

Na rozwój schizofrenii wpływać mogą także takie czynniki jak okołoporodowe uszkodzenia mózgu czy infekcje wirusowe w czasie ciąży.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Schizofrenia hebefreniczna
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze