Gorączka a białaczka

Gorączka to dokuczliwy objaw. Zwykle, kiedy cierpisz z powodu jakiejś infekcji, jest ci zimno, masz dreszcze, a twoje ciało pokryte jest zimnym potem. Przeważnie walczysz z gorączką, przyjmując leki obniżające temperaturę ciała. Jednak gorączki nie wytwarzają atakujące cię wirusy, bakterie, grzyby czy pasożyty. Gorączka to mechanizm obronnym, wykorzystujący jedno z podstawowych praw przyrody. Otóż każda reakcja chemiczna, (a wszystkie procesy zachodzące w organizmach żywych są reakcjami chemicznymi) zachodzi szybciej, jeśli temperatura jest wyższa. Organizm, żeby zwalczyć infekcję musi namnożyć białe krwinki, wytworzyć przeciwciała i przenieść swoje siły odpornościowe do miejsca, gdzie doszło do zakażenia. To wszystko wymaga stek tysięcy różnych reakcji chemicznych, a dzięki gorączce zachodzą one szybciej. Oznacza to, że ustrój "dostaje fory" względem atakujących go mikroorganizmów i łatwiej je pokonuje.

Gorączka nie jest skutkiem infekcji, ale mechanizmem obronnym. Aby włączyć ten mechanizm organizm korzysta z cząsteczek sygnałowych zwanych cytokinami oraz prostaglandynami. Jeśli komórka układu odpornościowego napotka na swej drodze wrogi mikroorganizm, zaczyna wydzielać ogromne ilości cytokin, które zwołują inne białe krwinki na pomoc oraz wywołują gorączkę.

Białaczka jest chorobą nowotworową, która wywodzi się z białych krwinek. Są to komórki krwi odpowiedzialne za odporność organizmu. W normalnych warunkach białe krwinki powstają w szpiku i dojrzewają w grasicy. Znajdują się we krwi obwodowej organizmu, a nawet w skórze i innych narządach. Jednak czasem zdarza się tak, że mutacja powoduje niekontrolowane namnażanie się białych krwinek. Wzrost jest tak szybki, że komórki te zaczynają wypierać inne linie komórkowe ze szpiku. Okazuje się, że zaczyna brakować czerwonych krwinek, płytek krwi, a w zamian za to jest coraz więcej nowotworowych krwinek białych. Taki stan nazywamy białaczką.

Gorączka w białaczce ma dwie zasadnicze przyczyny. Pierwszą z nich jest rozregulowanie samego układu odpornościowego. Jeśli do tego dojdzie to bardzo często komórki białaczkowe są niedojrzałe i uszkodzone, więc nie działają tak jak powinny. Zamiast zwalczać infekcję dzielą się i wytwarzają cytokiny (specjalne cząsteczki sygnałowe), które są odpowiedzialne za powstawanie ogólnych objawów białaczki, takich jak zmęczenie, wyniszczenie czy gorączka. Do takiego stanu dochodzi najczęściej w białaczce limfoblastycznej lub w czasie przełomu blastycznego przewlekłej białaczki szpikowej.

Infekcje a białaczka

Drugą, znacznie częstszą przyczyną gorączki przy chorobach układu krwiotwórczego, w tym białaczki, jest zakażenie. Białaczka prowadzi do upośledzenia odporności. Dzieje się tak dlatego, że mimo nadmiaru białych krwinek, nie są one sprawne i nie potrafią walczyć z infekcją. Dodatkowo namnażanie się białych krwinek zabiera zasoby i przestrzeń innych linii komórkowych. Upośledza więc tworzenie czerwonych krwinek, płytek krwi, a także innych białych krwinek. Układ odpornościowy z przewagą jednego rodzaju białych krwinek (np. limfocytów T), ze znaczącym niedoborem innych komórek (np. neutrofili i makrofagów), staje się bezbronny wobec infekcji, tak więc osoby chore na białaczkę podlegają zakażeniom, które u zdrowych ludzi są błahe i przebiegają łagodnie. U chorych natomiast mogą ciągnąć się tygodniami i bardzo wyniszczać. To właśnie te infekcje uruchamiają kaskadę reakcji prowadzących do powstania gorączki. Organizm gorączkuje w rozpaczliwej walce przeciwko infekcji, której nie może pokonać.

Gorączka, która powstaje w wyniku białaczki nie jest identyczna z fizjologiczną gorączką, pomagającą zwalczyć zakażenie. Gorączka w białaczce jest przwlekła, zwykle trwa dłużej niż 3 tygodnie. Potrafi być bardzo zmienna, przychodzić i odchodzić, trzymać przez kilka dni a potem znów zniknąć na kilka następnych. Zaczyna się w nocy, zaburza sen, powoduje wystąpienie nocnych potów. Niekiedy towarzyszą jej dreszcze. Również inne objawy będą towarzyszyć gorączce w przebiegu białaczki, składając się na pełen obraz dolegliwości ogólnych:

• ból kości i stawów związany z samą gorączką jak i z naciekaniem kości przez wciąż namnażające się komórki białaczkowe,
• złe samopoczucie, które może wynikać nie tylko z wyrzutu cytkokin (cząsteczek sygnałowych) zapalnych, ale także z niedokrwistości, a co za tym idzie z niedotlenienia organizmu,
• osłabienie i szybka męczliwość typowe również dla zwykłego przeziębienia, jednak w przypadku białaczki potrafiące utrzymywać się miesiącami.

Nie każda przewlekła gorączka jest wywoływana przez białaczkę. Również inne choroby mogą powodować stany gorączkowe o bardzo podobnym przebiegu jak w przypadku białaczki. Np. goraczka z nocnymi potami może towarzyszyć gruźlicy. Z kolei nawracające fale gorączki mogą być wywołane przez pasożyty, np. zarodźca malarii. Dodatkowo przyczyny gorączki wiążą się również z innymi chorobami układu krwiotwórczego, jak chłoniaki czy zespoły mielodysplastyczne (nowotwór niszczący szpik wywodzący się z jego podścieliska). Dlatego każda gorączka, która:

• twa dłużej niż 3 tygodnie,
• utrzymuje się lub nawraca i wynosi >38,5°C,
• była rutynowo diagnozowana ale nie ustalono przyczyny
• musi być diagnozowana.

Gorączka i białaczka są ze sobą ściśle powiązane, jednak podwyższona temperatura ciała występuje też w setkach innych chorób. Dlatego trzeba znać różnicę między zwykła gorączką a gorączką, która może być potencjalnie bardzo groźna i świadczyć o śmiertelnej chorobie, jaką jest białaczka.

Źródła

1. Waterbury L. Hematologia, Urban & Partner, Wrocław 1998, ISBN 83-85842-68-3
2. Sułek K., Wąsak-Szulkowska E. Hematologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3418-9
3. Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
4. Steciwko A. (red.), Diagnostyka różnicowa najczęstszych dolegliwości, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-062-7