Hipokapnia i zasadowica oddechowa – przyczyny, objawy, leczenie
Hipokapnia oznacza stan obniżonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi. Gdy parametry znajdują się poniżej normy, mogą pojawić się nie tylko mroczki przed oczami czy zawroty głowy, ale również okresowy bezdech czy alkaloza, czyli zasadowica, która może doprowadzić nawet do śmierci. Co trzeba wiedzieć?
1. Co to jest hipokapnia?
Hipokapnia, inaczej hipokarbia (hypocapnia, hypocarbia) to stan znacznie obniżonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO2) we krwi](https://portal.abczdrowie.pl/krew-sklad-funkcja-choroby). Parametry znajdują się poniżej normy.
Jest ona wywołana podczas hiperwentylacji, przy zwiększonym wydalaniu dwutlenku węgla przez płuca. Stanem przeciwnym do hipokapnii jest hiperkapnia (hypercapnia). To stan patologicznie podwyższonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO2) we krwi powyżej 45 mm Hg (6,0 kPa).
2. Przyczyny i objawy hipokapnii
Hipokapnia jest wywołana podczas hiperwentylacji, przy zwiększonym wydalaniu dwutlenku węgla przez płuca.
Przyczyną hiperwentylacji może być:
- hipoksja, czyli niedotlenienie,
- pobudzenie ośrodka oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym wskutek stresu, bólu, zimna czy nerwicy,
- podrażnienie i pobudzenie układu oddechowego przez toksyny lub alergeny,
- zmiany zwyrodnieniowe ośrodkowego układu nerwowego,
- przedawkowanie leków,
- wentylacja mechaniczna,
- ciąża – sytuacja jest związana ze zmianami hormonalnymi oraz przystosowaniem się organizmu matki do nowych warunków.
Objawami hipokapnii są:
- mroczki przed oczami,
- zawroty głowy,
- szum w uszach,
- osłabienie mięśniowe.
- zaburzenia świadomości,
- objawy niedokrwienia mózgu,
- parestezje (uczucie mrowienie, drętwienia).
Hipokapnia wywołuje wiele objawów składających się na obraz zasadowicy oddechowej.
3. Skutki hipokapnii
Hipokapnia może prowadzić do alkalozy, czyli zasadowicy. To zakłócenie równowagi kwasowo-zasadowej, stan podwyższonego pH osocza krwi, wywołany zmniejszeniem w nim stężenia jonów wodorowych lub zwiększeniem stężenia zasad.
Gdy dochodzi do nadmiernej wentylacji płuc, przyspieszony oddech prowadzi do nadmiernej utraty dwutlenku węgla. To skutkuje ubytkami różnych składników krwi, co w rezultacie prowadzi do rozwoju zasadowicy oddechowej.
4. Przyczyny i objawy zasadowicy oddechowej
Zasadowica oddechowa to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej, polegające na wzroście pH powyżej normy. Jego pierwotną przyczyną jest spadek pCO2 we krwi, czyli hipokapnia. Zaburzenie pojawia się wskutek hiperwentylacji, jak również w stanach pobudzenia ośrodka oddechowego.
Przy zasadowicy oddechowej pojawia się tak zwana tężyczka normokalcemiczna. Obserwuje się drętwienie i skurcz różnych mięśni. Może pojawić się napad astmy (skurcz oskrzeli), napad migreny, ból brzucha (skurcz naczyń brzusznych), ale i utrata świadomości (skurcz naczyń mózgowych).
Dzieje się tak, ponieważ w wyniku obniżonego poziomu jonów wodorowych we krwi dochodzi do wiązania jonów wapnia z białkami osocza. Związane jony wapnia są nieaktywne, a organizm zachowuje się tak, jakby odczuwał ich niedobór. Nasilenie objawów zależą od przyczyny oraz stopnia hipokapni. Generalnie im niższy poziom pCO2, tym objawy są bardziej odczuwane i intensywne.
5. Rozpoznanie i leczenie zasadowicy oskrzelowej
W rozpoznaniu zasadowicy oskrzelowej bardzo ważna jest ocena stanu równowagi kwasowo-zasadowej, która opiera się na oznaczeniu poziomu trzech parametrów. To:
- pH krwi. Wyrównana zasadowica oddechowa cechuje się prawidłowym pH, zaś zasadowica oddechowa ostra nieskompensowana podwyższonym pH,
- stężenie wodorowęglanów. W przypadku niewyrównanej alkalozy jest prawidłowe i spada, gdy następuje jej kompensacja,
- ciśnienie parcjalne CO2 (pCO2). Jest ono obniżone w przypadku każdej postaci zasadowicy.
Jak leczyć zasadowicę oskrzelową? Kluczowe jest leczenie przyczynowe. Zależy ono od czynnika odpowiedzialnego za wywołanie patologii, stąd najważniejsze jest rozpoznanie i usunięcie czynnika, który doprowadził do pojawienia się alkalozy.
I tak, jeżeli do hiperwentylacji doprowadził stres lub silne emocje, należy starać się uspokoić chorego. Dobrą i skuteczną metodą jest oddychanie w plastikowy woreczek lub balonik. Jeśli alkaloza jest wywołana zatruciem lekami czy uszkodzeniem układu nerwowego, niezbędna jest hospitalizacja.
Hipokapnia jest groźna. Ma negatywny wpływ na naczynia mózgowe. Zwęża naczynia mózgowe, mogąc prowadzić do niedokrwienia struktur ośrodkowego układu nerwowego. Alkaloza może doprowadzić nawet do śmierci.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.