Trwa ładowanie...

Jądra - budowa, rola, ból, choroby, nowotwór. Samobadanie jąder

Choroby jąder rozwijają się w wyniku wad w budowie tych gruczołów płciowych lub zaburzeń hormonalnych.
Choroby jąder rozwijają się w wyniku wad w budowie tych gruczołów płciowych lub zaburzeń hormonalnych. (adobestock)

Jądra męskie spełniają dwie bardzo ważne funkcje. Produkują męskie komórki rozrodcze, tj. plemniki oraz umożliwiają wytwarzanie hormonów płciowych. Najważniejszym z hormonów męskich jest oczywiście testosteron. Ciekawostką jest, że jedno jądro męskie położone jest niżej od drugiego. Najpowszechniejszymi chorobami jąder są: żylaki powrózka nasiennego, stany zapalne jąder, a także ich nowotwory. Dlaczego jedni mężczyźni mają małe, a inni większe jądra? Jakie objawy dają guzy jądra?

spis treści

1. Czym są jądra?

Jądra to męskie gruczoły, które są odpowiednikami żeńskich gruczołów płciowych, czyli jajników. Zalicza się je do elementów dwóch układów: rozrodczego i endokrynnego. Mężczyźni posiadają dwa jądra znajdujące się wewnątrz moszny.

2. Prawidłowa budowa jąder męskich

Budowa jądra męskiego niektórym osobom może wydawać się nieco skomplikowana. Warto przyjrzeć się więc dokładnie tym owalnym narządom, które stanowią nieodłączny element ciała mężczyzny.

Zobacz film: "Debata o raku jąder w TVN-ie. Kraśko: "To bardzo ważne. Niech panie namawiają partnerów do badań""

Mężczyźni posiadają dwa jądra, które są osadzone w worku mosznowym na zewnątrz jamy brzusznej. Moszna, będąca workiem skórno-mięśniowym, chroni jądra przed zbyt wysokimi temperaturami, a także przed nadmiernym chłodem. Położenie jąder ma kluczowe znaczenie dla procesu dojrzewania plemników, któremu sprzyjają temperatury niższe niż temperatura ciała oscylująca wokół 37 stopni Celsjusza. Worek mosznowy znajduje się tuż za penisem, w bliskiej odległości od odbytu. Lewe jądro mężczyzny zwisa nieco niżej od prawego. Wynika to z różnic między strukturami naczyniowymi prawej oraz lewej strony.

Wewnątrz moszny występuje również parzysty męski narząd płciowy przylegający do jądra od góry, tyłu oraz boku. To najądrze. W najądrzu zachodzi proces magazynowania i dojrzewania nasienia. Narząd ten łączy nasieniowód z tyłem jądra.

Budowa miąższu jądra obejmuje około dwieście stożkowatych płacików. To właśnie w nich usytuowane są kanaliki nasienne , w których z kolei zachodzi proces spermatogenezy. Spermatogeneza to nic innego jak powstawanie, a następnie dojrzewanie męskich gamet, czyli plemników. Androgeny, do których zaliczamy również testosteron wytwarzane są pod wpływem hormonu luteinizującego w śródmiąższowych komórkach Leydiga.

2.1. Jądra męskie - wielkość

Jaką wielkość mają ludzkie jądra? Prawidłowy rozmiar jąder mężczyzn zamieszkujących Europę wygląda następująco: objętość jąder może wahać się od dwunastu centymetrów sześciennych do nawet trzydziestu centymetrów sześciennych. Średnia objętość tych narządów wynosi osiemnaście centymetrów sześciennych. Wielkość jąder może różnić się oczywiście w zależności od indywidualnej budowy anatomicznej człowieka.

Małe jądra u mężczyzny mogą oznaczać mniejszy poziom testosteronu. Duże jądra człowieka zazwyczaj są tożsame z większym poziomem hormonu jakim jest testosteron.

3. Rola jąder

Jądra, będące męskimi gonadami, spełniają dwie bardzo ważne role. Pierwsza z nich sprowadza się do produkowania plemników. Jądra wytwarzają również hormony płciowe męskie, tzn. androgeny. Spośród wszystkich szczególną rolę odgrywa testosteron). Hormon ten decyduje o wielu cechach fizycznych mężczyzny, na przykład o jego budowie ciała i owłosieniu. Ma również wpływ na jego zachowanie.

W potocznym nazewnictwie męskie genitalia określa się jako „jajka”, „jaja”, a nawet „klejnoty”. Wchodząc do gabinetu urologa należy jednak używać wyłącznie terminologii medycznej. Uchroni nas to przed krępującą sytuacją lub zdziwieniem lekarza.

Jak naturalnie podnieść poziom testosteronu?
Jak naturalnie podnieść poziom testosteronu? [5 zdjęć]

Mężczyźni z niskim poziomem testosteronu często narzekają na zmęczenie i zaniżone libido. Może też dojść

zobacz galerię

4. Przyczyny bólu jąder

Ból jąder może wynikać z bardzo wielu przyczyn. Tkliwość moszny połączona z bólem może być spowodowana nowotworem jąder, ale ten objaw nie jest tak powszechny, jak mogłoby się wydawać. Guz jądra u niektórych mężczyzn przebiega bezboleśnie, nie dając specyficznych objawów. Ból moszny niejednokrotnie świadczy też o pęknięciu tętniaka aorty brzusznej. Co ciekawe, najczęstszą przyczynę bólu jąder u panów stanowi skręt jądra. Ten problem zdrowotny objawia się zaczerwienieniem moszny oraz powiększeniem jednego z jąder. Dolegliwości bólowe w kroczu połączone z opuchlizną to bardzo często wynik urazu, uderzenia czy potknięcia. Urazy jądra są niezwykle niebezpieczne, ponieważ mogą doprowadzić do uszkodzenia genitaliów męskich.

Zdarza się, że ból może utrudniać mężczyźnie stawianie kroków, a także powodować problemy z oddawaniem moczu. Wśród innych przyczyn bólu jądra lekarza wymieniają:

W przypadku pojawienia się bardzo silnych dolegliwości bólowych należy jak najszybciej udać się do urologa lub wezwać karetkę pogotowia.

5. O czym mogą świadczyć powiększone jądra ?

Powiększone jądra u mężczyzny nie zawsze są oznaką nowotworu. Zdarza się, że duże jądra są po prostu cechą wrodzoną. Wielkość jąder może być ściśle zwiana z nieco wyższym poziomem testosteronu w organizmie mężczyzny, a także zwiększoną produkcją spermy. Wówczas powiększone jądra nie świadczą o żadnej chorobie. A co z innymi sytuacjami?

W wielu przypadkach powiększenie gonad towarzyszy stanowi zapalnemu jąder. Problem zdrowotny często objawia się również bólem, tkliwością skóry krocza, przerostem prostaty oraz zapaleniem najądrza. Nieleczony stan zapalny jąder może doprowadzić do zwłóknienia najądrza oraz niedrożności nasieniowodu. W najgorszym wypadku prowadzi także do bezpłodności. Duże jądra mogą świadczyć również o tym, że u pacjenta występuje wodniak jądra. Jest to torbiel z nagromadzonym płynem surowiczym między błoną otrzewną a błoną surowiczą w jądrze.

Zdarza się, że mężczyźni przychodzą do gabinetu urologicznego i sygnalizują lekarzowi, że w trakcie wykonywania badania palpacyjnego wyczuli w worku mosznowym „trzecie jądro”. Trzy jądra to nic innego jak rozwijający się guz w obrębie moszny. Choroby moszny i jąder są uleczalne, warto jednak regularnie się badać i wykonywać ultrafonografię u urologa.

6. Choroby jąder

Choroby jąder rozwijają się w wyniku wad w budowie tych gruczołów płciowych lub zaburzeń hormonalnych. Mężczyźni najczęściej chorują m.in. na raka jąder i żylaki jąder. Niektóre ze schorzeń jąder mogą doprowadzić do niepłodności, a nawet śmierci. Co powoduje choroby jąder? Jakie są ich objawy?

6.1. Żylaki przywrózka

Żylaki jąder najczęściej diagnozuje się u młodych mężczyzn. Żylaki przywrózka tworzą małe guzki ulokowane nad jądrem, gdy przepływ krwi w lewej żyle jądrowej jest utrudniony. Ich powstawaniu sprzyja siedzący tryb życia i pracy oraz nadmierny wysiłek fizyczny. Skutkiem żylaków jąder mogą być problemy z płodnością.

Żylaki jąder nie dają objawów. Najczęściej są wykrywane wtedy, gdy para bezowocnie stara się o dziecko i mężczyzna decyduje się wykonać badanie na bezpłodność. Dopiero po pewnym czasie pojawiają się objawy takie jak ból w mosznie w czasie stosunku i podczas długotrwałej pozycji stojącej. Leczenie żylaków jąder obejmuje zabieg chirurgiczny, po którym pacjent stosuje leki przeciwbólowe i miejscowe zimne okłady.

6.2. Chore jądra a wnętrostwo

Jądra kształtują się i zstępują z jamy brzusznej na zewnątrz jeszcze w czasie życia płodowego męskiego potomka w łonie matki. Po narodzinach chłopca gruczoły powinny znajdować się już w mosznie. Czasami jednak, w trakcie pokonywania tej drogi, jądro zatrzymuje się. Wówczas mówi się o wnętrostwie. Na szczęście, w ciągu pierwszego roku życia chłopca jądra zstępują z jamy brzucha. Jeśli to nie nastąpi, należy skonsultować się z chirurgiem.

Leczenie wnętrostwa obejmuje terapię hormonalną. Jeśli nie przyniesie ona oczekiwanych skutków, przeprowadza się zabieg chirurgiczny. Kluczowy jest moment wykonania operacji – należy ją zrobić, nim chłopiec ukończy drugi rok życia. Im później zabieg zostanie przeprowadzony, tym mniejsze szanse chłopca na to, że jako dorosły mężczyzna będzie mógł mieć potomstwo. Jeżeli odwleka się czas wykonania operacji, wzrasta również ryzyko zachorowania na raka jądra.

6.3. Rak jądra

Nowotwór jąder, inaczej rak jąder to choroba, która najczęściej spotyka mężczyzn jeszcze przed 40. rokiem życia. Przyczyny raka jądra nie są znane, ale można wskazać czynniki, których występowanie sprzyja jego rozwojowi. Jednym z nich jest wnętrostwo. Niezstąpienie jądra do moszny zwiększa ryzyko zachorowania na raka tego narządu aż 17 razy! Infekcje jąder (zarówno bakteryjne, jak i wirusowe), które nie były leczone lub ich leczenie zostało poprowadzone nieprawidłowo, także podnoszą ryzyko zachorowania na raka jądra.

Nowotwór, który atakuje jądro mężczyzny może rozwinąć się także z powodu czynnika, który nie jest bezpośrednio związany z pacjentem. Przyczyny upatruje się w nieprawidłowym przebiegu ciąży matki mężczyzny: jeśli stwierdzono u niej nadmierną ilość estrogenów w okresie, gdy kształtowały się jądra dziecka, w dorosłym życiu chłopiec może zachorować na raka tego narządu.

Jakie objawy daje rak jądra? Jak rozpoznać nowotwór jądra? Niepokój powinny wzbudzić nieprawidłowości, zgrubienia, a także wykwity guzkowe. Są to najczęstsze wczesne objawy raka jądra.U dziewięćdziesięciu procent pacjentów obserwuje się występowanie zmiany konsystencji miąższu jąder. Uwagę zwrócić powinien wyczuwalny pod palcami guzek jądra. Jak jeszcze można rozpoznać raka jąder? Warto zapamiętać, że choroba może powodować zmiany, które są łatwe do dostrzeżenia przy samobadaniu.

W przebiegu choroby pacjent może zauważyć, że ma twarde jądra. Zmiana występująca w mosznie jest zbita, twardsza od prawidłowego miąższu jądra. Jakie inne objawy daje nowotwór jądra? To przede wszystkim zmiana wielkości jąder.

Panowie nie powinni bagatelizować zwiększenia obwodu jądra, opuchlizny oraz widocznej asymetrii jąder. Do lekarza warto wybrać się również wtedy, kiedy odczuwamy tępy ból oraz uczucie ciążenia w obrębie podbrzusza, moszny oraz pachwiny. Guzy jąder u wielu pacjentów objawiają się w ten właśnie sposób.

Rak jądra a rokowania

Rokowanie w przypadku choroby jaką jest rak jądra jest dobre. Jeśli nowotwór jądra zostanie wykryty wcześnie, mężczyzna ma 100 procent szans na wyleczenie. Dlatego istotne jest, aby nie unikał wizyt u lekarza. Ponadto powinien wykonywać samodzielne badanie jąder. Wszelkie oznaki raka jąder warto zgłaszać swojemu lekarzowi. Postępowanie medyczne w przypadku tego rodzaju nowotworu często obejmuje orchidektomię radyklaną, oznaczającą usunięcie jądra. Czasami w trakcie operacji usuwa się również okoliczne węzły chłonne.

Co istotne, zabieg ten nie ma znacznego wpływu na płodność mężczyzny i życie seksualne. Leczenie uzupełniające po usunięciu jądra z powodu raka polega w wielu przypadkach na zastosowaniu chemioterapii oraz radioterapii. Rak zarodkowy, będący nowotworem germinalnym bazuje na niezróżnicowanych komórkach nabłonkowych. Chemioterapia przynosi bardzo dobre efekty w przypadku tego rodzaju nowotworu.

Nieleczony nowotwór jądra może zająć inne narządy. Przerzuty raka mogą odbywać się za pośrednictwem drogi limfatycznej oraz krwiopochodnej. Rak jądra z przerzutami daje już znacznie gorsze rokowania niż postać niepowikłana postać choroby. Śmierć pacjenta następuje zwykle po około pięciu latach od usłyszenia diagnozy.

6.4. Nasieniak jądra

Nasieniak jest najczęstszym germinalnym nowotworem złośliwym, rozwijającym się w męskich gonadach. Nasieniaki jądra niezwykle szybko postępują, sprawiając przy tym, że rak jądra powoduje przerzuty do węzłów chłonnych oraz mózgu. Złośliwy nowotwór jądra może wywołać również przerzuty:

  • do wątroby,
  • do płuc,
  • do kości.

Nasieniak, jako złośliwy nowotwór jądra może dawać następujące objawy:

  • guzek na jądrze, zgrubienie powstałe w obrębie jednego z jąder,
  • zmiana w wyglądzie jąder (jedno jądro większe od drugiego, zmiana kształtu jednego z jąder)

Rak w środku moszny zwany nasieniakiem jest niezwykle niebezpieczny, ponieważ szybko się rozwija przenosi się na inne narządy. Wczesne rozpoznanie nowotworu jądra o charakterze złośliwym pozwala na natychmiastowe rozpoczęcie leczenia i daje szanse na wyzdrowienie. Wykonując odpowiednie badania możemy ustrzec się przed guzem rozwijającym się wewnątrz moszny.

7. Samobadanie jąder

Samobadanie jąder to metoda wykonywana w ramach profilaktyki nowotworu jąder. Metodę tę należy powtarzać regularnie, przynajmniej raz w miesiącu. Dlaczego? Ponieważ ten rodzaj samobadania umożliwia ona wczesne rozpoznanie guzków występujących w obrębie moszny. Badanie palpacyjne najlepiej wykonywać pod prysznicem chwilę po kąpieli, kiedy skóra moszny jest rozluźniona. W pierwszej kolejności mężczyźni powinni zwrócić uwagę na wagę oraz kształt jąder. Mosznę należy chwycić nad jądrami, a następnie ułożyć palce pod i nas moszną. Kciuk drugiej ręki posłuży do sprawdzenia każdego z jąder.

Należy je sprawdzać zawsze pojedynczo. W kolejnym kroku palce należy przesunąć po obu stronach jądra. Różna wielkość jąder męskich, oznaczająca wyraźnie powiększone i twarde jedno jądro może być pierwszym sygnałem ostrzegawczym. Za pomocą delikatnego ucisku warto zweryfikować czy jądra i najądrza nie są tkliwe, bolące, a także czy nie mają zmienionej struktury. Podczas samobadania warto wziąć pod uwagę na wszelkie grudki, nierówności, zgrubienia. Nierówne jądra u mężczyzny mogą, ale nie muszą świadczyć o chorobie. Nie należy panikować, ponieważ przyczyna wystąpienia cyst, guzków w obrębie jąder czy najądrza może być zupełnie niegroźna. Mimo to, w przypadku zauważenia u siebie jakichkolwiek zmian, należy niezwłocznie udać się do urologa. Każdy mężczyzna powinien wykonywać samobadanie raz na miesiąc.

8. USG jąder

USG to całkowicie nieinwazyjna oraz bezbolesna metoda diagnostyczna, dzięki której można wykryć nieprawidłowości związane z budową oraz wielkością jąder oraz najądrzy. Badanie to przeprowadzane jest przez lekarza specjalistę – urologa. To, co skłania pacjentów do wykonania USG jąder to przede wszystkim: dolegliwości bólowe moszny, niebolesny guzek na mosznie, wycieki z cewki moczowej, widocznie powiększone jądro. Badanie to nie wymaga uprzedniego przygotowania. W pierwszej kolejności urolog nakłada specjalny żel na głowicę aparatu USG, a następnie przesuwa urządzenie po mosznie pacjenta.

W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia badanie to można przeprowadzić całkowicie bezpłatnie. Za badanie w prywatnym gabinecie urologicznym trzeba zapłacić od stu do nawet stu pięćdziesięciu złotych.

USG jest narzędziem, które daje odpowiedź na to czy u mężczyzny rozwinął się nowotwór jądra. Dzięki tej metodzie lekarz może zweryfikować również wygląd oraz wielkość guza jądra. Panowie powinni dobrze znać budowę genitaliów męskich, ponieważ ta wiedza, może uchronić ich przed wieloma chorobami jak wodniak jądra, zapalenie czy rak najądrza, żylaki powrózka nasiennego.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze