Ketamina – działanie, właściwości, leki i przeciwwskazania
Ketamina to organiczny związek chemiczny wykorzystywany w medycynie i weterynarii do znieczulania przedoperacyjnego i ogólnego podczas krótkotrwałych zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych. To także substancja psychoaktywna klasyfikowana jako dysocjant psychodeliczny. Na czym polega jej działanie? Jakie są leki z ketaminą?
1. Co to ketamina?
Ketamina to pochodna fencyklidyny, substancji należącej do grupy środków psychodysleptycznych, nazywanych halucynogenami. Po raz pierwszy została zsyntezowana w 1963 roku przez Calvina Stevensa.
Początkowo ketamina była stosowana wyłącznie w weterynarii. Na rynek farmaceutyczny z przeznaczeniem do stosowania u ludzi wprowadzoną ją w 1970 roku. Obecnie stosuje się ją w postaci iniekcji, do znieczuleń ogólnych w anestezjologii i intensywnej terapii oraz weterynarii. Działa na układ nerwowy i narządy zmysłów.
Ketamina – leki
Ketamina jest stosowana jako lek do znieczulania przedoperacyjnego. Preparaty na rynku polskim, które ją zawierają, to roztwór do wstrzykiwań Ketalar 10 i Ketalar 50. Może być stosowana łącznie z innymi środkami znieczulającymi.
Ketamina – narkotyk
Ketamina jest psychodelikiem dysocjacyjnym, który z uwagi na silne działanie psychoaktywne bywa używana rekreacyjnie. Jakie są efekty jej aktywności?
To uczucie odrealnienia, oderwania od ciała, depersonalizacji, barwne wizje i efekty wizualne i zaburzenia w odczuwaniu upływu czasu. W większych dawkach prowadzi do utraty kontaktu ze światem zewnętrznym. Substancja znajduje się w grupie II-P Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
2. Działanie ketaminy
Jak działa ketamina? Lek działa nasennie i przeciwbólowo, wywołuje niepamięć (działanie amnestyczne). Ketamina wprowadza w stan znieczulenia rozkojarzeniowego (dysocjacyjnego). Ponadto wyniki badań dowodzą, że substancja wykazuje działanie przeciwdepresyjne u chorych na tzw. dużą depresję, która nie reaguje na standardowe farmakologiczne metody leczenia.
Mechanizm działania ketaminy polega na:
- oddziaływaniu na receptory opioidowe w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego,
- wiązaniu się z receptorami N-metylo-D-asparaginianu w ośrodkowym układzie nerwowym,
- interakcjach z receptorami dla noradrenaliny, serotoniny oraz muskarynowymi receptorami cholinergicznymi.
Substancja, w przeciwieństwie do innych środków znieczulenia ogólnego, nie oddziałuje na receptory GABA.
3. Wskazania do stosowania ketaminy
Ketamina to środek znieczulający wykorzystywany przed zastosowaniem znieczulenia ogólnego lub innych środków znieczulających oraz podczas krótkotrwałych zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych, takich jak:
- zmiana opatrunków,
- zabiegi neurologiczne, radiodiagnostyczne i lecznicze u dzieci,
- opracowywanie ran,
- przeszczep skóry,
- zabiegi chirurgiczne obejmujące powierzchnię skóry.
Dawkowanie ketaminy
Dawkowanie ketaminy jest zmienne. Zależy od wieku i masy ciała pacjenta, także jednostki chorobowej, chorób towarzyszących oraz typu zabiegu. Dawka anestetyczna ketaminy wynosi 1–2 mg na kg masy ciała.
4. Przeciwskazania do stosowania ketaminy
Przeciwwskazaniem do stosowania ketaminy jest:
- nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą,
- wiek – nie stosuje się jej u niemowląt poniżej 3. miesiąca życia,
- rzucawka lub zagrażająca rzucawka,
- ciężka choroba wieńcowa lub inna choroba mięśnia sercowego, epizod naczyniowo-mózgowym w wywiadzie,
- zaburzenie psychiczne w wywiadzie, podejrzenie się lub rozpoznanie schizofrenii,
- ciąża. Wyjątek stanowi znieczulenie do porodu naturalnego lub cesarskiego cięcia.
Ketaminy nie stosuję się także u pacjentów, w przypadku których wzrost ciśnienia tętniczego może stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia. Ze względu na brak danych o bezpieczeństwie stosowania nie zaleca się jej w okresie karmienia piersią.
Bardzo ważne jest, by lek z ketaminą był podawany wyłącznie przez osoby uprawnione, w lecznictwie zamkniętym, gdzie znajduje się zestaw do resuscytacji. Substancję należy podawać powoli, w ciągu 60-120 sekund.
Ze stosowaniem ketaminy wiąże się ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. Możliwe skutki uboczne to:
- koszmary nocne,
- stan splątania,
- pobudzenie,
- halucynacje,
- nudności,
- wymioty,
- rumień,
- wysypka odropodobna,
- irracjonalne zachowania,
- oczopląs,
- hipertonia,
- ruchy toniczno-kloniczne,
- podwójne widzenie,
- zwiększenie ciśnienia krwi,
- zwiększenie częstości pracy serca,
- zwiększona częstość oddechów.
Objawem przedawkowania ketaminy jest depresja oddechowa.
Zobacz także:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.