Trwa ładowanie...

Kortykosteroidy – działanie, zastosowanie, wskazania i skutki uboczne

Avatar placeholder
04.07.2023 12:47
Kortykosteroidy, inaczej glikokortykosteroidy, to hormony steroidowe produkowane w warstwach kory nadnerczy: głównie pasmowatej i rzadziej siatkowatej.
Kortykosteroidy, inaczej glikokortykosteroidy, to hormony steroidowe produkowane w warstwach kory nadnerczy: głównie pasmowatej i rzadziej siatkowatej. (123rf)

Kortykosteroidy, inaczej glikokortykosteroidy, to hormony steroidowe produkowane w warstwach kory nadnerczy: głównie pasmowatej i rzadziej siatkowatej. Do hormonów steroidowych zalicza się kortyzol i kortykosteron. To również grupa leków wytwarzanych syntetycznie, które swoim działaniem naśladują naturalne hormony. Co warto wiedzieć?

spis treści

1. Czym są kortykosteroidy?

Kortykosteroidy, inaczej glikokortykosteroidy, są hormonami steroidowymi produkowanymi w warstwach kory nadnerczy. To gruczoły wydzielania wewnętrznego zlokalizowane na szczycie nerki.

Kortykosteroidy powstają w warstwie pasmowej oraz w bardzo małej części w siateczkowej. Mówiąc o tej grupie hormonów mamy na myśli głównie kortyzol (hydrokortyzon) i kortykosteron. Ich powstawanie związane jest z aktywnością hormonu adrenokortykotropowego — ACTH.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Glikokortykosteroidy to także grupa leków wytwarzanych syntetycznie, które swoim działaniem naśladują naturalne hormony. Syntezowane glikokortykosteroidy wykazujące działanie zdecydowanie silniejsze niż hormony naturalne. Należą do nich deksametazon, prednizon i metyloprednizon.

2. Działanie kortykosteroidów

Kortykosteroidy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ustroju człowieka. Wykorzystywane są jako środki lecznicze w wielu chorobach, ponieważ:

  • działają przeciwobrzękowo,
  • wpływają na przebieg reakcji odpornościowych,
  • działają przeciwalergicznie,
  • regulują przemianę węglowodanów, tłuszczowe i białkowe,
  • modulują funkcje układu krążenia, ośrodkowego układu nerwowego i immunologicznego,
  • działają przeciwzapalnie,
  • zwiększają aktywność enzymów wątrobowych,
  • wyciszają procesy zapalne w organizmie przez hamowanie aktywności cytokin zapalnych, chemokin oraz innych czynników zapalnych,
  • działają immunosupresyjnie,
  • wpływają na wzrost glukozy we krwi.

Istotą działania kortykosteroidu jest wpływ na syntezę białek. Mogą ją zatrzymywać lub zwiększać, co wywołuje różne reakcje.

3. Zastosowanie kortykosteroidów

Kortykosteroidy mają szerokie zastosowanie, ponieważ hormony różnią się między sobą właściwościami. Znajdują zastosowanie na przykład w dermatologii, w leczeniu chorób skórnych. Wykorzystuje się je także w celu zapobiegania odrzucenia przeszczepu. Podaje się je również w sytuacji, gdy dochodzi do niedoboru naturalnych hormonów.

Ale to nie wszystko. Kortykosteroidy wykorzystuje się jako leki przeciwzapalne, a i podaje, gdy dojdzie do wstrząsu anafilaktycznego. Stosuje się je w terapii chorób autoimmunologicznych oraz w chorobach nowotworowych.

Leki należące do omawianej grupy to: acetonid flucinolonu, beklometazon, betametazon, budezonid, deksametazon, flunizolid, flutikazon, halometazon, hydrokortyzon (kortyzol), klobetazol, kortyzon, medryzon, metyloprednizolon, mometazon, parametazon, prednizolon, prednizon, triamcinolon, trimetylooctan flumetazonu.

4. Wskazania do stosowania glikokortykosteroidów

Do chorób, w których zalecane jest stosownie kortykosteroidów, zalicza można:

5. Przeciwwskazania i skutki uboczne

O ile w zdrowym organizmie działanie hormonów kory nadnerczy jest korzystne i nie wywiera negatywnego wpływu na organizm, o tyle syntetyczne kortykosteroidy mogą wywoływać skutki uboczne. Obserwuje się je zwłaszcza w przypadku długotrwałych terapii. Najczęściej jest to:

  • zaburzenie gospodarki węglowodanowej,
  • zaburzenie metabolizmu białek i lipidów,
  • cukrzyca,
  • rozstępy skórne w wyniku ścieńczenia i osłabienia skóry,
  • otyłość, otyłość typu centralnego,
  • zanik mięśni, osłabienie siły mięśniowej,
  • osłabienie odporności, ciężkie zakażenia,
  • utrata wapnia z kości, wtórna osteoporoza,
  • obniżenie sprawności pracy nadnerczy,
  • zahamowanie wzrostu u dzieci,
  • obrzęki,
  • depresja, koszmary.

Kortykosteroidów nie można stosować u pacjentów, którzy zmagają się z takimi chorobami bądź przypadłościami, jakie mogą być powodowane przez same kortykosterydy w ramach działań niepożądanych. Przyjmowanie hormonów powinno być ściśle ustalone i kontrolowane przez lekarza.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze