Krótkowzroczność - przyczyny, konsekwencje i metody leczenia
Krótkowzroczność jest dość powszechną wadą wzroku – szacuje się, że dotyka ok. 30% mieszkańców Europy. Najczęściej pojawia się u dzieci w wieku szkolnym, jednak ma skłonność do narastania w okresie dojrzewania, co wiąże się z szybkim wzrostem gałki ocznej. Krótkowzroczność można zwalczyć przy pomocy okularów lub soczewek. Duży wpływ na jej wystąpienie ma nasz tryb życia.
1. Przyczyny krótkowzroczności
Krótkotrwałość wynika z wydłużenia gałki ocznej w tylnym biegunie twardówki, naczyniówki i siatkówki, które prowadzi do uwypuklenia rogówki i soczewki, lub też ze zbytniej kulistości rogówki bądź soczewki. Promienie światła ogniskowane są zatem nie bezpośrednio na siatkówce, lecz przed siatkówką. Obrazy przesłane do mózgu za pośrednictwem nerwu wzrokowego są niedoskonale odwzorowane, przez co krótkowidz ma rozmyty obraz otaczającego go świata.
Ten rodzaj wady nazywamy krótkowzrocznością osiową. Niekiedy krótkowzroczność powstaje w wyniku występowania nieprawidłowej krzywizny poszczególnych elementów układu optycznego oka, np. we wrodzonych wadach rogówki lub soczewki. Jest to tzw. krótkowzroczność krzywiznowa. Istnieje jeszcze krótkowzroczność refrakcyjna, spowodowana wzrostem współczynnika załamania układu optycznego oka.
Dziedziczność jest czynnikiem, który znacznie zwiększa prawdopodobieństwo krótkowzroczności wysokiej zwyradniającej. Jeśli rodzice noszą okulary, jest bardzo duża szansa, że ich dziecko również będzie ich potrzebowało. Jednak jak do tej pory nie odkryto odpowiedzialnego za to genu. Inne czynniki, to między innymi czynniki środowiskowe, zależne od higieny wzroku.
Na pojawianie się tej wady wzroku mają również wpływ czynniki zewnętrzne i nasze przyzwyczajenia. Według badań, może istnieć zależność między wczesną nauką czytania a krótkowzrocznością. Odpowiednie odżywianie także jest z nią powiązane - krótkowidze mają niedobór witaminy A, witaminy D i witaminy E.
Za tę wadę wzroku odpowiedzialny może być także nasz tryb życia - praca przed komputerem, długie godziny czytania w niewłaściwej odległości oczu od książki, etc.
2. Rodzaje krótkowzroczności
Mówiąc o krótkowzroczności, wyróżnia się 3 podstawowe jej rodzaje: małą (do 2.5 D), średnią (od 3 do 6 D) i dużą (ponad 6 D). Wada może powiększać się do około 21. roku życia, tzn. do czasu ukończenia wzrostu oka.
Mała krótkowzroczność tzw. szkolna - rozpoczynająca się około 10.–12. roku życia i powiększa się na skutek stałego napięcia akomodacji przy zbyt długiej pracy wzrokowej z bliska, dlatego tak ważne jest robienie sobie przerw pomiędzy nauką najlepiej na świeżym powietrzu by wzrok odpoczął od patrzenia do bliży rekalsując akomodację przy patrzeniu w dal.
Duża krótkowzroczność tj. osiowa (ponad 6,0D, niekiedy kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt dioptrii) wynika z długiej gałki ocznej i powiększa się wraz z jej wydłużaniem i rozciąganiem się w tylnym biegunie twardówki, naczyniówki i siatkówki.
Duża (wysoka) krótkowzroczność ma uwarunkowania genetycznie, to postępująca zwyrodnieniowa choroba oka, która może powodować utratę widzenia w wyniku zmian w oku które powstają w jej przebiegu. Dlatego tak ważne są regularne kontrole okulistyczne.
Krótkowzroczność prosta (osiowa) może zacząć się objawiać między okresem dziecięcym a okresem dojrzewania, ewoluuje wraz ze wzrostem przez 4 do 8 lat i stabilizuje się około 20. roku życia. Oczy są najczęściej równomiernie dotknięte tą wadą wzroku
Jest kilka objawów, które pozwalają rozpoznać krótkowzroczność: krótkowidz widzi wyraźnie z bliska, a gorsze widzenie w dal stara się poprawić, mrużąc oczy lub przybliżając się do TV.
Krótkowzroczność może też mieć podłoże chorobowe i wynikać z naruszenia dna oka pochodzenia naczyniowego. Ewolucja krótkowzroczności zwyrodniającej może trwać całe życie i powodować osłabienie wzroku, od 20 dioptrii w górę.
3. Objawy i stopnie krótkowzroczności
Krótkowzroczność objawia się przede wszystkim nieostrym widzeniem przedmiotów znajdujących się w dali, a także nieostrym widzeniem w nocy. Osoby z krótkowzrocznością nie mają problemów z wyraźnym widzeniem przedmiotów z bliska. Obraz przedmiotów odległych zaś jest zamazany, z powodu – jak już wcześniej wspomniano – ogniskowania się go przed siatkówką. Krótkowidz, aby wyraźniej zobaczyć odległy przedmiot, przybliża go do oczu, a kiedy jest to niemożliwe – mruży oczy, przez co obcięciu ulegają kręgi rozproszenia na siatkówce. Stąd też pochodzi nazwa wady – „myopia”, co po grecku znaczy „mrużyć”.
4. Leczenie krótkowzroczności
Krótkowzroczność można w łatwy sposób skorygować, za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych. Noszenie wklęsłych szkieł pozwala zrównoważyć promienie, cofając punkt ogniskowania światła na siatkówkę. Im większa jest krótkowzroczność, tym grubsze będą szkła. Obecnie dzięki nowym metodom pocieniania szkieł okularowych, nawet wysoka wada może mieć cieńkie soczewki okularowe i nie ma potrzeby nosić już szpecących „denek od butelek”.
W krótkowzroczności małej i średniej u dzieci i młodzieży mamy również możliwość korekcji soczewkami kontaktowymi o odpowiednio dobranym kształcie, zakładanymi tylko na noc. Jest to tzw. ortokorekcja, która polega na zmianie kształtu (spłaszczeniu) przedniej powierzchni rogówki po zastosowaniu specjalnych twardych gazoprzepuszczalnych soczewek kontaktowych. Spłaszczenie powierzchni rogówki utrzymuje się przez cały dzień po zdjęciu tych leczniczych soczewek. Metodę ortokorekcji można stosować w krótkowzroczności od 1D do 5D.
Istnieją ponadto chirurgiczne metody korekcji krótkowzroczności. Należą do nich:
- wszczepianie do gałki ocznej sztucznych soczewek o odpowiedniej mocy,
- zabiegi chirurgiczne polegające na zmianie krzywizny rogówki (tzw. chirurgia refrakcyjna),
- metody laserowe stosowane w celu modelowania krzywizny rogówki – metoda LASEK i LASIK.
Osoby, które nie lubią nosić okularów ani soczewek, mogą skorzystać z laserowej korekty wzroku.
Jest to alternatywa dla osób, które nie tolerują soczewek (np. na skutek zesołu suchego oka, probleów z zakładaniem i zdejmowaniem, alergie itp.) i okularów (np. osoby odczuwające brak komfortu z ich używania podczas aktywności fizycznej) lub też ich praca wymaga posiadania odpowiedniej ostrości wzroku bez korekcji okularowej ( np. piloci samolotów).
Metody inwazyjne mają jednak wiele wad (chociażby to, że są nieodwracalne) oraz istnieje wiele przeciwwskazań do ich zastosowania.
Metoda ta pojawiła się w połowie lat 80. i bardzo się od tego czasu udoskonaliła. W zależności od zastosowanej techniki polega ona na spłaszczeniu środowej części rogówki lub na wszczepieniu do oka sztucznej soczewki wklęsłej, na takiej samej zasadzie, jak przy katarakcie.
U osób dorosłych, u których wada jest ustabilizowana, można również wykonywać operacje laserowe modelowania rogówki, dzięki którym uzyskuje się zmniejszenie jej mocy łamiącej.
Inną opcją korekcji jest wszczep fakijnej soczewki wewnątrzgałkowej, podobnie jak przy zaćmie, ale z zachowaniem własnej soczewki.
Opisane metody praktykowane są już od wielu lat, a ich bezpieczeństwo pozwala na przeprowadzanie tych zabiegów na szeroką skalę. Żeby wybrać najlepszą dla siebie metodę korekcji krótkowzroczności, najlepiej wybrać placówkę oferującą wszystkie możliwości leczenia. Wówczas lekarz okulista doradzi, która forma leczenia jest dla danej osoby najbardziej optymalna.
Krótkowzroczność, jak wszystkie wady wzroku, wymaga stałej kontroli. Jedna lub dwie wizyty u okulisty w ciągu roku pozwolą śledzić rozwój choroby.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.