Lambdacyzm (lelanie) - rodzaje, przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Lambdacyzm (lelanie) to zaburzona realizacja głoski L, polegająca na jej ignorowaniu, zastępowaniu przez głoskę J lub Ł, a także nieprawidłową wymowę z czubkiem języka przy dolnych dziąsłach.

Lelanie to wada wymowy rozpoznawana stosunkowo rzadko, a prawidłowa wymowa głoski L jest niezwykle ważna, w przeciwnym razie dziecko może mieć też kłopot z właściwym artykułowaniem R (rotacyzm) oraz głosek szumiących - SZ, Ż, CZ czy DŻ.

Prawidłowe brzmienie głoski L wymaga zwarcia czubka języka z górnym wałkiem dziąsłowym, większość dzieci zdobywa tę umiejętność w 2-3 roku życia.

• paralambdacyzm (substytucja) - zastępowanie głoski L inną, wypowiadaną w sposób prawidłowo, np. J lub Ł (jaja zamaist lala),
• mogilambdacyzm (elizja) - opuszczanie głoski L w wyrazach (as zamiast las, is zamiast lis),
• lambdacyzm właściwy (deformacja dźwięku) - nieprawidłowa wymowa głoski, czubek języka lub jego część wsuwa się między zęby.

• niska sprawność języka,
• brak pionizacji języka,
• skrócone wędzidełko języka,
• niewłaściwy tor oddechowy,
• infantylny sposób połykania,
• wady zgryzu,
• braki w uzębieniu,
• wada słuchu,
• zaburzony słuch fonematyczny,
• lambdacyzm w bliskim otoczeniu,
• nieprawidłowa budowa języka,
• anomalie podniebienia twardego,
• niedostateczne słuchowe różnicowanie dźwięków.

Leczenie lelania powinno zostać poprzedzone wizytą w poradni logopedycznej, bardzo istotne jest to, by specjalista wykluczył anatomiczne wady wymowy, które uniemożliwiają naukę prawidłowej realizacji głoski.

Po wykluczeniu przyczyn fizycznych dobrym pomysłem będzie wprowadzenie ćwiczeń, które zwiększą ruchomość języka i uczą prawidłowej pracy tego narządu.

Ćwiczenia wskazane w przypadku nieprawidłowej wymowy głoski L to:

• oblizywanie czubkiem języka wałka dziąsłowego przy szeroko otwartych ustach,
• kląskanie i mlaskanie,
• wodzenie czubkiem języka po podniebieniu na boki,
• wodzenie czubkiem języka po podniebieniu w tył i w przód,
• wodzenie czubkiem języka po podniebieniu w kółeczko,
• stukanie czubkiem języka w podniebienie,
• zlizywanie z podniebienia przyklejonego tam kawałka czekolady,
• przytrzymywanie na wałku dziąsłowym za pomocą czubka języka rodzynki przy jednoczesnym opuszczaniu żuchwy,
• przyklejanie całej powierzchni języka do podniebienia przy szeroko otwartej buzi (przez 10-15 sekund),
• przyklejanie całej powierzchni języka do podniebienia przy szeroko otwartej buzi, a następnie otwieranie i zamykanie buzi bez odrywania języka.

Leczenie lambdacyzmu wymaga czasu i przejścia przez kilka różnych etapów. Pierwszym krokiem jest poprawa sprawności języka i wypracowanie pionizacji narządu za pomocą ćwiczeń. U niektórych dzieci konieczna jest również korekta sposobu oddychania, połykania lub słuchu fonetycznego.

Kolejnym etapem jest wywołanie właściwej wymowy głoski według norm ortofonicznych, a następnie utrwalenie jej w sylabach, wyrazach, wyrażeniach i rymowankach. Ostatni krok polega na opanowaniu używania głoski L w czasie mowy spontanicznej.