Lęk wysokości - przyczyny akrofobii, jak radzić sobie z akrofobią
Lęk wysokości określany jest też jako akrofobia. Jest to strach przed przebywaniem na znacznych wysokościach oraz związanym z tym ewentualnym spadnięciem.
1. Lęk wysokości - przyczyny akrofobii
Osoba doświadczająca akrofobii czuje się niepewnie, np. w górach, na balkonie, a nawet stojąc na stołku. Mogą pojawić się u niej zawroty głowy, niepokój, panika, przyspieszona akcja serca, drżenie mięśni, nadmierna potliwość, mdłości – fizjologiczne objawy fobii.
Akrofobia może wystąpić na samą myśl o konieczności przebywania w wysoko położonym miejscu, ale nie obserwuje się go podczas oglądania zdjęć czy filmów, prezentujących przepaście itp. Skrajne przypadki akrofobii wymagają pomocy terapeutycznej.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi co do przyczyn powstawania lęku wysokości. Zgodnie z podejściem behawiorystycznym rozwój akrofobii, tak jak inne fobie, łączy się z procesem warunkowania. Człowiek po prostu nauczył się bać będąc na znacznych wysokościach i trudno uporać mu się teraz z paraliżującym strachem.
Aktualne doniesienia z badań psychologicznych zdają się jednak obalać twierdzenia behawiorystów dotyczące genezy akrofobii. Uwypukla się raczej znaczenie wrodzonego instynktu. Człowiek ewolucyjnie został przystosowany, by bać się upadku, który stanowił potencjalne zagrożenie i niósł ryzyko zranienia czy nawet śmierci.
Lęk wysokości stał się mechanizmem adaptacyjnym, który warunkował przeżycie i sukces reprodukcyjny. Ewolucyjne podejście zakłada zatem, że każdy człowiek nosi w sobie zadatki do strachu przed byciem na wysokościach – różnimy się między sobą jedynie natężeniem odczuć z tym związanych, a termin „akrofobia” należy rezerwować dla najcięższych przypadków.
Eksperymenty psychologów rozwojowych z wykorzystaniem „wizualnych przepaści” wskazują, że niemowlęta uczące się raczkować czy chodzić, niechętnie wchodzą na podłogę ze szkła, pod którą widać kilkumetrową przestrzeń, co sugeruje, że dzieci rodzą się z instynktem unikania upadków i pewnym poziomem lęku wysokości.
Istnieje też grupa naukowców, która twierdzi, że traumatyczne przeżycia z dzieciństwa, np. upadek z huśtawki czy wypadnięcie z wózka mogą uprawdopodabniać i nasilać strach przed wysokościami.
Inni badacze uważają, że akrofobia to skutek braku równowagi między wrażeniami z ucha wewnętrznego a danymi wzrokowymi. Jak widać źródła lęku wysokości są do tej pory nieznane i pozostają raczej w sferze spekulacji niż pewnych danych potwierdzonych naukowo.
2. Lęk wysokości - jak radzić sobie z akrofobią?
Lęk wysokości może bardzo uprzykrzyć życie. Człowiek cierpiący na akrofobię unika wszelkich miejsc, w których mógłby zacząć się bać. Nie wchodzi na wysokie wieże, na balkony w wysokich blokach mieszkaniowych, rezygnuje z uprawiania sportów wysokościowych, boi się latania samolotem albo skakania do basenu z trampoliny.
Jak uporać się z akrofobią? Istnieje kilka wskazówek.
- Nie udawaj przed sobą i innymi, że problem nie istnieje. Rozmawiaj z bliskimi, przyjaciółmi albo lekarzem czy psychologiem o tym, że boisz się przebywania na wysokościach. Być może szczera rozmowa pozwoli odnaleźć ci prawdziwy powód twoich lęków, a innym umożliwi zrozumienie, dlaczego czasem dziwnie się zachowujesz.
- Kiedy znajdujesz się na dużych wysokościach, przytrzymuj się poręczy lub balustrad. W ten sposób poczujesz się pewniej, bezpieczniej i nieco zredukujesz poziom odczuwanego lęku.
- Działaj metodą małych kroków w oswajaniu się z wizją przebywania na wysokościach. Na początku wyjrzyj przez okno z niewysokich budynków, potem postaraj się wejść na balkon, by w końcu móc spojrzeć w dół nawet z wysokiego wieżowca.
- Możesz wykonywać proste ćwiczenia polegające np. na wspinaniu się na drzewa, wchodzeniu na drabinki, za każdym razem o stopień wyżej, albo huśtaniu się na huśtawce.
- Uzbrój się w cierpliwość. Przezwyciężanie lęków wymaga czasu i wielu wysiłków. Terapia szokowa w postaci skoku na bungee może nie przynieść oczekiwanych efektów.
W skrajnych przypadkach, gdy akrofobia paraliżuje życie pacjenta, konieczna staje się terapia fobii, najlepiej w nurcie behawioralno-poznawczym, by skonfrontować się stopniowo ze źródłem strachu i zmodyfikować sposób myślenia o przebywaniu na wysokościach. W tym celu wykorzystuje się różne techniki terapeutyczne, np. systematyczną desensytyzację, zanurzanie lub metodę modelowania. Aby ją rozpocząć konieczne jest spotkanie z psychologiem.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.