Łopian – właściwości, zastosowanie, wskazania i przeciwwskazania

Łopian (Arctium L.) to roślina z rodziny astrowatych, która od wieków jest wykorzystywana w medycynie naturalnej. Występuje niemal wszędzie: w Europie, północno-zachodniej Afryce i w Azji, również w Ameryce Północnej i Południowej oraz w Australii.

W Polsce można spotkać:

• łopian większy (Arctium lappa L.),
• łopian mniejszy (Arctium minus (Hill) Bernh.)
• łopian pajęczynowaty (Arctium tomentosum Mill.)
• łopian gajowy (Arctium nemorosum Lej.)

Jak wygląda łopian?

Najpopularniejsza odmiana - łopian większy - znana również jako łopuch, rzep, głowacz czy dziad, ostropień plamisty, topień czy kostropień, to dwuletnia roślina zielna, która posiada gruby i mięsisty korzeń palowy z licznymi rozgałęzieniami (jego długość może dochodzić nawet do 0,5 metra) oraz bruzdowaną, sztywną, mocno rozgałęzioną łodygę.

Kwiaty rośliny są zebrane w koszyczki. Wyrastają na długich szypułkach w górnej części łodygi (to popularne „rzepy” ). Łopian kwitnie od lipca do sierpnia. Ma nieprzyjemny zapach i delikatnie słodkawy smak.

Łopian w Polsce jest traktowany jak pospolity chwast. To jednak uznany surowiec zielarski. Znajduje zastosowanie w leczeniu różnych dolegliwości. Szczególnie cenny jest korzeń łopianu.

Najpopularniejszym sposobem jest odwar z gotowanego korzenia łopianu stosowany wewnętrznie oraz moczone w oleju liście łopianu stosowane zewnętrznie (miejscowo na skórę). Dostępne są także wyciągi z korzenia łopianu, oleje, soki, syropy i kremy.

Surowy korzeń łopianu w 100 gramach dostarcza około 72 kcal i:

• 8 g węglowodanów,
• 1,5 g białka,
• 0,15 g tłuszczów,
• 3,5 g błonnika.

Niewątpliwym walorem rośliny jest wysoka zawartość związków antyoksydacyjnych. W korzeniu łopianu obecne są fitosterole roślinne, sporo olejków eterycznych, kwasów organicznych, sole mineralne (fosfor i siarka) oraz witaminy (A i C).

Łopian jest także bogaty w związki żywicowe oraz proteinowe. Jednym z najważniejszych jego składników jest inulina (naturalny prebiotyk).

Łopian to roślina o wielu właściwościach prozdrowotnych i leczniczych. Wykazuje działanie:

• metaboliczne,
• moczopędne. Usprawnia usuwanie szkodliwych substancji i zbędnych produktów przemiany materii, wspomagając proces detoksykacji,
• napotne,
• przeciwgrzybicze,
• przeciwbakteryjne,
• normalizujące trawienie (roślina zwiększa produkcję soku żołądkowego, soku trzustkowego oraz żółci).

Ponadto łopian obniża poziom glukozy we krwi, normalizuje poziom cholesterolu we krwi i wpływa na proces wydzielania insuliny przez trzustkę, zmniejsza uciążliwość świądu oraz przyspiesza gojenie wyprysków skórnych.

Tym samym łopian wykorzystuje się w leczeniu wielu schorzeń i nieprawidłowości, takich jak:

• zaburzenia przemiany materii,
• nieżyt przewodu pokarmowego,
• stan zapalny dolnych dróg moczowych,
• artretyzm, bóle reumatyczne,
• choroby dermatologiczne, w tym łuszczyca i trądzik, łojotok, rybia łuska, infekcje grzybicze skóry, także owrzodzenia czyraki.

Łopian to roślina, która jest szeroko wykorzystywana w kosmetyce. Przede wszystkim wykazuje pozytywne działanie na kondycję włosów (popularny jest korzeń łopianu na włosy).

Roślina znajduje zastosowanie zwłaszcza w pielęgnacji włosów suchych i matowych, z tendencją do łupieżu, wypadania i rozdwajania się. Warto po nią sięgać, ponieważ ogranicza wypadanie włosów, wzmacnia cebulki i zmniejsza łojotok. Można stosować zarówno odwary z rośliny, jak i kosmetyki, które go zawierają. To głównie szampony i ampułki.

Roślina wspiera także pielęgnację cery tłustej i zmienionej zapalnie. Reguluje pracę gruczołów łojowych, co zapobiega nadmiernemu wydzielaniu sebum, zmniejsza także ryzyko rozwoju bakterii odpowiadających za trądzik.

Łopian jest rośliną bardzo bezpieczną. Pomimo tego nie jest zalecany:

• kobietom w ciąży, ze względu na to, że w dużych dawkach może przyczyniać się do zwiększenia czynności macicy,
• osobom uczulonym na rośliny z rodziny astrowatych;
• kobietom karmiącym piersią,
• dzieciom i młodzieży poniżej 18. roku życia.

Ostrożność podczas stosowania łopianu wewnętrznie powinny zachować osoby, które zażywają leki o działaniu przeciwcukrzycowym lub przeciwzakrzepowym. Jeśli chodzi o picie naparów i odwarów z łopianu, w zależności od wskazań, terapia powinna trwać od 2 do 4 tygodni.