Naczyniak u noworodka – jak wyglądają i czy trzeba go leczyć?
Naczyniak u noworodka to łagodna zmiana skórna składająca się z grupujących się naczyń krwionośnych. Zwykle pojawia się w ciągu pierwszych kilku tygodni życia, choć dziecko może się także z nią urodzić. Charakterystyczny jest wzrost zmiany w okresie niemowlęcym i zanik we wczesnym dzieciństwie. Jak wygląda naczyniak? Czy trzeba go leczyć?
1. Co to jest naczyniak u noworodka?
Naczyniak u noworodka to znamię wywodzące się z układu naczyń krwionośnych, które należy do najczęściej występujących zaburzeń rozwojowych u niemowląt i małych dzieci. Zalicza się go do kategorii łagodnych, niezłośliwych nowotworów.
Wyróżnia się trzy rodzaje znamion naczyniowych. To:
- naczyniak płaski: płaska, jasnoczerwona plama o wyraźnie ograniczonych brzegach,
- naczyniak zwykły: lekko wypukła jasnoczerwona plama, która pojawia się po urodzeniu,
- naczyniak jamisty: zmiana, która jest żywoczerwona, miękka i wypukła.
Z tym niegroźnym guzem skóry rodzi się od 4 do 10% dzieci rasy kaukaskiej. Częściej obserwuje się go u dziewczynek niż chłopców.
2. Przyczyny naczyniaków u dzieci
Skąd się biorą naczyniaki u noworodka? Przyczyny pojawiania się naczyniaków u noworodków i niemowląt nie zostały ustalone. Podobnie jak w przypadku innych łagodnych zmian rozrostowych, etiologia i patogeneza jest nieznana.
Nie wiadomo, co powoduje, że naczynia krwionośne łączą się w grupy. Wiadomo, że poza rasą białą i płcią czynnikiem ryzyka jest ciąża mnoga, przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa czy inwazyjna diagnostyka prenatalna (amniopunkcja).
3. Gdzie powstają naczyniaki u noworodków?
Zmiany naczyniowe najczęściej występują w powłokach ciała, przede wszystkim w skórze i tkance podskórnej. Pojawiają się najczęściej na twarzy (na czole i na powiekach), na głowie i tułowiu, rzadziej na nogach czy rękach. Dziecko może mieć jednego naczyniaka lub kilka zmian o różnej wielkości. Naczyniakom mnogim mogą towarzyszyć naczyniaki narządów wewnętrznych, najczęściej wątroby, mózgu i płuc. Rzadko, w skrajnych przypadkach, zmiana może obejmować na przykład cały brzuch. Naczyniaki nie sprawiają bólu i nie swędzą. Nie może się nimi zarazić.
4. Czy naczyniaki znikają?
Naczyniaki niemowląt (IHs, infanitile hemangiomas) charakteryzują się trójfazowym przebiegiem. Charakterystyczne fazy rozwoju naczyniaka to: inicjacja, wzrost i inwolucja. Co to znaczy? Zmiana zwykle pojawia się tydzień czy dwa tygodnie po porodzie, choć część noworodków już się z nią rodzi. Z upływem czasu mała i płaska kropka powiększa się. Naczyniak u starszego dziecka, po upływie pół roku, osiąga maksymalny rozmiar: 5-7,5 cm średnicy. Gdy dziecko ukończy 1. rok życia, zmiana zaczyna sukcesywnie blednąć i zmniejszać się. Wówczas obserwuje się, że mięknie i matowieje, a także zmienia kolor od środka. Ostatecznie pozostaje po niej niewielkie przebarwienie lub skupisko drobnych naczynek. Zdecydowana część zmian znika do 8. roku życia. U połowy dzieci dotkniętych tą przypadłością do 5. roku życia.
5. Leczenie naczyniaków u dzieci
Czy naczyniaki trzeba leczyć? To zależy od ich lokalizacji, wielkości i charakteru. Bezwzględnie, niezależnie od właściwości, naczyniaki należy obserwować. Nie trzeba stosować maści, leków czy innych metod terapii. Zmiany można myć mydłem i smarować balsamem czy oliwką, obowiązkowo chronić przed urazami, zerwaniem oraz opalaniem.
Większość znamion naczyniowych znika samoistnie, niemniej dziecko powinno pozostawać pod opieką onkologa, czyli specjalisty, który zajmuje się tego typu zmianami. Leczenie powinno być ustalone indywidualnie przy współpracy pediatry, chirurga, dermatologa, okulisty i laryngologa.
Pilnego kontaktu z lekarzem wymaga sytuacja, gdy naczyniak:
- twardnieje,
- boli,
- szybko się powiększa,
- zmienia barwę,
- krwawi lub sączy się z niego wydzielina,
- w jego obrębie powstaje ranka.
Zdarza się, że potrzebna jest operacja. Dzieje się tak, gdy naczyniak występuje na powiece, co zaburza widzenie i stanowi zagrożenie dla zdrowia czy w okolicy ciała narażonej na drażnienie (np. przez pieluchę) bądź zlokalizował się w miejscu trudnym do pielęgnacji.
Jeśli naczyniak wymaga leczenia, wdraża się kortykosteroidy: stosowane doustnie, na skórę lub za pomocą zastrzyków. Leki zatrzymują rozwój naczyniaków, czasem także zmniejszają istniejące już znamiona. Są najbardziej skuteczne, gdy naczyniak jest w fazie wzrostu. Niestety z ich stosowaniem wiąże się ryzyko spowolnienia wzrostu, wysokiego poziomu cukru we krwi, wysokiego ciśnienia krwi oraz zaćmy.
Inną opcją terapii jest operacja laserowa, która może zatrzymać wzrost zmiany, usunąć ją lub leczyć rany na niej, które nie chcą się zagoić. Niestety laserowe usuwanie naczyniaka u dzieci wiąże się z ryzykiem pojawienia się takich skutków ubocznych jak infekcja, krwawienie, blizny czy zmiany w odcieniu skóry.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.