Niedobór witaminy C - przyczyny, objawy, leczenie. Co to jest szkorbut?
Niedobór witaminy C w obecnych czasach zdarza się rzadko, niemniej jednak warto wiedzieć, jak się objawia i jak można sobie z nim radzić. To poważna dolegliwość, która może negatywnie wpłynąć na funckjonowanie organizmu. Kto jest narażony na niedobór witaminy C i jak można z tym walczyć?
1. Dlaczego witamina C jest ważna?
Witamina C, czyli kwas askorbinowy, to grupa organicznych związków chemicznych, które pełnią w organizmie istotne role. Przede wszystkim uczestniczą w produkcji kolagenu, karnityny, hormonów i aminokwasów. Witamina C wspiera także prawidłowe funkcjonowanie kości i oraz naczyń krwionośnych. Przyspiesza gojenie się ran i oparzeń, a także uczestniczy w procesach wchłaniania żelaza.
Przede wszystkim jednak witamina C jest znana jako środek wspierający naszą odporność. Pomaga chronić organizm przed drobnoustrojami i infekcjami, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Niedobór witaminy C zwykle nie jest groźny dla życia, ale nieleczony może mieć bardzo poważne konsekwencje.
2. Przyczyny niedoboru witaminy C
Niedobór witaminy C występuje we współczesnym świecie raczej rzadko. Pojawia się w krajach słabo rozwiniętych, ponieważ tam często nie ma dostępu do wielu warzyw i owoców, które są doskonałym źródłem kwasu askorbinowego.
Bardzo często niedobór witaminy C występuje u osób, które stosują restrykcyjne diety odchudzające oraz te polecane przy chorobach układu pokarmowego. Wówczas organizm nie dostaje wystarczającej liczby świeżych produktów (w diecie wrzodowej warzywa i owoce powinny być gotowane lub wyparzane, a witamina C zwykle rozpada się podczas obróbki termicznej).
Na niedobór witaminy C narażone są także osoby pracujące fizycznie oraz żyjące w ciągłym stresie. Jedną z przyczyn takiego stanu może być także zanieczyszczenie środowiska i zła jakość powietrza.
Zwiększone zapotrzebowanie na kwas askorbinowy mają kobiety w ciąży, karmiące piersią, osoby leczące rany po oparzeniach, a także pacjenci, którzy na stałe przyjmują leki zawierające kwas acetylosalicylowy. W ich przypadku również może dojść do niedoborów, jeśli dzienna dawka witaminy C nie zostanie zwiększona.
Do niedoboru witaminy C dochodzi także na skutek nadużywania alkoholu i narkotyków, a także na skutek postępujących procesów starzenia organizmu - seniorzy są o wiele bardziej narażeni na niedobory kwasu askorbinowego.
3. Objawy niedoboru witaminy C
Niedobór witaminy C może rozwijać się i pogłębiać latami, dlatego na samym początku objawy nie pojawiają się wcale lub są nieoczywiste. Pierwszym sygnałem alarmowym jest zmęczenie i obniżony nastrój. Niestety, są to dolegliwości, które mogą mieć wiele przyczyn i bardzo często są przez nas bagatelizowane.
Następnie niedobór witaminy C widać poprzez pogorszenie stanu skóry, włosów i paznokci. Dodatkowo zaczynają się nasilać takie objawy, jak:
- bóle stawów i kości
- bóle mięśni
- pojawiające się znikąd siniaki
- opuchnięte i krwawiące dziąsłą
- obniżona odporność
Osoby, u których występuje niedobór witaminy C częściej zapadają na sezonowe infekcje i bardzo łatwo zarażają się od innych. Dodatkowo wszelkie rany i oparzenia mogą goić się dłużej. Dzieje się tak dlatego, że witamina C jest niezbędna do syntezy kolagenu, który z kolei wspiera regenerację naskórka.
Przyczyną niedoboru witaminy C mogą być także choroby, które rozwijają się w organizmie. To przede wszystkim:
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- przewlekłe stany zapalne
- trwająca lub zakończona chemioterapia
3.1. Skutki nieleczonego niedoboru witaminy C
Jeśli niedobór witaminy C pogłębia się, a my nie uzupełniamy go suplementami ani dietą, może dojśc do powikłań, wśród których wyróżnia się przede wszystkim:
- szkorbut
- brak apetytu
- łamliwość kości
- ryzyko powstawania mikrowylewów
- utrudnienia w gojeniu ran
- apatia
- powracające często infekcje
Dodatkowo na skutek niedoboru witaminy C może dojśc do zaburzeń wchłaniania żelaza, co z kolei może przyczynić się do rozwoju anemii i uszkodzić układ pokarmowy. Żelazo transportuje tlen do komórek, więc jeśli jest go za mało, komórki pozostają stale niedotlenione.
3.2. Szkorbut, czyli choroba żeglarzy
Szkorbut, inaczej gnilec, cynga lub dzięgna, to wielonarządowa choroba, będąca konsekwencją nieleczonego, długotrwałego niedoboru witaminy C. Wykrywano ją niegdyś często u żeglarzy, którzy wyruszali w długie rejsy. Choć mieli oni dostęp do pełnowartościowych posiłków, w ich diecie brakowało świeżych warzyw i owoców. W związku z tym zaczęli oni chorować.
Podstawowym objawem szkorbutu jest upośledzona synteza kolagenu, a więc utrudnione gojenie się ran, powstawanie siniaków i pojawiające się znikąd krwawienia. Bardzo często pojawia się opuchnięcie dziąseł oraz krwawienia. Nieleczony szkorbut może doprowadzić do częściowej lub całkowitej utraty zębów.
Osoby cierpiące na szkorbut są ospałe, skarżą się na bóle mięśni, zmęczenie i pogorszony nastrój. Obecnie choroba ta praktycznie nie występuje, ponieważ mamy dostęp do świeżych warzyw i owoców, a także do szerokiej gamy suplementów. Szkorbut pojawia się czasem w biednych krajach, które są słabo rozwinięte, a także u osób, które cierpią na zaburzenia psychiczne, takie ja bulimia i anoreksja.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
