Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – przyczyny i leczenie
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych są rozpoznaniem klinicznym cechującym się występowaniem ciężkich, uporczywych wymiotów. Często wiążą się one z osłabienie, utratą masy ciała i odwodnieniem. To przypadłość nie tylko dokuczliwa, ale i niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań. Jakie są ich przyczyny i sposoby leczenia? Czy można im zapobiegać?
1. Co to są niepowściągliwe wymioty ciężarnych?
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych (hyperemesis gravidarum, HEG) rozpoznaje się, gdy mdłości z wymiotami u przyszłych mam pojawiają się kilka razy dziennie i prowadzą do odwodnienia.
Nudności i wymioty nękają wiele ciężarnych. Dane mówią, że z ich powodu cierpi co najmniej 50% ciężarnych, a ich nasilenie waha się od łagodnych i umiarkowanych do ciężko przebiegających niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. Hyperemesis gravidarum to przypadłość rzadka. Najczęściej pojawia się między 5 a 6 tygodniem ciąży, a ustępuje do końca pierwszego trymestru.
Nasilenie niepowściągliwych wymiotów obserwuje się pomiędzy 8 a 9 tygodniem ciąży. W niektórych przypadkach dolegliwość trwa całą ciążę.
2. Przyczyny niepowściągliwych wymiotów ciężarnych
Przyczyna niepowściągliwych wymiotów ciężarnych nie została ustalona – etiologia najpewniej ma charakter wieloczynnikowy. Specjaliści podejrzewają, że HEG ma związek z wysokim poziomem ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej, czyli hormonu ciążowego (human chorionic gonadotropin, hCG).
Stężenie hCG osiąga maksimum w pierwszym trymestrze ciąży, a wykres jego zmian odzwierciedla kliniczny przebieg nasilenia nudności, wymiotów i HEG w ciąży.
Lekarze są zdania, że pewną rolę w rozwoju nudności i wymiotów związanych z ciążą oraz HEG odgrywają estrogeny i progesteron, który może wpływać na motorykę żołądka.
Inną przyczyną może być nadczynnośść tarczycy lub zakażenie żołądka bakterią Helicobacter pylori. Nie bez znaczenia jest silny bądź przewlekły stres, napięcie i niepokój.
Wyróżniono także czynniki ryzyka niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. To:
- ciąża wielopłodowa (poziom gonadotropiny kosmówkowej jest wyższy niż w ciążach pojedynczych),
- choroba trofoblastu (poziom gonadotropiny kosmówkowej jest wyższy niż w ciążach przebiegających prawidłowo),
- wady płodu (trisomia 21, obrzęk płodu),
- niepowściągliwe wymioty w poprzedniej ciąży,
- zaburzenia odżywiania przed ciążą,
- otyłość,
- HEG w wywiadzie rodzinnym,
- choroba lokomocyjna,
- migreny,
- nadczynność tarczycy i przytarczyc,
- choroby psychiczne,
- cukrzyca przed ciążą,
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
- astma,
- dysfunkcje wątroby.
3. Rozpoznanie i leczenie niepowściągliwych wymiotów ciężarnych
HEG rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych po wykluczeniu ich innych przyczyn wymiotów. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych są nie tylko dokuczliwe, ale i groźne, ponieważ prowadzą do odwodnienia, spadku masy ciała, niedokrwistości, osłabienia.
Występuje także ketonuria (obecnośc ciał ketonowych w moczu), zasadowica metaboliczną oraz zaburzenia elektrolitowe.
Gdy obserwuje się utratę masy ciała (definiowana jako zmniejszenie o 5% lub więcej masy sprzed ciąży), a zaburzenia elektrolitowe nie zostają wyrównane, istnieje zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego, anomalii u płodu oraz niskiej masy urodzeniowej. Może również dojść do krwotoku.
Ponadto w przypadku niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, z uwagi na słabszą podaż składników odżywczych, istnieje zagrożenie długotrwałego upośledzenia rozwoju neurologicznego dzieci. Zasadniczo jednak kontrolowane, nawet nasilone wymioty nie wpływają negatywnie na płód.
Ciężarne, które zmagają się z niepowściągliwymi wymiotami, wymagają opieki, często także pobytu w szpitalu. Postępowanie obejmuje działania farmakologiczne i pozafarmakologiczne.
Zdarza się, że konieczna jest dożylna terapia, która prowadzi do zatrzymania wymiotów i zwiększenia tolerancji na spożywanie posiłków. Czasem rozważa się żywienie pozajelitowe lub karmienie przez sondę nosowo-żołądkową. W przypadku odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych konieczne jest podanie dożylne płynów.
Każda kobieta, która cierpi z powodu niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, powinna zmienić styl życia oraz dietę. Ta musi być lekkostrawna, a posiłki powinny być spożywane często, w małych ilościach. Pomaga unikanie silnych bądź nieprzyjemnych zapachów.
Można także stosować domowe sposoby na poranne mdłości w ciąży, takie jak na przykład ssanie świeżego imbiru. Warto także wiedzieć, że ryzyko wystąpienia niepowściągliwych wymiotów ciężarnych zmniejsza suplementacja multiwitaminowa w okresie prekoncepcyjnym.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.