Nitrogliceryna - działanie, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne

Nitrogliceryna to lek, który posiada w swojej apteczce prawie każda osoba ze zdiagnozowaną chorobą niedokrwienną serca, zwaną popularnie chorobą wieńcową. Co więcej, pacjenci mają lek zawsze przy sobie, szczególnie gdy planują większy wysiłek fizyczny. Organiczny związek chemiczny zwany nitrogliceryną pozwala rozszerzyć naczynia krwionośne. Co jeszcze warto wiedzieć o tym leku? Czy nitrogliceryna wchodzi w interakcje z innymi preparatami? Jakie skutki uboczne może wywołać? Czy do zakupu nitrogliceryny potrzebna jest recepta? Jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania leku?

1. Co to jest nitrogliceryna?

Nitrogliceryna (ang. nitroglycerin) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy azotanów. Jest estrem kwasu azotowego oraz glicerolu. Jakie jest zastosowanie tego organicznego związku? Nitrogliceryna od wielu lat stosowana jest do produkcji leków na serce. Wykazuje zdolność do rozszerzania naczyń krwionośnych u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. Leki zawierające substancję czynną o nazwie nitrogliceryna to nic innego jak nitraty.

W sprzedaży dostępne są: tabletki o przedłużonym uwalnianiu zawierające nitroglicerynę, maści doodbytnicze, tabletki do stosowania pod język (tzw. tabletki podjęzykowe), plastry z nitrogliceryną. Inne preparaty zawierające tę substancję czynną to leki do stosowania dożylnego. Nitrogliceryna na serce może być również podawana w pompie.

Wzór sumaryczny nitrogliceryny to C3H5N3O9.

2. Działanie nitrogliceryny

Nitrogliceryna zmienia się w tlenek azotu, rozszerza naczynia wieńcowe oraz naczynia żylne. Dzięki temu zwiększa się napływ krwi do serca, zmniejsza się obciążenie tego narządu, a także spada zapotrzebowanie na krew i tlen. Nitrogliceryna działa szybko, powodując ustąpienie bólu wieńcowego. Jest to lek stosunkowo bezpieczny i wygodny w stosowaniu. Posiada go większość pacjentów z chorobą wieńcową, ponieważ dzięki niemu mogą normalnie funkcjonować.

3. Wskazania do stosowania nitrogliceryny – u kogo najczęściej stosuje się ten lek?

Nitrogliceryna dostępna jest w różnych formach, w związku z czym może mieć różne przeznaczenie. U kogo najczęściej stosuje się ten lek? Wśród najczęstszych wskazań do stosowania tego farmaceutyku lekarze wymieniają chorobę niedokrwienną serca, zawał serca, a także ostre nadciśnienie tętnicze.

Nitrogliceryna w aerozolu pomocna jest w leczeniu dwóch dolegliwości. Po pierwsze, zażywa się ją w celu przerwania napadów dławicy piersiowej. Po drugie, nitrogliceryna w sprayu stosowana jest do leczenia ostrej niewydolności lewokomorowej.

Nitrogliceryna podawana dożylnie to rozwiązanie w przypadku:

• niestabilnej dławicy piersiowej,
• zawału serca,
• obrzęku płuc w przebiegu ostrej niewydolności lewokomorowej,
• obniżania ciśnienia tętniczego w trakcie operacji.

Nitrogliceryna w tabletkach o przedłużonym działaniu i maści to sposób na zapobieganie napadów dławicy piersiowej.

W sprzedaży dostępne są również plastry z nitrogliceryną. Ten produkt podobnie, jak inne środki zawierające nitroglycerin, wykazuje zdolność do rozszerzania naczyń krwionośnych. Wskazaniem do stosowania plastrów są następujące schorzenia: choroba wieńcowa, choroba niedokrwienna serca, dławica piersiowa, nazywana także dusznicą bolesną. Plastry należy wymieniać co 3-7 dni.

Pacjenci często pytają w aptece o maść z nitrogliceryną bez recepty. Warto wiedzieć, że każdy lek zawierający nitroglicerynę jest wydawany na receptę, nawet maść. Ten rodzaj preparatu znalazł zastosowanie w profilaktyce bólu, który towarzyszy dławicy piersiowej.

3.1. Jak powstają bóle wieńcowe?

Dlaczego nitrogliceryna działa na chorobę wieńcową? Aby to zrozumieć, trzeba zastanowić się, jak powstają bóle wieńcowe. Są one dla organizmu sygnałem alarmowym, który mówi, że serce otrzymuje niewystarczająco dużo tlenu i grozi mu martwica.

Serce odgrywa w organizmie rolę pompy, która dostarcza krew do narządów i tkanek całego organizmu. Do swojej pracy potrzebuje energii i jak każdy mięsień musi być zaopatrzone w tlen z krwi. W spoczynku mięsień sercowy pochłania 11% tlenu pobieranego przez cały organizm. To dużo, zważywszy na stosunek masy serca do całego organizmu. Podczas wysiłku fizycznego potrzeby serca wzrastają. Narząd otrzymuje zbyt małą ilość krwi, jeżeli naczynia krwionośne są zwężone przez miażdżycę.

Wówczas chory odczuwa ból w klatce piersiowej i musi sięgnąć po nitroglicerynę, która rozszerza żyły oraz zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen.

4. Przeciwwskazania do stosowania nitrogliceryny

Zdarzają się sytuacja kiedy nie można zastosować leku mimo ewidentnych wskazań. Nitrogliceryna nie powinna być stosowana, gdy u pacjenta występuje:

• uczulenie na nitroglicerynę,
• nadwrażliwość na organiczne azotany,
• niedociśnienie tętnicze,
• wstrząs kardiogenny,
• ostra niewydolność krążenia,
• ciężka niedokrwistość,
• krwawienie wewnątrzczaszkowe,
• kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu,
• tamponada serca,
• zaciskające zapalenie osierdzia,
• ciężkie zwężenie zastawki aortalnej,
• jaskra z zamykającym się kątem przesączania,
• leczenie zaburzeń erekcji,,
• zwężenia zastawki mitralne i aortalnej,
• stosowanie inhibitorów 5-fosfodiesterazy.

5. Przy jakich schorzeniach należy zachować szczególną uwagę?

Szczególna ostrożność w trakcie stosowania nitrogliceryny jest wymagana u pacjentów z jaskrą i zamykającym się kątem przesączenia. Lek może nasilać symptomy dławicy piersiowej w przebiegu kardiomiopatii przerostowej ze zwężeniem odpływu z lewej strony. Ważne jest obserwowanie samopoczucia w przypadku niedociśnienia, niskiego ciśnienia napełniania komór serca oraz niedoczynności tarczycy.

6. Interakcje z innymi lekami

Lekarz powinien wiedzieć o wszystkich stosowanych przez pacjenta środkach, również tych dostępnych bez recepty. Nitrogliceryna może wchodzić w interakcje z lekami takimi jak:

• leki hipotensyjne,
• antagoniści wapnia,
• leki moczopędne,
• alkohol etylowy,
• inhibitory ACE,
• beta-adrenolityki,
• kwas acetylosalicylowy,
• dihydroergotamina,
• heparyna.

7. W jaki sposób należy zażywać nitroglicerynę?

W jaki sposób należy zażywać nitroglicerynę? To pytanie spędza sen z powiek wielu osobom, które dopiero rozpoczynają leczenie tym środkiem. Specjaliści zalecają stosować leki z nitrogliceryną w pozycji siedzącej lub leżącej. Spadek ciśnienia tętniczego krwi może doprowadzić do zasłabnięcia lub utraty przytomności. Podanie leku u niektórych kończy się dolegliwościami bólowymi głowy. Wskutek rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry twarz pacjenta może zrobić się nieco zaczerwieniona.

7.1. Dawkowanie nitrogliceryny

Preparatu nie należy stosować, jeżeli ciśnienie skurczowe jest niższe niż 100 mm Hg. Jeżeli chory zemdleje należy położyć go płasko, wysoko unieść nogi i zadzwonić po karetkę pogotowia.

Zabronione jest podanie kolejnej dawki leku. Nitrogliceryna w tabletkach pod język działa po 2-3 minutach, aerozol jest skuteczny po upływie minuty. Działanie substancji utrzymuje się przez około 2 godziny.

W sytuacji, gdy ból nie ustępuje po 5 minutach od przyjęcia dawki konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego, ponieważ może oznaczać to zawał serca.

5 sygnałów, które wysyła organizm miesiąc przed zawałem serca [6 zdjęć]

Z powodu chorób sercowo-naczyniowych umiera dwukrotnie więcej osób niż z powodu chorób nowotworowych.

zobacz galerię

8. Skutki uboczne nitrogliceryny

Każdy lek może spowodować skutki uboczne, ale nie występują one u każdego pacjenta. Działania niepożądane, które mogą pojawić się po zażyciu nitrogliceryny to:

• ból głowy (ustępuje po kilku dniach),
• zawroty głowy (ustępuje po kilku dniach),
• zaczerwienienie skóry,
• nudności i wymioty,
• odczyny alergiczne,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• osłabienie,
• omdlenia,
• niepokój,
• nadmierna potliwość,
• nasilenie objawów dławicy piersiowej,
• krótkotrwałe pieczenie w jamie ustnej (lek w formie aerozolu),
• upośledzenie szybkości reakcji (na początku leczenia).

9. Nitrogliceryna a alkohol

Nitrogliceryny nie powinno pod żadnym pozorem łączyć z alkoholem, ponieważ taka mieszanka może doprowadzić do bardzo niebezpiecznych skutków ubocznych u pacjenta. Stosowanie alkoholu i nitrogliceryny w jednym czasie może skutkować niedociśnieniem tętniczym oraz omdleniami. Napojów alkoholowych nie należy także łączyć z innymi lekami np. immumosupresyjnymi, przeciwbólowymi czy antyhistaminowymi, ponieważ środki te mogą na siebie wzajemnie oddziaływać. Napoje wysokoprocentowe mogą, w zależności od podanego środka farmaceutycznego, osłabiać lub zwiększać działanie lecznicze.

10. Nitrogliceryna a prowadzenie samochodu

W początkowym okresie stosowania nitrogliceryny prowadzenie samochodu przez pacjenta jest nie tylko niewskazane, ale wręcz zabronione. Nitrogliceryna, podobnie jak inne nitraty, wpływa na zdolność kierowania samochodem. Pacjenci stosujący tabletki podjęzykowe z nitrogliceryną czy nitroglicerynę w aerozolu nie powinni również decydować się na prowadzenie wózka widłowego czy maszyny rolniczej. Osoby stosujące środek leczniczy od niedawna mogą uskarżać się na upośledzenie sprawności psychofizycznej, zawroty głowy. Może dochodzić u niej również do omdleń. W późniejszym czasie leczenia kwestię prowadzenia pojazdów należy omówić z lekarzem.

11. Nitrogliceryna - cena

Cena nitrogliceryny nie jest wysoka. Za jedno opakowanie nitrogliceryny w aerozolu musimy zapłacić około siedemnastu złotych. Tabletki o przedłużonym uwalnianiu kosztują z kolei nie więcej niż dziewięć złotych. Cena po refundacji jest jeszcze niższa. Ulotka dołączona do opakowania leku z nitrogliceryną zawiera niezwykle ważne dla pacjenta informacje. Warto się z nią zapoznać, przed zastosowaniem środka farmaceutycznego. Nitrogliceryna mimo, iż wydawana na receptę, jest dość łatwo dostępna. W ofercie ma ją niemal każda apteka.

12. Zamienniki dla nitrogliceryny

Czy istnieją jakieś zamienniki dla gliceryny? Wskazanie związku chemicznego, który mógłby zastąpić ten lek jest niezwykle trudne. Jedyną alternatywę stanowi monoazotan izosorbidu, który posiada podobne właściwości co nitrogliceryna. Mechanizm działania monoazotanu izosorbidu polega na uwalnianiu tlenku azotu, a także poszerzaniu naczyń krwionośnych w ciele pacjenta. W nagłych przypadkach specjalista może zarekomendować użycie tego związku.

13. Inne zastosowanie nitrogliceryny

Nitrogliceryna stanowi składnik wielu leków nasercowych, ale posiada również inne zastosowanie. Produkcja materiałów wybuchowych (amonowo-saletrzanych) zarówno w przeszłości, jak i dziś, uwzględnia użycie nitrogliceryny. W obecnych czasach środki wybuchowe z nitrogliceryną wykorzystywane są przede wszystkim w przemyśle górniczym.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.