Obniżony nastrój - skąd się bierze złe samopoczucie i jak sobie z nim radzić. Czym jest depresja?

Obniżony nastrój uznaje się, obok spowolnienia ruchowego i redukcji tempa myślenia, za jeden z głównych objawów depresji, choć nie zawsze musi się on wiązać z chorobą. Stopień spadku samopoczucia decyduje o rozpoznaniu epizodu depresyjnego – łagodnego, umiarkowanego bądź ciężkiego. Każdy z nas doświadcza tzw. „dołków psychicznych”, np. na skutek porażki czy ciężkich przeżyć. Kiedy apatię i zły nastrój można uznać za przejaw gorszego samopoczucia, a kiedy brak radości życia jest już zwiastunem zaburzeń afektywnych w postaci depresji? Gdzie przebiega ta cienka granica?

1. Przyczyny złego samopoczucia

Co dzień wiele osób zmaga się ze złym samopoczuciem. Na złe samopoczucie wpływa brak snu, problemy osobiste, choroba, pogoda, a czasem po prostu budzimy się rano ze złym samopoczuciem i ciężko nam się go pozbyć. Jeśli jednak złe samopoczucie dopada nas coraz częściej, to warto zastanowić się, jak możemy sobie pomóc zwalczyć ten stan.

Istnieje bardzo wiele przyczyn złego samopoczucia, jednak znalezienie winowajcy naszego złego samopoczucia jest bardzo istotne. Dzięki temu jesteśmy często w stanie poprawić sobie samopoczucie w szybki i prosty sposób. Wśród głównych przyczyn złego samopoczucia na pewno znajduje się pogoda, stres, brak snu, nieregularny tryb życia, a nawet złe nawyki żywieniowe. Choć czasem nie mamy wpływu na nasze samopoczucie, warto się zastanowić, jak można sobie pomóc.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Obecnie styl życia wielu z nas sprawia, że bardzo łatwo o złe samopoczucie. Natłok obowiązków sprawia, że ciężko zadbać o dobre samopoczucie, a co za tym idzie również nasze zdrowie.

2. Złe samopoczucie a dystymia

Każdemu z nas od czasu do czasu zdarza się mieć zły nastrój. Nie powiódł się egzamin, zawiódł przyjaciel albo zachorowała bliska osoba – w takich okolicznościach łatwo o spadek samopoczucia i kiepski humor. Czynniki zewnętrzne inicjują zaburzenia nastroju w postaci smutku, przygnębienia, apatii, braku radości z przyjemności, melancholii. Obniżony nastrój, żal, rozpacz i poczucie straty to naturalna reakcja w sytuacji śmierci kogoś bliskiego.

Zdarza się jednak tak, że „złe” myśli i spadek samopoczucia nie wynikają z żadnych konkretnych przyczyn. Kiepski humor pojawia się pomimo braku realnych czynników, które mogłyby wywołać złe samopoczucie. Permanentny smutek powodujący trudności w codziennym funkcjonowaniu może świadczyć o depresji. Przewlekłe obniżenie nastroju często zwiastuje dystymię. Dystymia to rodzaj uporczywego spadku samopoczucia, które trwa przynajmniej dwa lata.

Osoby cierpiące na dystymię niejednokrotnie nie mają świadomości, że dzieje się z nimi „coś złego”. Ciągłe czują się zmęczone, przygnębione, smutne, zniechęcone, cierpiące. Brakuje im inicjatywy do działania, entuzjazmu, nie potrafią się cieszyć. Niejednokrotnie obniżony nastrój składają na karby cech osobowości. Takie myślenie wzmacnia dodatkowo percepcja otoczenia: „Bo on to wiecznie taki smutas, nie umie się rozluźnić”. Człowiek nabiera przekonania, że „ten typ tak ma”.

Niestety, pogorszenie nastroju nie wynika z temperamentu czy osobowości. Zaburzenia nastroju wymagają interwencji i leczenia, gdyż mogą zwiastować depresję. Często jednak ludzie z pesymistycznym nastawieniem do świata ignorują problem, gdyż na ogół są w stanie podołać codziennym obowiązkom. „Jakoś sobie radzę, to po co zawracać głowę lekarzowi”. Dystymicy, co prawda, wykonują wszystko z większym wysiłkiem i brakiem zadowolenia, mają zaburzenia snu, są zniechęceni, ale miewają też okresy dobrego samopoczucia.

3. Nastrój depresyjny

Ludzie często zastanawiają się: „Czy mój zły humor to tylko chwilowy spadek samopoczucia, czy już może depresja?”. Kiedy można postawić diagnozę – epizod depresyjny? O rozpoznaniu zaburzeń nastroju decyduje ilość i nasilenie objawów oraz czas ich trwania. Przeciętny człowiek kojarzy depresję z pesymizmem, lękiem, niepokojem, przygnębieniem, smutkiem, zobojętnieniem, brakiem radości.

Według klasyfikacji diagnostycznej DSM-IV, aby rozpoznać depresję, musi wystąpić co najmniej pięć symptomów z poniższej listy, które trwają przez dwa tygodnie i stanowią widoczną zmianę w porównaniu z wcześniejszym funkcjonowaniem pacjenta:

• nastrój depresyjny przez większą część dnia, u dzieci i młodzieży – dysforia (nastrój irytacji);
• znacząco obniżone poczucie przyjemności (spostrzegane przez innych lub odczuwane subiektywnie);
• utrata zainteresowań;
• znacząca utrata wagi lub przybranie na wadze;
• bezsenność lub spanie zbyt długo;
• psychomotoryczne pobudzenie lub spowolnienie występujące prawie każdego dnia;
• zmęczenie lub utrata energii występujące prawie każdego dnia;
• poczucie bezwartościowości lub nadmierne poczucie winy występujące prawie każdego dnia;
• zmniejszona zdolność koncentracji uwagi i myślenia lub skrajne niezdecydowanie występujące prawie każdego dnia;
• powtarzające się myśli o śmierci, myśli samobójcze bez specyficznego planu i bez próby samobójczej.

Aby postawić diagnozę depresji, powyższe objawy muszą utrudniać funkcjonowanie jednostki w ważnych sferach życia, nie mogą być reakcją na żałobę ani skutkiem zażycia narkotyków czy innej choroby somatycznej (np. niedoczynności tarczycy). Oczywiście, nie u każdego pacjenta depresja będzie manifestowała się w taki sam sposób.

Jedni będą się uskarżać bardziej na zaburzenia snu, inni – na napady lęku, a jeszcze inni – na spadek libido i brak zainteresowania seksem. U niektórych nastrój depresyjny może „maskować się” w postaci dolegliwości somatycznych, np. bólu głowy czy brzucha.

4. Obniżenie nastroju a osobowość unikająca

W literaturze zwraca się uwagę głównie na fakt, iż zaburzenia afektywne, w tym depresja, wynikają ze spadku produkcji niektórych neuroprzekaźników, np. serotoniny i noradrenaliny. Bazą dla rozwoju depresji może być jednak pewien sposób myślenia o świecie – tzw. „czarnowidztwo”. Zaburzenia depresyjne podsuwają człowiekowi negatywne myśli i każą wierzyć, że wszystko (rzeczywistość, inni ludzie, sam chory) jest beznadziejne.

Do zachorowania na depresję i permanentnie obniżonego samopoczucia predysponują pewne cechy osobowości, np. niska samoocena, odmawianie sobie prawa do popełniania błędów, tendencje perfekcjonistyczne, zbyt wygórowane wymagania, nieśmiałość, wrażliwość emocjonalna, niska odporność na stres, poczucie powinności („muszę”, „powinienem”, „nie wolno mi”). Czasami stałe uczucie niepokoju, napięcia psychicznego i lęku można uznać za depresję czy obniżony nastrój, jednak objawy te mogą świadczyć o osobowości unikającej.

Osobowość unikająca objawia się także:

• poczuciem niższości i niedopasowania,
• dopatrywaniem się krytyki i odrzucenia ze strony innych,
• niechęcią do tworzenia bliskich związków,
• unikaniem kontaktów społecznych z obawy przed odrzuceniem.

Jak widać, obniżony nastrój nie zawsze świadczy o depresji. Nie warto jednak wypłakiwać łez w zaciszu czterech ścian i godzić się na spadek jakości życia z powodu permanentnie złego samopoczucia. Kiedy doskwiera ci smutek, przygnębienie i apatia, możesz wykonać test prof. Aarona Becka, dostępny w Internecie, w celu samobadania i określenia własnego stanu psychicznego. Jeżeli wynik będzie niepokojący, warto skonsultować się ze specjalistą w poradni zdrowia psychicznego. Nie wolno bagatelizować objawów złego nastroju. Lepiej działać wcześniej i cieszyć się piękną stroną życia.

5. Jak poprawić sobie nastrój?

Istnieje wiele bardzo prostych sposobów na poprawę złego samopoczucia. Pogoda odgrywa bardzo ważną rolę w poprawie naszego samopoczucia. Łatwo zauważyć, że gdy tylko nadchodzi wiosna mamy automatycznie więcej energii i chęci do życia, a złe samopoczucie odchodzi w niepamięć. Dzieje się tak za sprawą większej ilości światła i wyższej temperatury. Tę zależność można też wykorzystać w środku zimy.

Kobiety darzą solarium uczuciami o różnym nasileniu, ale nie zapominaj o nim, gdy dokucza Ci złe samopoczucie. Wiele kobiet uważa, że nawet krótka kilkuminutowa sesja w solarium skutecznie poprawia im złe samopoczucie. W końcu solarium to odrobina "słońca" w środku zimy, więc korzystajmy z tego, ale pamiętajmy o umiarze.

Wiosna jest również pełna kolorów i to właśnie one można również wykorzystać w walce ze złym samopoczuciem. Na złe samopoczucie pomogą nam kolory wiosny, a więc zielony, żółty, pomarańczowy, a nawet błękitny. Gdy czujemy przypływ złego samopoczucia, otaczajmy się tymi kolorami, które na pewno uprzyjemnią nam codzienne obowiązki.

Złe samopoczucie często wynika ze złej diety i ubogiej w odpowiednie ilości składników odżywczych. Zatem gdy złe samopoczucie staje się wyjątkowo uciążliwe, może pomóc zmiana diety. Więcej warzyw i owoców w diecie, rzucenie palenia, unikanie alkoholu oraz przetworzonej żywności na pewno pomoże nam poprawić złe samopoczucie. Złe samopoczucie może również minąć, gdy oczyścimy nasz organizm z zalegających z nim toksyn. Doda nam to energii i motywacji do działania.

Na drobne smutki, które sprawiają, że mamy złe samopoczucie pomogą np. słodycze, albo lampka dobrego wina. Ale jeśli przyczyną naszego złego samopoczucia jest stres, wówczas lepiej poszukać jakiegoś sposobu, który pozwoli nam rozładować nagromadzone po całym dniu negatywne emocje, np. bieganie, siłownia, dobra książka albo hobby.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.