Powikłania po boreliozie - powikłania mózgowe, sercowe i stawowe boreliozy

Jeżeli bakteria nie zostanie zabita, kiedy choroba obejmuje jedynie skórę, może się ona przedostać drogą krwi lub chłonki do praktycznie każdego narządu w naszym organizmie. Dlatego właśnie tak istotne jest leczenie boreliozy we wczesnym okresie zakażenia. Oczywiście, zanim bakteria dostanie się do mózgu czy serca, musi minąć trochę czasu – mogą to być tygodnie, miesiące, a nawet lata.

Późne objawy boreliozy są mało charakterystyczne, a w dodatku występują w bardzo odległym czasie od zakażenia, co może sprawiać lekarzowi trudności diagnostyczne, a przez to opóźniać wdrożenie właściwego leczenia przyczynowego – antybiotykoterapii. Czasami, zanim zostanie wykryty sprawca choroby, czyli Borrelii, choroba może być już bardzo zaawansowana, a jej następstwa są nieodwracalne.

Najgroźniejsze powikłania występują, jeżeli choroba obejmie ośrodkowy układ nerwowy. Choroba w układzie nerwowym może przebiegać pod postacią łagodnej formy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu, a czasami też może dotyczyć nerwów czaszkowych lub obwodowych. Neuroborelioza, zwłaszcza taka odpowiednio leczona, generalnie nie pozostawia po sobie trwałych powikłań, ale może się tak zdarzyć.

Następstwem zapalenia nerwu twarzowego może być jego porażenie, co wiąże się z niedowładem nerwów tej strony twarzy, po której znajduje się chory nerw. Takie porażenie może być nawet obustronne, jeżeli zajęte przez proces chorobowy są prawy i lewy nerw twarzowy. Na skutek porażenia zmienia się wygląd twarzy osoby chorej – widoczne jest opadanie kącika ust po stronie chorej, zapadnięcie policzka, wygładzenie fałdu między nosem a policzkiem oraz skóry czoła. Taki chory nie jest w stanie wyszczerzyć zębów ani nadąć policzków.

Może pojawić się także niedomykalność powiek, przez co gałka oczna wysycha, a ponadto jest bardziej narażona na zakażenie. W neuroboreliozie, w której występuje zapalenie nerwów obwodowych, może dojść do powikłań w postaci drętwień konkretnych okolic ciała, dokuczliwych nerwobóli czy mówień oraz męczliwości rąk lub nóg.

Najgroźniejszą postacią neuroboreliozy jest przewlekłe zapalenie mózgu. Pozostałością po takiej chorobie może być porażenie wszystkich mięśni, nie tylko kończyn czy tułowia, lecz także zwieraczy. Może dojść także do trwałego uszkodzenia nerwów czaszkowych i porażeń.

Zapalenie mózgu na podłożu boreliozy może doprowadzić także do zmian w psychice człowieka. Mogą one przebiegać pod postacią psychoz, otępienia czy subtelnych zmian w formie zaburzeń koncentracji i uwagi. Zdarzają się także depresje, których przyczyną najprawdopodobniej jest zapalenie mózgu.

Choroba bakteryjna mózgu może także doprowadzić do powstawania obszarów niedokrwienia w mózgu, co w różny sposób może zaburzać jego pracę, a przez to prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Bywa, że dochodzi także do osłabienia lub zaburzeń słuchu czy wzroku.

Przewlekła infekcja bakterią Borrelii może atakować serce. Choroba atakuje mięsień sercowy, a także powoduje zapalenie wsierdzia i osierdzia. Może to powodować zaburzenie pracy serca, a w szczególności zaburzenia przewodnictwa impulsów nerwowych, które odpowiadają za prawidłowe kurczenie mięśnia sercowego.

Zaburzenia rytmu mogą być bardzo groźne dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Chory odczuwa nierówne bicie serca. Zazwyczaj zaburzenia pracy serca ustępują w ciągu 6 tygodni, ale u 5% osób mogą pozostać trwałe następstwa, z niewydolnością serca włącznie.

Czasami, aczkolwiek rzadko, trwałe następstwa pozostawia po sobie borelioza przebiegająca pod postacią zapalenia stawów. Objawy stawowe mogą się pojawić jednocześnie ze zmianami skórnymi albo nawet do 2 lat od zakażenia bakterią. Zazwyczaj zajęte są stawy kolanowe. Choroba przebiega zwykle rzutami – okresy bezobjawowe przeplatają się z okresami zaostrzeń.

W okresie objawowym dochodzi zazwyczaj do obrzęku jednego lub dwóch stawów z towarzyszącym bólem. Zapalenie stawów przeważnie ustępuje po zastosowaniu antybiotykoterapii i nie pozostawia po sobie trwałych następstw. Jednak jeżeli leczenie nie będzie wdrożone w odpowiednim momencie, może dojść do zniekształcenia stawów.

Borelioza może być groźną chorobą, ale nie musi tak się stać, wystarczy zastosować odpowiednie leczenie odpowiednio szybko. Źle leczona lub nieleczona borelioza może prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie ze strony układu nerwowego. Następstwa te, choć mogą bezpośrednio nie zagrażać życiu, mogą pogarszać jego jakość. Dlatego warto leczyć chorobę we wczesnym stadium, by nie narażać chorego na późne postaci choroby i ich możliwe następstwa.

Niestety, borelioza jeżeli nie jest „złapana” na etapie zmian skórnych, może stwarzać problemy diagnostyczne, ze względu na to, że postaci układowe tej choroby są zupełnie niecharakterystyczne. Często kluczem do chronienia zdrowia i życia jest samoobserwacja pacjenta w momencie potencjalnego ataku kleszczai znalezienie winowajcy. Jednak jeżeli tak się nie stanie, objawy narządowe pojawiają się nawet po latach od ugryzienia i trudno je powiązać tylko z potencjalnym ugryzieniem. W takiej sytuacji najważniejsze są intuicja i doświadczenie lekarza.

Źródła

1. Grzeszczuk A. Borelioza w praktyce klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3923-8
2. Boroń-Kaczmarska A. Choroby zakaźne w zarysie, Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 2004, ISBN 83-89318-35-0
3. Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3
4. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0