Radioterapia w leczeniu prostaty
Radioterapia to niszczenie komórek nowotworowych za pomocą promieniowania X. Niestety także zdrowe komórki organizmu źle znoszą promieniowanie (co jest przyczyną skutków ubocznych towarzyszącym leczeniu), a po ustaniu radioterapii zazwyczaj mogą powrócić do dobrego stanu. Komórki nowotworowe różnią się od prawidłowych komórek organizmu i przez to mogą być bardziej wrażliwe na niektóre czynniki, np. promieniowanie radioaktywne. Radioterapię wykorzystuje się także w leczeniu prostaty.
1. Rodzaje radioterapii w leczeniu prostaty
W leczeniu raka prostaty zastosowanie znajdują dwa rodzaje radioterapii:
- teleradioterapia,
- brachyterapia.
Teleradioterapia to napromieniowanie wiązką, która ma swoje źródło na zewnątrz ciała pacjenta (metoda wiązki zewnętrznej). Brachyterapia to napromieniowanie samego guza ze źródła znajdującego się w jego pobliżu – tak, aby działanie promieni ograniczyć możliwie jak najbardziej do chorej tkanki.
2. Teleradioterapia w leczeniu prostaty
Wiązka promieni, pochodząca z zewnętrznego źródła skupiona jest na gruczole krokowym dzięki specjalnej metodzie krzyżowania wiązek. Dzięki temu główna moc promieniowania skupiona jest w chorym organie i minimalizowany jest negatywny wpływ na otaczające organy. Aby było to możliwe, konieczne jest wykonanie licznych badań (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy zdjęcia rentgenowskie) tak, aby móc określić dokładnie położenie guza prostaty w organizmie i wyliczyć współrzędne docelowe wiązek promieni. Zazwyczaj naświetlanie odbywa się kilka razy w tygodniu przez około 2 miesiące. Na ogół nie jest konieczny stały pobyt w szpitalu. Zabieg trwa kilka minut. Nie jest bolesny.
Teleradioterapia stosowana jest zwykle u osób z rakiem prostaty we wczesnym stadium, ale może być także użyteczna w przypadku powstania przerzutów do kości (może zmniejszać dolegliwości bólowe towarzyszące przerzutom). W teleradioterapii wykorzystywana może być trójwymiarowa radioterapia konfokalna i radioterapia techniką dynamicznej modulacji intensywności wiązki. Metody te wykazują skuteczność równą radioterapii klasycznej, ale minimalizują ryzyko silnego naświetlania otaczających prostatę narządów.
2.1. Efekty uboczne teleradioterapii
Większość skutków ubocznych właściwa jest radioterapii klasycznej. Działania niepożądane występują rzadziej w nowoczesnych metodach terapii nakierowanych głównie na guz z oszczędzeniem tkanek sąsiednich. Są to:
- biegunki,
- krew w stolcu,
- bóle brzucha,
- problemy związane z mikcją – częste parcie na mocz, dyskomfort przy oddawaniu moczu, krew w moczu, nietrzymanie moczu,
- impotencja,
- uczucie zmęczenia,
- obrzęk limfatyczny.
3. Brachyterapia w leczeniu prostaty
Brachyterapia wykorzystuje źródło promieni umieszczone wewnątrz guza – bardzo małe fragmenty materiału radioaktywnego wszczepione w gruczoł krokowy. Znajduje zastosowanie we wczesnych stadiach choroby, gdy nowotwór wzrasta powoli. Niestety terapia ta nie dla wszystkich jest dobrym rozwiązaniem – może nasilić dolegliwości u pacjentów z wcześniejszymi zaburzeniami mikcji i po przezcewkowej resekcji prostaty. Trudności mogą się pojawić także w przypadku guza o dużym rozmiarze.
3.1. Jak wygląda zabieg brachyterapii?
Przed rozpoczęciem naświetlań także konieczne jest wykonanie badań obrazowych – aby umieścić radioaktywne ziarna w odpowiednim miejscu i zminimalizować napromienienie zdrowych tkanek.
Brachyterapia polega na wstrzyknięciu w gruczoł krokowy przez skórę krocza pacjenta kilkudziesięciu niewielkich kuleczek zawierających atomy jodu lub palladu. Są one radioaktywne i przez kilka tygodni emitują promieniowanie o niskiej dawce. Po tym czasie materiał radioaktywny przestaje emitować promienie. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub regionalnym („w kręsłup”) na sali operacyjnej. Pobyt w szpitalu jest krótki. U pacjentów z ryzykiem przerzutów brachyterapię można połączyć z terapią wiązką zewnętrzną. Obecnie stosowana jest także nowsza forma brachyterapii polegająca na wprowadzeniu przez krocze igieł przez które wsuwany jest na kilka minut do guza materiał radioaktywny. Jest on potem usuwany z organizmu. Po zabiegu możliwe są niewielkie bóle okolicy krocza i ewentualnie pojawienie się krwi w moczu.
3.2. Działania niepożądane brachyterapii
Wprawdzie radioaktywne kuleczki umieszczone w guzie emitują promieniowanie w małej dawce, jednak podczas terapii pacjent powinien unikać kontaktu z ciężarnymi kobietami i małymi dziećmi. Teoretycznie istnieje możliwość przedostania się materiału do nasienia, dlatego też w czasie terapii należy stosować prezerwatywy. Mogą też wystąpić działania uboczne podobne do tych właściwych teleradioterapii, jednak ich ryzyko jest mniejsze z racji miejscowego charakteru leczenia.
Radioterapia w leczeniu prostaty jest stosowana głównie u pacjentów, u których choroba obejmuje sam gruczoł krokowy lub w przypadku, gdy nowotwór zajął stercz i przylegające do niego tkanki. Rezultaty takiej terapii mogą być porównywalne z leczeniem chirurgicznym. Radioterapia może być także stosowana u mężczyzn z bardziej zaawansowaną chorobą (przerzuty do innych narządów, kości). W takiej sytuacji celem terapii jest zmniejszenie masy guza oraz zmniejszenie objawów, co przyczynia się do poprawy jakości życia osoby chorej.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.