Rekordowe mrozy w Polsce. Wystarczy kilka minut, by doszło do hipotermii

Litworowy Kocioł, jako tzw. mrozowisko, jest miejscem, w którym zimne powietrze zostaje uwięzione w dolinie, przez co temperatury spadają tam znacznie poniżej średnich wartości dla Polski.

"Miało być zimno. I było. Ostatecznie Litworowy Kocioł zanotował -41.1°C. To najniższa temperatura zanotowana kiedykolwiek na ziemiach polskich. Można założyć, że to miejsce jako jedyne w PL jest w stanie osiągnąć -50°C" - podaje meteoprognoza na portalu X.

Obszar ten jest monitorowany przez badaczy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nazywających siebie "łowcami mrozu". Choć pomiary są wiarygodne, IMGW nie może ich oficjalnie potwierdzić, gdyż nie są prowadzone w standardowych stacjach pomiarowych.

Tak ekstremalne warunki atmosferyczne wiążą się z poważnym ryzykiem dla zdrowia i życia. Szczególnie niebezpieczne są hipotermia oraz odmrożenia, które mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń ciała, a nawet zgonu.

Hipotermia to stan, w którym temperatura ciała człowieka spada poniżej 35°C. Jest to sytuacja zagrażająca życiu, ponieważ organizm przestaje prawidłowo funkcjonować – spowalnia metabolizm, obniża się tętno, a w skrajnych przypadkach może dojść do zatrzymania krążenia.

Hipotermia może wystąpić w różnych temperaturach, nie tylko w ekstremalnym mrozie. Nie jest to zależne wyłącznie od samej wartości temperatury powietrza, ale także od innych czynników, takich jak wiatr, wilgotność i czas ekspozycji na zimno.

Temperatury sprzyjające hipotermii:

• 0°C do 10°C – możliwe wychłodzenie organizmu przy długotrwałym przebywaniu na zimnie, szczególnie jeśli odzież jest mokra lub wiatr jest silny.

• Od 0°C do -10°C – wysokie ryzyko hipotermii, jeśli nie jesteśmy odpowiednio ubrani, a wilgotność powietrza jest duża.

• Poniżej -10°C – bardzo duże ryzyko hipotermii, nawet w przypadku krótkiej ekspozycji bez odpowiedniego ubioru.

• Poniżej -20°C – hipotermia może rozwinąć się w ciągu kilkunastu minut, zwłaszcza jeśli występuje silny wiatr.

• W wodzie o temperaturze 15°C i niższej – hipotermia może wystąpić już po 30–60 minutach, a w wodzie o temperaturze 5°C nawet w kilka minut.

Wiatr jest jednym z kluczowych czynników przyspieszających hipotermię. Obniża temperaturę odczuwalną, co oznacza, że organizm traci ciepło znacznie szybciej niż w warunkach bezwietrznych. Na przykład przy temperaturze -10°C i wietrze o prędkości 30 km/h odczuwalna temperatura może spaść nawet do -20°C.

Długotrwałe unieruchomienie również sprzyja wychłodzeniu organizmu. Ruch generuje ciepło, a jego brak sprawia, że temperatura ciała zaczyna spadać. Spożycie alkoholu daje fałszywe poczucie ciepła, ponieważ rozszerza naczynia krwionośne i powoduje intensywniejszy przepływ krwi w skórze. W rzeczywistości jednak przyspiesza to utratę ciepła z organizmu.

Mokra odzież drastycznie przyspiesza utratę ciepła, ponieważ woda przewodzi ciepło około 25 razy szybciej niż powietrze. Jeśli ubranie przemoknie, organizm bardzo szybko zaczyna tracić temperaturę, co może doprowadzić do hipotermii nawet w stosunkowo łagodnych warunkach atmosferycznych.

Zobacz także: Lekarze ostrzegają. Mrozy zwiększają ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia

Hipotermia łagodna (35–32°C):

• długotrwałe dreszcze,

• uczucie zimna, bladość skóry,

• osłabienie i zmęczenie,

• zaburzenia mowy (mówienie "zacinające się"),

• trudności w koncentracji.

Hipotermia umiarkowana (32–28°C):

• utrata zdolności do samodzielnego poruszania się,

• dezorientacja i otępienie,

• zwolniona praca serca i oddech,

• osłabienie dreszczy (co jest złym znakiem – organizm przestaje walczyć o ciepło).

Hipotermia ciężka (poniżej 28°C):

• utrata przytomności,

• brak reakcji na bodźce,

• powolne i nieregularne bicie serca,

• ryzyko zatrzymania akcji serca i śmierci.

Poza hipotermią, niskie temperatury mogą prowadzić do odmrożeń. Odmrożenia to uszkodzenia tkanek spowodowane działaniem zimna, szczególnie dotykające palców rąk, nóg, nosa i uszu.

Objawy odmrożeń to:

• ból, zaczerwienienie i mrowienie w początkowej fazie,

• zasinienie i utrata czucia w zaawansowanym stadium,

• pęcherze i martwica tkanek w skrajnych przypadkach.

Odmrożenia można leczyć, ale w ciężkich przypadkach mogą prowadzić do konieczności amputacji.

Zima w Polsce potrafi być niezwykle mroźna, a tegoroczny rekord -41,1°C w Litworowym Kotle pokazuje, jak ekstremalne mogą być warunki pogodowe. Tak niskie temperatury stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia – hipotermia i odmrożenia mogą pojawić się szybciej, niż nam się wydaje.

Jak chronić się przed hipotermią? Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią odzież. Ubieranie się warstwowo jest kluczowe w ochronie przed utratą ciepła. Dodatkowo niezwykle istotne jest noszenie czapki. Rękawiczki i skarpety powinny być grube oraz wykonane z wełny lub syntetycznych włókien, które dobrze izolują ciepło i nie zatrzymują wilgoci.

Gdy temperatura spada poniżej -20°C, warto ograniczyć czas spędzany na zewnątrz, szczególnie jeśli nie jesteśmy odpowiednio ubrani. Dobrze też unikać otwartych przestrzeni, a w razie koniecznosci stosować odzież wiatroodporną.

Choć może się wydawać, że alkohol rozgrzewa organizm, działa on odwrotnie. Rozszerza naczynia krwionośne, co przyspiesza utratę ciepła i zwiększa ryzyko wychłodzenia organizmu, w chłodne dni lepiej więc ograniczyć mocne trunki.

Jeśli zauważysz u kogoś objawy hipotermii, konieczne jest natychmiastowe działanie. Należy przenieść osobę w ciepłe miejsce i zmienić jej mokre ubranie na suche. Warto okryć poszkodowanego kocem termicznym lub innym ciepłym materiałem, aby ograniczyć dalszą utratę ciepła.

Jeżeli osoba jest nieprzytomna, konieczne jest jak najszybsze wezwanie pomocy i sprawdzenie jej oddechu. W skrajnych przypadkach może być konieczne podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej do czasu przyjazdu ratowników medycznych.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Źródła

1. X