Relaksacja a nerwica

Relaksacja jest procesem, w trakcie którego ciało i umysł człowieka rozluźniają się. Trening relaksacyjny umożliwia tym samym doświadczenie stanu głębokiego odprężenia. Pomaga to nie tylko w osiągnięciu zwykłego relaksu dla przyjemności, ale również sprzyja lepszemu radzeniu sobie ze stresem, zmniejsza objawy nerwicy i generalnie pomaga w różnego rodzaju zaburzeniach psychicznych.

Relaksacja jest składową różnych technik terapeutycznych, przede wszystkim behawioralnych. Za przykład posłużyć może proces desensytyzacji - umożliwia on pokonanie lęku. Pacjenta wprowadza się w stan głębokiego relaksu, a następnie za pomocą wizualizacji konfrontuje się go z sytuacją, w której może być narażony na atak paniki. Następnie znów wprowadza się pacjenta w głęboki relaks. Za pomocą regularnych treningów relaksacyjnych pacjent może stopniowo wyjść z nerwicy, gdyż jego napięcie będzie systematycznie spadać. Dzięki trenowaniu relaksacji pacjent uczy się reagować na trudne sytuacje zachowując spokój i równowagę emocjonalną, a także na bieżąco radzić sobie z napięciami poprzez ich opanowanie.

Jest co najmniej kilka technik relaksacyjnych. Najprostszą formą relaksacji, niewymagającą udziału osób trzecich jest medytacja. W praktyce klinicznej do najczęściej stosowanych należą trening autogenny Schultza oraz trening Jacobsona.

Trening autogenny Schultza

Technika ta bazuje na autosugestii. Terapeuta wprowadza człowieka w stan „alfa”, wywołując doznania zbliżone do wrażeń w czasie hipnozy. Pacjent pod wpływem głosu i sugestii terapeuty wycisza się, relaksuje i głęboko odpręża. Z czasem technikę tę można stosować również samemu, ale wymaga to dużej wprawy i wielu ćwiczeń. Jeśli osoba jest podatna na sugestię, a terapeuta ma dobre umiejętności w tym zakresie, pacjent może bardzo wyraźnie odczuwać sugerowany stan fizycznie (np.: twoja ręka jest teraz bardzo ciężka i ciepła).

Trening autogenny Schultza obejmuje po kolei następujące fazy: uczucie ciężkości poszczególnych partii ciała, uczucie ciepła, uregulowanie rytmu serca i spokojnego, miarowego oddychania; uczucie ciepła w okolicy splotu słonecznego oraz przyjemne wrażenie chłodu na czole (sugerowane jako powiew chłodnego wiatru). Trening Schultza ma ogromne zastosowanie w leczeniu zaburzeń lękowych - może być stosowany jako metoda wspomagająca, a w niektórych przypadkach również jako terapia główna.

Trening Jacobsona

W przeciwieństwie do treningu autogennego, trening Jacobsona nie wymaga aż tak dużego udziału terapeuty i nie opiera się na autosugestii. Technika ta koncentruje się na napięciu mięśni. W myśl zasady, iż stres kumuluje się w organizmie i wyrażany jest między innymi poprzez nadmierne napięcie w ciele, trening Jacobsona ma na celu te właśnie partie mięśni rozluźnić. Metoda ta polega więc na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni, w taki sposób, aby przywrócić ich prawidłową pracę i wyuczyć się takiego reagowania mięśniowego, aby zapobiegać napięciom. Trening Jacobsona jest bardzo przydatny w profilaktyce zaburzeń lękowych i zaburzeń psychosomatycznych. Pomaga poradzić sobie z zaburzeniami snu i łagodzi objawy depresji. Dużą zaletą tej techniki jest większa samoświadomość. Osoba z nerwicą jest w stanie sama zauważyć, w jaki sposób reaguje jej ciało w sytuacji lęku. Może też wcześniej rozpoznać symptomy zbliżającego się napadu lęku i – co najważniejsze – odpowiednio zareagować, aby mu zapobiec.

Źródła

1. Beck J., Terapia poznawcza – podstawy i zagadnienia szczegółowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005, ISBN 83-233-1986-3.
2. Hall M., Lederer D., Relaksacja w pigułce, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008, ISBN 978-83-7489-123-3.
3. Klimasiński K., Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000, ISBN 83-233-1414-4.
4. Kratochvil S., Podstawy psychoterapii, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2003, ISBN 83-7150-877-8.