Sezon na zakażenia tężcem już trwa. Lekarka ma ważną radę
Do zakażenia może dojść nie tylko łatwo, ale i bardzo szybko. Wystarczy mała rana zabrudzona ziemią z ogródka czy skaleczenie zardzewiałym gwoździem, które łatwo zlekceważyć. - Neurotoksyny atakują centralny układ nerwowy i go uszkadzają - ostrzega prof. Joanna Zajkowska z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
1. Błyskawiczne zakażenie
Lato sprzyja aktywnemu wypoczynkowi na świeżym powietrzu, a także pracom na działce czy w ogrodzie. Choć ma to być przyjemność, warto uważać, by nie zamieniła się w poważny problem. A o to jest łatwiej, niż mogłoby się wydawać.
Takie okoliczności sprzyjają zakażeniu tężcem, który atakuje układ nerwowy, wywołując ciężkie powikłania.
- Bakterie tężca, czyli Clostridium tetani bardzo często bytują w glebie zanieczyszczonej odchodami zakażonych zwierząt. Wystarczy więc, że się skaleczymy i zabrudzimy ranę ziemią. To jednak nie sama bakteria jest groźna, a neurotoksyny, które produkuje. Atakują one centralny układ nerwowy i go uszkadzają - tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Joanna Zajkowska z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, podlaska konsultant ds. epidemiologii.
- W efekcie dochodzi między innymi do wzmożonego napięcia mięśniowego oraz bolesnych skurczów mięśni całego ciała, w tym specyficznego szczękościsku, który daje jeden z najbardziej charakterystycznych dla tężca objawów, czyli tzw. uśmiechu sardonicznego - dodaje ekspertka.
Nasilenie i częstotliwość skurczów zależy od ilości toksyny w organizmie. Mogą być one długotrwałe i powtarzać się nawet kilka razy w ciągu godziny. W najcięższych przypadkach są one tak silne, że dochodzi do charakterystycznego wygięcia ciała w łuk.
- Takie spazmy są bardzo niebezpieczne dla życia. Jeśli u chorego dojdzie do silnego skurczu mięśni międzyżebrowych, konsekwencją może być niewydolność oddechowa i zgon - ostrzega lekarka.
2. Złamany kręgosłup od zardzewiałego gwoździa
O tym, jak poważne może być zakażenie tężcem, świadczy przypadek jednej z pacjentek, która trafiła do Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji. U 60-latki doszło do zakażenia tężcem z pozornie błahej przyczyny.
- Okazało się, że nadepnęła w piwnicy na zardzewiały gwóźdź. W efekcie doszło do zakażenia, które dało ciężkie powikłania. Pacjentka wymagała leczenia na intensywnej terapii i na szczęście udało się ją uratować. Jednak w wyniku silnych skurczów mięśniowych doszło u niej do złamania w obrębie trzonu kręgosłupa - zaznacza prof. Zajkowska.
- Osoby starsze są na takie powikłania szczególnie narażone, ze względu na częściej występujące u nich zmiany zwyrodnieniowe, przez które kręgosłup jest bardziej podatny na urazy. Dlatego chcąc się chronić, powinny pamiętać o szczepieniu, które w przypadku tężca powinno się odnawiać co 10 lat - dodaje lekarka.
Zaznacza jednak, że zagrożenie tężcem nie zależy od wieku i na groźne powikłania są także narażone młodsze osoby, zwłaszcza jeśli nie aktualizowały szczepień. Warto pamiętać, że szczepionka nie daje ochrony na całe życie, a przechorowanie tężca nie chroni przed kolejnym zakażeniem.
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB wskazuje też na inne poważne w tym:
- zaburzenia ciśnienie tętniczego,
- zapalenie płuc,
- krwiaki wewnątrzmięśniowe,
- zapalenie mięśnia sercowego.
3. Wystarczy mała rana
O profilaktyce warto pamiętać, bo wystarczy nawet drobne uszkodzenie skóry, by zarodniki wniknęły do organizmu i uwolniły bakterię produkującą groźne toksyny.
- Neurotoksyna przenika do tkanek, w tym do komórek nerwowych. Do rozwoju objawów może dojść bardzo szybko, dlatego przeciwciała neutralizujące toksynę trzeba podać jak najszybciej od momentu, który stwarzał ryzyko zakażenia - maksymalnie w ciągu doby - zaznacza prof. Zajkowska.
- Na szczęście takie osoby dosyć szybko dostają pomoc na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Podaje się im surowicę, by przy pomocy gotowych przeciwciał zwalczyć toksynę. Chorzy dostają też antybiotyk, który zabija z kolei bakterie tężca - dodaje lekarka.
Warto więc mieć świadomość, jakie mogą być pierwsze objawy zakażenia.
- W okolicy rany może pojawić się mrowienie i drętwienie, mogą też wystąpić bóle głowy i złe samopoczucie. Jeśli doszło do skaleczenia, najlepiej taką ranę od razu zdezynfekować płynem, który zabije laseczki tężca - zwracała uwagę w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Anna Boroń-Kaczmarska, specjalistka chorób zakaźnych.
- W przypadku pojawienia się objawów sugerujących zakażenie tężcem, zwłaszcza u osoby nieszczepionej, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem - tłumaczyła lekarka.
4. Szczepienie jest kluczowe
Jak informuje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB, obowiązkowe (bezpłatne) szczepienie przeciw tężcowi obejmują dzieci i młodzież do ukończenia 19. roku życia. Można skorzystać ze szczepionki skojarzonej przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi lub w przypadku przeciwwskazań do szczepień przeciw krztuścowi szczepionką DT (przeciw błonicy i tężcowi) lub jako szczepionka monowalentna T (przeciw tężcowi).
Odporność przeciw tężcowi zmniejsza się z upływem czasu, dlatego osobom dorosłym zalecane są dawki przypominające szczepionki co 10 lat. Szczepienie przypominające może być wykonywane szczepionką przeciw tężcowi, szczepionką przeciw błonicy i tężcowi lub szczepionką przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.
Ciekawe wnioski dotyczące szczepionki przeciw tężcowi płyną też z nowych badań naukowców z Uniwersytetu w Tel Awiwie, które można znaleźć na portalu medrxiv.org (praca nie była nierecenzowana). Chodzi o ochronę przed chorobą Parkinsona.
Badania sugerują, że u osób, które przyjęły szczepionkę przeciw tężcowi, ryzyko rozwoju choroby Parkinsona w późniejszym okresie życia jest mniejsze o połowę, a zachorowanie ma łagodniejszy przebieg. To z kolei sugeruje, że przyczyną tego schorzenia może być infekcja bakteryjna wywołana przez bakterie tężca.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.