Skutki niedoboru żelaza - anemia, problemy skórne i choroby układu pokarmowego

Żelazo jest pierwiastkiem, który warunkuje funkcjonowanie organizmu. Już niewielki jego niedobór może przyczynić się do pogorszenia naszego samopoczucia lub wyglądu. Żelazo naturalnie występuje w hemoglobinie, tkankach, mięśniach, szpiku kostnym, a także w białkach krwi, wielu enzymach oraz w osoczu. Dostarczane jest także z zewnątrz wraz z pożywieniem i transportowane po organizmie przy pomocy ferrytyny, któa reguluje jego prawidłowy poziom w organizmie.

Żelazo wpływa na prawidłowy transport tlenu po całym organizmie i odpowiada za właściwą przemianę materii. Jest także głównym składnikiem mioglobiny, któa magazynuje tlen.

Niedobory żelaza dość szybko zaczynają objawiać się w postaci wielu sygnałów alarmowych, które niestety często bagatelizujemy.

Do spadku poziomu żelaza dochodzi najczęściej na skutek intensywnego wysiłku fizycznego, a także po przebyciu choroby i rekonwalescencji. Bardzo często problem niedoboru żelaza pojawia się u osobach starszych, a także u kobiet, które przechodzą okres przekwitania.

Także miesiączka, połóg oraz laktacja może przyczynić się do zmniejszenia stężenia żelaza we krwi, dlatego wtedy ważne jest zachowanie odpowiedniej diety.

Najistotniejszym i najczęściej diagnozowaną przyczyną niedoboru żelaza jest dieta uboga w ten składnik. Żelazo znajduje się przede wszystkim w mięsie, podrobach i niektórych warzywach. Niestety, żelazo zawarte w produktach roślinnych nie ma tak silnych właściwości krwiotwórczych, jak to pochodzące z produktów mięsnych.

Do przyczyn niedoboru żelaza należą także:

• źle zbilansowana lub restrykcyjna dieta
• stosowanie diety wegańskiej i wegetariańskiej bez stosowania suplementów
• stresujący tryb życia
• uwarunkowana genetyczne (skłonność do anemii)
• zaburzenia pracy ferrytyny
• niektóre choroby, w tym także zapalne choroby tarczycy i jelit (Hashimoto, celiakia, zapalenie jelit)
• nadmierna utrata krwi (np. na skutek wypadku, choroby lub utajonych krwawień)

Pierwszym objawem niedoboru żelaza jest bladość skóry. Dzieje się tak na skutek zmniejszenia stężenia hemoglobiny. Żelazo odpowiada za transport tlenu, dlatego w sytuacji, w której tego pierwiastka brakuje, może dojść do tzw. szoku tlenowego. Pojawiają się takie objawy, jak nadmierna senność i szybka męczliwość.

Jeśli niedobór żelaza pogłębia się, wówczas może dojśc do rozwoju anemii, któej towarzyszy bladość skóry i wszystkich błon śluzowych, bóle głowy oraz stawów. Pojawia się także bardzo duże osłabienie organizmu. Jeśli poziom żelaza osiągnie krytycznie niski poziom, pojawiają się zawroty głowy, ale także może dojść do utraty przytomności. Mogą wystąpić także duszności, kołatania serca i zaburzenia jego rytmu.

Niedobór żelaza widać także w naszym wyglądzie. Jeśli mamy za mało tego pierwiastka, znacznie częściej pojawiają się zajady na naszych ustach, wypadają nam i siwieją włosy, a paznokcie się łamią i pojawiają się na nich charakterystyczne bruzdy.

Ostatnim objawem niedoboru żelaza jest poważna niedokrwistość. Pojawia się wówczas większośc objawów, a leczenie może trwać wiele miesięcy lub lat.

Leczenie niedoborów żelaza jest uzależnione od ich przyczyny. Jeśli jest to skutek źle zbilansowanej diety, w pierwszej kolejności należy zmienić nawyki żywieniowe. Jeśli objawy niedoboru żelaza związane są z obfitymi miesiączkami, należy najpierw poszukać ich przyczyny (mogą to być na przykład mięśniaki i torbiele macicy). Odpowiednia diagnostyka jest kluczowa dla skutecznego leczenia.

Leczenie zwykle polega na suplementacji, ewentualnie tzw. wlewach żelazowych. Jeśli problemem są zaburzenia pracy ferrytyny, należy najpierw przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie, bo bez niej żadna dawka żelaza nie będzie skuteczna.

Długotrwałe bagatelizowanie niedoborów żelaza może doprowadzić do rozwoju poważnej anemii, która wymaga wieloletniej suplementacji i leczenia farmakologicznego. Nieleczona anemia pogłębia się i znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Negatywnie wpływa też na jakość życia.

Anemia wpływa negatywnie na wszystkie aspekty codziennego życia. Długotrwały i pogłębiający się stan niedokrwistości może nawet zagrozić życiu, dlatego nie można bagatelizować niepokojących objawów!

Żelazo znajduje się w dużych ilościach przede wszystkim w mięsie, między innymi w:

• wątróbce drobiowej
• piersi z kurczaka
• polędwicy wołowej
• szynka wiejska
• sery: biały, żółty
• żółtka jaj

Dzienna dawka żelaza uzależniona jest od wieku, płci i ogólnej kondycji organizmu. Norma dobowego spożycia waha się w dość dużych granicach. U osób dorosłych: od 10 mg/dobę u mężczyzn, do 20 mg/dobę u kobiet, z zastrzeżeniem, że w okresie ciąży i karmienia piersią powinno to być 30 mg/dobę.

Żelazo znajduje się także w produktach roślinnych, ale jest to tzw. żelazo niehemowe. Oznacza to, że nie bierze udziału w procesach krwiotwórczych, a dodatkowo wchłania się do organizmu maksymalnie w 5%. Jednocześnie żelazo hemowe, które pochodzi z produktów zwierzęcych, wchłania się w 20%.

Na wchłanianie żelaza negatywnie wpływa także picie dużej ilości herbat, przyjmowanie fitynianów, które znajdują się w zbożach oraz jednoczesne przyjmowanie dużych dawek soli mineralnych, wapnia i fosforu.

Witamina C i niektóre aminokwasy natomiast zwiększają wchłanialność żelaza w organizmie.