Socjopata - jaki jest i jak go rozpoznać?

Socjopata to osoba, która nie rozumie co to współczucie czy empatia. Nie potrafi też nawiązać bliskich relacji z innymi osobami. W przypadku socjopaty problemem nie jest zła wola, lecz to, że nie jest on zdolny do zrozumienia innego człowieka i tworzenia trwałych związków. Osoba z zaburzeniem nie potrafi zrozumieć krzywdy innych. Dotykają go tylko rzeczy związane z jego osobą. Jaki jest socjopata? Jak go rozpoznać i jak z nim żyć?

1. Jaki jest socjopata?

Socjopata jest egocentrykiem, skupionym wyłącznie na sobie. Jeśli spotyka go jakieś niepowodzenie winą zawsze obarcza innych i nie przejmuje się cudzymi uczuciami.

Natura socjopaty sprawia, że potrafi skutecznie osiągać zamierzone cele. Często jest to osoba dobrze wykształcona, rozmowna i pełna uroku osobistego. Wszystko to sprawia, że potrafi doskonale manipulować otaczającymi go ludźmi.

Socjopata jest świetnym obserwatorem, dzięki czemu nie ma trudności w zauważeniu słabości innych osób i ich wykorzystaniu dla własnych korzyści. Najbardziej niebezpieczni są socjopaci o wysokim ilorazie inteligencji.

Socjopatia jest zaliczana do zaburzeń osobowości według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10). Socjopata posiada osobowość dyssocjalną i nie potrafi przystosować się do życia w społeczeństwie.

Osoba z tym zaburzeniem nie traktuje poważnie norm danej kultury czy środowiska, często jest gwałtowna w działaniu. Socjopata nie zna pojęcia empatii, poczucia winy i nie troszczy się o innych.

Drugi człowiek to dla niego sposób do osiągnięcia celu lub przeszkoda, której trzeba się pozbyć. Nie jest mu z tego powodu wstyd i nie ma wyrzutów sumienia. Osoba zaburzona zrobi wszystko by zająć wyższe stanowisko, mieć pieniądze i władzę.

Socjopata nie staje w obronie innych, chyba że zdobycie czyjejś sympatii może okazać się pomocne. Nie przywiązuje się również do innych osób, nie nawiązuje trwałych relacji.

Osoba z zaburzoną osobowością czerpie przyjemność z poczucia władzy, zazwyczaj wykorzystuje swoją pozycję do używania przemocy psychicznej, rzadziej fizycznej. Doskonale zna mechanizm uwodzenia, mówi to co ktoś chce usłyszeć, pozornie jest też bardzo miły.

2. Skąd się bierze socjopata?

Według specjalistów przyczyną wystąpienia zaburzeń jest nieprawidłowy proces socjalizacji. Socjopata to osoba, która w dzieciństwie nie nauczyła się lub nie poznała zasad społecznych.

Może być to spowodowane czynnikami środowiskowymi i genetycznymi, dlatego można wyróżnić socjopatię nabytą oraz socjopatię wrodzoną. Osoby z zaburzoną osobowością nie są groźne, ale wymagają specjalistycznej terapii.

Ogromny wpływ ma również dzieciństwo, które zostawia trwałe ślady w psychice. Na osobowość wpływa niezrozumienie, krytykowanie, napominanie, nękanie, bicie czy straszenie.

Dziecko dorasta w atmosferze niechęci, wrogości, co sprawia, że staje się odporne na negatywne komentarze i nie pokazuje swoich uczuć. Istnieje również hipoteza, że socjopata w dzieciństwie mógł przyjąć postawę twardziela, bo uznał tylko w taki sposób może poradzić sobie wśród innych ludzi.

Inna teoria głosi, że mężczyzna z zaburzoną osobowością ma wysoki poziom testosteronu, a kobieta - niedobór progesteronu. Ale to stwierdzenie uznano za błędne.

Obecnie uważa się, że socjopatia wynika z nieprawidłowego środowiska, pełnego patologicznych i kryminogennych zachowań. Winna jest rodzina bez miłości i zrozumienia, skupiona na narzucaniu wymagań, karaniu za najmniejsze przewinienia i powtarzaniu, że sukces jest najważniejszy.

3. Jak rozpoznać socjopatę?

Rozpoznanie socjopaty jest bardzo trudne, ponieważ z pozoru jest to osoba uprzejma i dobrze wychowana. Konieczny jest bliższy kontakt z daną osobą i stałe obserwacje, by ujrzeć prawdziwy charakter socjopaty.

Przede wszystkim, warto poznać cele osoby z zaburzoną osobowością i przyjrzeć się w jaki sposób chce je osiągnąć. Jeżeli marzy o wyższym stanowisku i donosi na swoją konkurencję, wytyka cudze błędy, cieszy się z porażek innych to może być to pierwszy sygnał.

Socjopata nie jest empatyczny, nie wyraża współczucia z powodu choroby, rozwodu, śmierci członka rodziny czy ulubionego zwierzaka. Przejmuje się wyłącznie sobą i swoim interesem. Co więcej, socjopata nie ma przyjaciół ani poważnych związków, pełnych miłości i wsparcia.

Diagnozę może postawić wyłącznie lekarz, który na podstawie rozmowy pozna funkcjonowanie rodziny, relacje w szkole, w domu i pracy. Pomocne są również testy osobowościowe, które uwidaczniają przeważające cechy.

Nie zawsze jednak wyniki są wiarygodne, ponieważ socjopaci kłamią i manipulują. Jedynie doświadczony i wnikliwy psychiatra potrafi rozpoznać socjopatę i starać się zachęcić go do zmiany, co jest jeszcze trudniejsze.

3.1. Nie odróżnia dobra od zła

Socjopata cierpi na aspołeczne zaburzenie osobowości. Ma kłopot z odróżnieniem tego, co jest dobre, a co złe. Dlatego często podejmuje działania, które mogą ranić innych ludzi.

Socjopaci są szorstcy, impulsywni, a nawet brutalni, nie potrafią osądzić moralności konretnej sytuacji. Podobne cechy znajdziemy u osób o narcystycznych zaburzeniach osobowości.

3.2. Ignoruje normy społeczne

Antyspołeczne zaburzenia diagnozowane są przez licencjonowanych specjalistów zdrowia. Biorą oni pod uwagę historię rodziny, środowisko, zachowania w dzieciństwie oraz możliwe współistniejące zaburzenia.

Socjopata nie żyje zgodnie z powszechnie przyjętymi zasadami moralnymi. Ma predyspozycje do zachowań przestępczych i często ma problemy z prawem.

3.3. Kocha na pokaz

Socjopaci to niekoniecznie seryjni mordercy. Żyją pośród nas, czasem nawet bardzo blisko. Długo potrafią ukryć swoją osobowość. Osobą o tego typu zaburzeniach może być nawet twój partner.

Na początku ma niesamowity wdzięk i charyzmę. Później wychodzi z niego rozdmuchane ego. Szybko wyznaje miłość, którą deklaruje do końca życia. Potrafi grać na uczuciach i nieustannie to wykorzystuje.

3.4. Bezczelnie kłamie

Pomimo zewnętrznej powłoki szczerości zachowanie socjopaty jest kłamliwe i podstępne. Do tego stopnia, że jest w stanie oszukać testy osobowościowe, które tę przypadłość mogłyby stwierdzić. Bez skrupułów okłamują swoich najbliższych i współpracowników.

W pracy sieją zamęt, żeby wyciągnąć dla siebie jak najwięcej korzyści. Donoszą do szefa, manipulują wynikami, wymyślają historie o pracownikach, żeby oczernić ich przed przełożonymi.

3.5. Jest agresywny

Osoby o tendencji socjopatycznej są drażliwe, wrogie i pobudzone. Często wpadają w złość i są agresywne. Zdarza się, że używają przemocy fizycznej wobec bliskich osób. Łatwo wyprowadzić je z równowagi - biją się z przypadkowo napotkanymi osobami, nie potrafią utrzymać dobrych relacji z innymi ludźmi.

Jak podkreślają badacze, socjopaci to wyzwanie dla świata nauki. Zaburzenia tego typu są trudne do zdiagnozowania. Socjopatom często towarzyczą lęki czy depresja.

4. Jak żyć z socjopatą?

Z socjopatą nie należy wchodzić w utarczki słowne ani go prowokować. Najlepiej robić swoje i nie zwracać na siebie niepotrzebnej uwagi. Ważne, by nie pokazywać swojego lęku i obaw, bo zostanie to wykorzystane.

Emocjonalna rozmowa z socjopatą sprawi, że będzie bardziej agresywny i niemiły. W relacji z socjopatą naturalne są wybuchy złości i gniewu, manipulacja, a także częste zmiany zachowania. Życie z socjopatą jest niepewne i niestabilne.

5. Jak leczyć socjopatę?

Socjopata niechętnie korzysta z pomocy i trudno skłonić go do brania udziału w profesjonalnej terapii psychologicznej. Osoba z zaburzeniem powinna uczęszczać na treningi umiejętności społecznych, które umożliwiają naukę funkcjonowania w społeczeństwie.

Psychologowie opierają się zazwyczaj na psychoterapii behawioralno-poznawczej. Zadaniem terapeuty jest rozpoznanie problemu, służenie radą, zachęcanie do działania oraz wyznaczanie celów do wykonania.

Dużym problemem w terapii jest brak odpowiedniej motywacji. Socjopata nie czuje zażenowania i próbuje wchodzić z lekarzem w pojedynki słowne.

Często socjopata pojawia się u specjalisty by uzyskać zaświadczenie potrzebne do osiągnięcia jakiegoś celu. Mogą też udawać inną chorobę psychiczną, nieszczerze odpowiadać na pytania i ukrywać swoje prawdziwe motywacje.

Psychopata w rodzinie

W ciężkich sytuacjach niezbędna jest konsultacja z psychiatrą, ważne jest to przede wszystkim dla kobiet,...

zobacz galerię

6. Socjopata a psychopata

Przez wiele lat nazwy były stosowane zamiennie, ale jest to błąd. Socjopatia to skutek nieprawidłowego procesu socjalizacji, a psychopatia to schorzenie spowodowane brakiem równowagi genetycznej i chemicznej mózgu.

Zachowanie psychopaty może być zbliżone do działania osoby socjopatycznej, ale to nie jest to samo. Psychopaci działają bez planu i nie panują nad swoimi emocjami.

Doskonale znają zasady moralne i normy kulturalne, ale świadomie je przekraczają. Potrafią wyrządzić komuś krzywdę, popełnić przestępstwo, są brutalni i agresywni.