Sól - właściwości, dzienna dawka, jak ograniczyć spożycie soli, skutki nadmiaru
Sól to najpopularniejsza przyprawa na świecie, stosowana podczas gotowania potraw, a także przyrządzania deserów. Sól jest też obecna w wielu produktach spożywczych, często w naprawdę dużych ilościach. Okazuje się, że nadmiar soli w diecie ma negatywny wpływ na stan zdrowia i może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Co warto wiedzieć o soli i jak ograniczyć jej spożycie?
1. Właściwości soli
Sól to potoczna nazwa chlorku sodu (NaCl). Przyprawa ta składa się głównie z sodu i dodatkowych pierwiastków, na przykład jodu czy potasu. W niewielkich ilościach sól jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu i zachowania równowagi elektrolitowej.
Sól jest jednym ze składników płynu komórkowego, jest niezwykle ważna dla odpowiedniej pracy mięśni i układu nerwowego. Jest też stosowana na co dzień w kuchni do podkreślenia smaku i przedłużenia trwałości potraw.
2. Rodzaje soli
- sól kuchenna - jeden z najpopularniejszych rodzajów soli w Polsce, w czasie obróbki termicznej traci wszystkie mikroelementy,
- sól himalajska - ma różową barwę, nie jest przetwarzana chemicznie, zawiera 84 minerały,
- sól kamienna - zawiera między innymi chrom, wapń, miedź czy mangan,
- sól morska - zawiera jod naturalnego pochodzenia oraz pierwiastki, takie jak cynk, potas, magnez, żelazo, wapń, selen.
- sól Kala Namak - czarna sól, o aromacie i smaku przypominającym jajka
3. Dzienna dawka soli
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jest zdania, że dzienne spożycie soli nie powinno przekroczyć 5 gramów, czyli jednej płaskiej łyżeczki. Niestety w łatwy sposób można złamać to zalecenie, ponieważ sól znajduje się w większości produktów spożywczych.
W dużych ilościach występuje w przetworzonej żywności, wędlinach, kiełbasach, serach żółtych czy kiszonkach. Szacuje się, że Polacy spożywają około 15 gramów soli dziennie, co negatywnie wpływa na stan zdrowia.
4. Jak ograniczyć sól w diecie?
Na początku warto sprawdzić ile wynosi nasza dzienna dawka soli, poprzez szczegółowe rozpisanie swojego jadłospisu. W tym celu niezwykle istotne okażą się tabele, znajdujące się na artykułach spożywczych, a także odmierzanie soli za pomocą łyżeczki.
Po otrzymaniu wyniku jesteśmy w stanie stwierdzić czy ograniczenie sodu jest konieczne. Najprostszą metodą na zmniejszenie spożycia soli jest sięganie po żywność jak najmniej przetworzoną i gotowanie w domu.
Okazuje się, że duże ilości soli występują w przekąskach i gotowych daniach:
- gotowe dania mrożone - ok. 750 mg,
- płatki zbożowe - ok. 250 mg/kubek,
- sok na bazie warzyw - ok. 650 mg/kubek,
- kukurydza w puszce - ok. 730 mg,
- pakowana wędlina - ok. 600 mg/2 plastry salami wieprzowego,
- zupy w kartonie - ok. 1 g/kubek,
- gotowy sos - ok. 600 mg/ pół kubka,
- orzeszki solone - ok. 250 mg/ 30 g,
- zupka chińska - ok. 2,5 g/porcja,
- ketchup - ok. 180 mg/ 1 łyżeczka.
W ciągu dnia bardzo istotne jest picie dużej ilości wody, warto wybierać te niskosodowe, które zawierają poniżej 100 mg tego pierwiastka. Istotne jest również mniejsze solenie potraw w czasie gotowania lub przyprawianie dania dopiero, gdy znajdzie się na talerzu.
W ten sposób w łatwy sposób jesteśmy w stanie obliczyć, czy nie przekraczamy dziennej dawki sodu. Z czasem organizm przyzwyczai się do mniej słonych potraw.
Sól można zastąpić ziołami, takimi jak bazylia, tymianek czy estragon. Na rynku dostępne są również gotowe mieszanki przypraw, skierowane do osób na diecie niskosodowej.
5. Skutki nadmiaru soli w diecie
Sól spożywana zgodnie z dawką zaleconą przez WHO nie powoduje problemów zdrowotnych, ale jej nadmiar sprawia, że ciśnienie tętnicze krwi wzrasta, co przekłada się na zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Okazuje się, że zmniejszenie spożycia soli obniża ciśnienie skurczowe o 5-7 mm Hg, a rozkurczowe o 3-5 mm Hg. Zbyt duża ilość chlorku sodu obciąża nerki, sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2, otyłości, udaru mózgu, a nawet chorób nowotworowych.
Nadmiar soli przekłada się także na usuwanie wapnia z organizmu, pierwiastka który jest podstawowym budulcem kości i zębów. Jego niedobór to jedna z głównych przyczyn osteoporozy i zwiększonej podatności na urazy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.