Somnifobia – przyczyny, objawy i leczenie lęku przed snem
Somnifobia, inaczej hipnofobia, to chroniczny, irracjonalny lęk przed zasypianiem i snem. Najczęstszą przyczyną tego typu fobii jest stres związany z momentem zasypiania lub wchodzeniem w fazę śnienia. Czasem strach jest na tyle poważny, że staje się nie tylko przyczyną cierpienia, ale i zakłóca codzienne funkcjonowanie. Jakie są jego przyczyny i objawy? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest somnifobia?
Somnifobia (zwana również hipnofobią) to silny, uporczywy lęk przed snem oraz zasypianiem i poważne, choć trudne do zdiagnozowania, zaburzenie psychiczne. Rodzaj i stopień nasilenia jego symptomów zależy od indywidualnego przypadku i stopnia zaawansowania somnifobii.
Lęk przed snem powoduje nie tylko nieustanne zmęczenie, ale i spadek wydolności fizycznej oraz odporności na choroby. Ponieważ zaburzenie ma długotrwały i wyniszczający charakter, uważane jest za jedną z chorób cywilizacyjnych. Niektórzy psychologowie twierdzą, że somnifobia może być powiązana z lękiem przed śmiercią.
2. Objawy somnifobii
Objawy związane z somnifobią mogą być różne. Pojawiają się najczęściej wieczorami lub tuż przed ułożeniem do snu. Czasem symptomy lęku przed snem mogą pojawić się także w ciągu dnia, gdy dopada poczucie zmęczenia (także spowodowanego zaburzeniami snu).
Choć każdy pacjent odczuwa je na swój sposób, typowy jest:
- niepokój,
- poczucie zagubienia,
- kołatanie serca,
- uderzenia gorąca,
- duszność,
- zawroty głowy,
- nadmierne pocenie się,
- nudności,
- drżenie rąk, drżenie ciała,
- panika.
Somnifobia wywołuje napięcie i stres, staje się przyczyną cierpienia. Ma także inne poważne konsekwencje. Długotrwały brak snu źle wpływa na samopoczucie, ale także zachowanie. Często uniemożliwia wykonywanie codziennych obowiązków, zarówno domowych, jak i zawodowych.
Zaburzenie prowadzi do permanentnego zmęczenia, problemów z uwagą i koncentracją. To może być nie tylko nieprzyjemne, ale i niebezpieczne tak dla osoby zmagającej się z lękiem przed snem, jak i jej otoczenia (zwłaszcza w przypadku opieki nad dziećmi bądź wykonywania niebezpiecznej czy odpowiedzialnej pracy).
Zdarza się, że przewlekłe niedospanie wywołuje drażliwość i agresję. Może prowadzić do nerwicy i depresji. W skrajnych przypadkach lęk przed snem może prowadzić do pojawienia się omdleń i halucynacji.
3. Przyczyny lęku przed snem oraz zasypianiem
Przyczyny somnifobii są bardzo różne. Lęk przed snem i zasypianiem może wywoływać:
- poczucie utraty kontroli,
- porażenie przysenne, czyli nagłe znieruchomienie ciała, któremu towarzysz niemożność wykonania ruchu połączona z uczuciem duszności oraz trudnością z oddychaniem,
- nieprzyjemne sny, w których pojawia się poczucie zagrożenia oraz nawracające koszmary senne,
- traumatyczne, często także wyparte, wydarzenie przeżyte w czasie snu, zwykle w dzieciństwie (np. nieobecność rodziców po przebudzeniu czy pożar),
- epizody somnabulizmu (potocznie lunatyzmu),
- przewlekły stres,
- zaburzenia lękowe, nerwica lub depresja,
- wpływ sugestywnych historii, obrazów (częsty powód u dzieci).
4. Diagnostyka i leczenie
Problem z prawidłową diagnozą somnifobii u dorosłych może stanowić mylenie zaburzenia nerwicowego z bezsennością (bezsenności nie towarzyszy lęk przed zasypianiem). Szczególnej uwagi wymaga somnifobia u dzieci, która może być jeszcze trudniejsza do zdiagnozowania. To dlatego zawsze, gdy problemy z zasypianiem trwają długo, warto skontaktować się z psychologiem.
Podstawową metodą leczenia somnifobii jest terapia, podczas której specjalista – psycholog bądź psychiatra – uczy, jak odzyskiwać kontrolę nad emocjami i przezwyciężyć fobię. Najważniejsze jest poznanie i zwalczenie psychosomatycznych przyczyn zaburzenia.
Kluczowe jest przezwyciężenie problemu poprzez zmianę zachowań i sposobu myślenia. Zastosowanie znajdują metody terapii psychodynamicznej oraz działania w nurcie poznawczo-behawioralnym.
Nie zaleca się długotrwałego stosowania farmakoterapii, ponieważ ta jedynie tłumi objawy, a nie likwiduje przyczyn dolegliwości. Leczenie farmakologiczne może zostać włączone pomocniczo.
Pomocne są również techniki relaksacji czy medytacja, ciepłe kąpiele przed snem, stosowanie kołdry obciążeniowej, a także wzmożona aktywność fizyczna, która w naturalny sposób wywołuje zmęczenie i ułatwia zasypianie. Bardzo ważny jest także styl życia (racjonalna dieta, unikanie stresu i przemęczenia), a także higiena snu: optymalna temperatura i wilgotność powietrza czy odpowiedni materac.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.