Stan agonalny – czym jest i jakie są jej objawy?

Stan agonalny to szereg objawów, które zwiastują mającą niebawem nadejść śmierć. Proces umierania, ostatni okres życia poprzedzający odejście, nazywa się agonią. Wówczas dochodzi do wielu zmian, które prowadzą do zatrzymania czynności układu krążenia i oddychania, a także ośrodkowego układu nerwowego. Co trzeba wiedzieć?

1. Co to jest stan agonalny?

Stan agonalny to obraz kliniczny osoby znajdującej się u kresu życia, będącej w agonii. To moment, który poprzedza ustanie funkcji życiowych organizmu, czyli śmierć. Proces umierania polega na stopniowym zanikaniu czynności życiowych. Agonia prowadzi do śmierci klinicznej, a następnie biologicznej. Jak długo trwa stan agonalny? Zwykle kilka ostatnich dni i godzin życia chorego. Prowadzi do niego zarówno choroba, jak i proces starzenia.

W stanie agonii wygasają objawy życia, a narastają zjawiska nekrofizyczne oraz nerkochemiczne, które prowadzą do śmierci. Tym samym agonia charakteryzuje się upośledzeniem czynności układu oddechowego, układu krążenia i ośrodkowego układu nerwowego. Stan agonalny oznacza utratę świadomości i porażenie mięśniowe. Krążenie i oddychanie może utrzymać się na minimalnym poziomie (zjawisko śmierci pozornej, letarg) lub zaniknąć (prowadzi do śmierci klinicznej, a następnie śmierci biologicznej). Agonia nie zawsze kończy się zgonem. Proces ten może odwrócić zastosowanie reanimacji.

2. Fazy procesu umierania

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Okres umierania obejmuje zwykle kilka ostatnich dni i godzin życia chorego. Stan agonalny w chorobie nowotworowej, ale nie tylko, można odnieść do trzech etapów agonii. To:

• okres preterminalny: stan chorego jest dobry, ale nie ma możliwości leczenia,
• faza terminalna: obserwuje się nieodwracalne pogorszenie ogólnego stanu zdrowia, nasilają się dolegliwości fizyczne. Ile trwa stan terminalny? Najczęściej kilka tygodni,
• okres umierania (stan agonii): obserwuje się pogorszenie stanu chorego, pojawia się osłabienie fizyczne, zmiany psychiczne. Okres ten trwa kilka ostatnich dni i godzin życia chorego.

3. Etapy agonii

Agonię można podzielić na kilka etapów. To:

• życie zredukowane, czyli narastanie niewydolności podstawowych układów organizmu,
• życie minimalne, oznaczające stopniowe słabnięcie przejawów życia oraz dalsze pogłębianie się dysfunkcji narządów,
• śmierć pozorna. To okres życia minimalnego, który stwarza pozory śmierci,
• śmierć kliniczna – ustanie czynności podstawowych układów życie pośrednie,
• śmierć osobnicza i śmierć biologiczna (reakcje interletalne).

4. Objawy agonii

Agonia to zespół objawów, które bezpośrednio poprzedzają śmierć i zwiastują jej rychłe nadejście. To proces, który prowadzi do nieodwracalnego ustania funkcji życiowych. Czym się cechuje stan agonalny? Jakie są fizyczne i psychiczne objawy śmierci? Zwykle odejście zwiastuje:

• nagłe pogorszenie się stanu zdrowia,
• znaczne osłabienie, wyczerpanie organizmu, brak sił (chory nie opuszcza łóżka, wymaga pomocy przy najprostszych czynnościach),
• wyniszczenie organizmu, spadek masy ciała,
• zaburzenia termoregulacji, zaburzenia krążenia obwodowego, zimna i lepka skora, sinica, plamy na skórze związane z zastojem krwi,
• senność, zaburzenia świadomości, niepokój, pobudzenie, splątanie, majaczenie,
• brak zainteresowania otoczeniem, zaburzenia poczucia czasu, miejsca i sytuacji,
• oddychanie przez otwarte usta, pojękiwanie, rzężenie przedśmiertne,
• halucynacje wzrokowe i słuchowe (często dotyczą bliskich osób, które zmarły),
• nietrzymanie moczu i stolca,
• zaostrzone rysy twarzy,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• zmniejszone przyjmowanie płynów i pokarmów, utrata łaknienia,
• zaburzenia połykania, trudności w przyjmowaniu leków,
• świadomość zbliżania się śmierci,
• zapadnięcie gałek ocznych, niedomknięcie szpar powiekowych,
• silna potrzeba spotkania się z najbliższymi,
• nietypowe zachowania i pragnienia,
• wszechogarniający ból totalny, nie tylko fizyczny, któremu towarzyszy bezradność, brak nadziei oraz myślenie „niech to się skończy”.

Zazwyczaj stan agonalny jest widoczny nie tylko dla osoby umierającej, ale i dla jej bliskich czy personelu medycznego. Na tym etapie najważniejsze jest, by dawać wsparcie, uśmierzać ból osoby cierpiącej oraz zapewnić warunki pozwalające na spokojne i godne odejście. W razie konieczności warto zwrócić się o pomoc do psychologa.

W przypadku osób umierających bardzo ważne jest rozpoznanie tak zwanego punktu bez powrotu, czyli momentu, od którego leczenia staje się bezcelowe, a i nieetyczne, ponieważ może przedłużyć i zwiększyć cierpienie chorego w fazie agonii.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.