Pneumokoki - zakażenie, objawy, szczepienie

Pneumokoki to niebezpieczna bakteria, która wzbudza strach w każdym rodzicu. Zakażenie bakterią obejmuje przede wszystkim dzieci i może doprowadzić do wielu problemów zdrowotnych, które mogą być nawet zagrożeniem życia. Warto wiedzieć, jak bronić się przed zakażeniem pneumokokami i co możemy zrobić dla naszych pociech.

1. Czym są pneumokoki?

Pneumokoki to inaczej szczep bakterii Streptococcus pneumoniae. Nazywane są także dwoinkami zapalenia płuc. Należą do grupy paciorkowców - bardzo popularnego rodzaju bakterii. Ich charakterystyczną cechą jest otoczka złożona z wielocukrów. Dzięki niej pneumokoki mogą odpierać atak ze strony układu odpornościowego i dłużej przeżyć w organizmie.

Przez owe otoczki pneumokoki są wyjątkowo groźne i chorobotwórcze, a różnorodność otoczek sprawia, że do zakażenia może dojść kilka razy w ciągu całego życia.

Zobacz film: "Pneumokoki"

Pneumokoki bytują głównie w górnych drogach oddechowych. Mogą przenosić się zarówno na zwierzęta, jak i ludzi. Szacuje się, że około 40% dzieci ma w sobie niebezpieczną bakterię. Dodatkowo nosicielem może być nawet 10% wszystkich dorosłych.

W krajach wysoko rozwiniętych śmiertelność na skutek zarażenia pneumokokami wynosi około 20% w przypadku dzieci do 5 roku życia i aż 60% w przypadku osób starszych.

2. Jak dochodzi do zakażenia?

Zakażenie pneumokokami odbywa się przez drogę kropelkową. Dlatego można zarazić się w bardzo prosty sposób – wystarczy, aby osoba, która jest nosicielem, kichnęła lub zakasłała. Zakażenie lokuje się w śluzówce nosa i gardła, a stamtąd przenika z łatwością do płuc i mózgu.

Najbardziej narażone na zakażenie pneumokokami są osoby, które mają słaby system odpornościowy. Są to przede wszystkim dzieci oraz osoby starsze – ich organizm wolniej zwalcza zakażenie.

Największą ilość zachorowań obserwuje się zimą i wczesną wiosną. Dzieje się tak, ponieważ w tym okresie częściej chorujemy na infekcje górnych dróg oddechowych, sprzyja to rozwojowi bakterii.

3. Objawy zakażenia pneumokokami

Zakażenie szczepem bakterii Streptococcus pneumoniae nie objawia się w klasyczny sposób. Nie można jednoznacznie zdiagnozować jej rozwoju w organizmie na podstawie objawów. Pneumokoki zwykle wywołują inne choroby, w ten sposób można je wykryć.

Najmniej groźne efekty zakażenia to zapalenie ucha środkowego, zatok przynosowych i płuc. Są to choroby stosunkowo łatwe do wyleczenia i nie wymagają specjalistycznej opieki. Często towarzyszą objawom grypy i przeziębienia.

Zapalenie ucha objawiają się poprzez płacz dziecka, zaburzenia słuchu, nadmierne pocieranie ucha, czasem też biegunkę i wymioty. Jeżeli zignorujemy zapalenie ucha, może to spowodować częściową utratę słuchu.

Zapalenie zatok przypomina katar i zatkany nos, ale towarzyszy mu wysoka gorączka, ból głowy i upośledzenie węchu, nieprzyjemny zapach z ust i kaszel. Nieleczenie przeziębienia może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych i kości szczękowej.

Zapalenie płuc w 40% przypadków u dzieci jest wywoływane pneumokokami. Do zakażenia dochodzi przez nos i gardło. Objawia się dusznościami, napadami kaszlu, gorączką i bólem w klatce piersiowej. Przy zapaleniu płuc pojawia się płyn w pęcherzykach płucnych, który utrudnia oddychanie. Nieleczone zapalenie płuc może spowodować niewydolność oddechową, która może zagrażać życiu.

Zakażenie pneumokokami może wywołać dodatkowo wiele chorób zapalnych takich jak:

• zakażenie krwi (posocznicę)
• zapalenie wyrostka robaczkowego
• zapalenie kości, stawów i szpiku
• zapalenie otrzewnej
• zapalenie wsierdzia i osierdzia
• zapalenie jądra, najądrza, prostaty, pochwy, szyjki macicy i jajowodu.

4. Podstawowe czynniki ryzyka

Podstawowym czynnikiem ryzyka jest wiek. Na zakażenie narażone są przede wszystkim dzieci chodzące do żłobka i przedszkola - mają tam największy kontakt z bakterią i mogą łatwo ulec zarażeniu. Najczęściej zakażenie dotyczy dzieci w wieku około 5 lat, największa zachorowalność przypada na drugi rok życia dziecka.

Także osoby starsze, które ukończyły 65. rok życia, są bardziej narażone na zakażenie groźną bakterią. Wówczas zakażenie może mieć także dużo cięższy przebieg niż w przypadku dzieci, mogą być nawet śmiertelne.

Ryzyko wzrasta także wtedy, kiedy mamy osłabiony układ odpornościowy, na skutek wrodzonych lub nabytych problemów immunologicznych. Dodatkowo szansa na zakażenie wzrasta, jeśli jednocześnie borykamy się z innymi wirusami, np. HIV.

Do czynników ryzyka, które zwiększają szansę na zakażenie, należą dodatkowo:

• cukrzyca
• niewydolność nerek
• zaburzenia pracy śledziony lub jej całkowity brak
• przewlekłe choroby płuc i serca
• nowotwory
• przeszczep narządów
• choroby układu pokarmowego (celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna)
• leczenie immunosupresyjne
• choroby wątroby

5. Metody diagnozowania zakażenia

Zakażenie pneumokokami można wykryć poprzez badanie bakteriologiczne, jeśli wystąpią niepokojące objawy chorobowe. Często wykonuje się także wymaz z gardła lub nosa - pozwala to określić, czy jesteśmy nosicielami wirusa.

Przed leczeniem warto wykonać także badanie mikrobiologiczne, które pomoże sprawdzić wrażliwość pneumokoków na antybiotykoterapię.

6. Jak skutecznie leczyć pneumokoki?

Leczenie zakażenia pneumokokami opiera się przede wszystkim na terapii z użyciem antybiotyków, których zadaniem jest wyniszczenie szczepów bakterii w organizmie. Kiedyś stosowano też leki z grupy penicyliny. Niestety problemem okazała się niezwykła odporność bakterii na działanie antybiotyków. Pneumokoki szybko uodparniają się na działanie leków.

Dlatego obecnie najskuteczniejszą formą walki z zakażeniem jest szczepienie.

7. Szczepienie metodą zaponiegania zakażeniu

Szczepienie przeciwko pneumokokom jest optymalną metodą zapobiegania zakażeniu. Niekiedy może nawet uratować życie. Głównym składnikiem takich szczepionek są wielocukry otoczkowe. Stymulują one odporność organizmu i pomagają zwalczać zakażenie.

Szczepionki dzielą się na dwie grupy - skoniugowaną i nieskoniugowaną.

7.1. Szczepionka nieskoniugowana

Szczepionka nieskoniugowana nazywana jest także polisacharydową. Charakteryzuje się nietrwałością. Zawiera w sobie wielocukry z 23 szczepów Streptococcus pneumoniae. Stworzona jest z myślą o dzieciach, które skończyły 2 rok życia, a także dorosłych. Nie jest to jednak trwałe rozwiązanie, ponieważ taka szczepionka przestaje szybko działać.

Ochronne przeciwciała pojawiają się około 3 tygodnie po zaszczepieniu. Podaje się jednorazowo wprost do mięśni.

Szczepionka nieskoniugowana polecana jest wszystkim osobom, które są w grupie ryzyka, czyli przede wszystkim dzieci i osoby starsze z osłabionym układem odpornościowym lub chorujące przewlekle.

7.2. Szczepionka skoniugowana

Szczepionka skoniugowana chroni organizm przez około 10-15 lat. Jej działanie również opiera się na otoczce wielocukrowej. Taka szczepionka długotrwale chroni przed niemal 80% szczepów pneumokokowych.

Szczepienie jest bardzo dobrą metodą zapobiegania chorobie i nawet jeśli dziecko zostanie zakażone, przebieg leczenia i objawy będą znacznie łagodniejsze. Zalecane jest przede wszystkim osobom do 2 i po 65 roku życia. Pneumokoki są niebezpieczną bakterią, która może okazać się groźna dla życia naszego dziecka. Dlatego warto zaszczepić dziecko, zanim dopadną je pneumokoki.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.