"Takich chorych będzie coraz więcej". Główne przyczyny to stres i zła dieta
Choroby autoimmunologiczne to już prawdziwa plaga, ale nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi, dlaczego tak się dzieje. Organizm niszczy sam siebie, a wielu chorych latami czeka na właściwą diagnozę. Zdarza się, że nigdy jej nie usłyszy.
1. Organizm atakuje sam siebie
Statystyki wskazują, że z chorobami autoimmunologicznymi zmaga się ok. 5-10 proc. populacji, co oznacza, że taką dolegliwość ma mniej więcej co 12. osoba. Te dane mogą być jednak niedoszacowane, biorąc pod uwagę fakt, że wielu chorych latami czeka na właściwą diagnozę, a zdarza się, że nigdy jej nie usłyszy.
Do najczęstszych chorób autoimmunologicznych należą m.in. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), cukrzyca typu 1, choroba Leśniowskiego-Crohna czy stwardnienie rozsiane.
- Obecnie wyróżniamy ponad 80 różnych chorób autoimmunologicznych, choć mają one tylko jeden wspólny mianownik. Stoi za nimi nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, który traktuje własne komórki jak obce i zaczyna je niszczyć. Uruchamia się reakcja podobna do tej, którą obserwujemy w przypadku zwalczania patogenów, tyle że dotyczy to naszych zdrowych komórek - tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie Bartosz Fiałek, reumatolog i popularyzator wiedzy medycznej.
- To może prowadzć do przewlekłego stanu zpalnego, który może dotyczyć jednego konkretnego narządu, ale także wielu układów - dodaje lekarz.
Na tym podobieństwa się kończą, a choroby autoimmunologiczne nadal mają wiele tajemnic.
- Objawy i przebieg choroby, a także czynniki, które mogą ją wywołać są na tyle różne u różnych pacjentów, że bardzo trudno je porównywać. Nie zostały też jednoznacznie określone. Wskazuje się jednak na czynniki genetyczne i środowiskowe. Przy czym dziedziczenie pewnych predyspozycji nie oznacza, że na pewno zachorujemy. Ryzyko w przypadku takich osób jest jednak wyższe, zwłaszcza jeśli połączymy to z innymi czynnikami - zaznacza dr Fiałek.
2. Coraz więcej chorych
- Niestety, nie ma jednego konkretnego czynnika środowiskowego, który moglibyśmy łatwo wyeliminować. Wskazuje się między innymi na infekcje bakteryjne lub wirusowe. Przykładem jest zakażenie wirusem Epstein-Barra, który 32-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia stwardnienia rozsianego czy zakażenia SARS-CoV-2, po którym opisywano przypadki reumatoidalnego zapalenia stawów czy choroby Stilla u dorosłych - dodaje dr Fiałek.
Bardziej narażone są także osoby, które nie dbają o dietę, nadużywają alkoholu, palą papierosy, nie są aktywne fizycznie i są stale pod wpływem stresu.
- Wśród czynników środowiskowych wymienia się m.in. nieprawidłową dietę i antybiotyki, które zaburzają mikrobiotę jelitową, a to niszczy naszą osłonę immunologiczną. Należą do nich także zanieczyszczenia powietrza, stres czy infekcje. To powszechne problemy, więc można się spodziewać, że liczba chorych będzie stale rosnąć - zaznacza dr n. med. Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. zagrożeń epidemicznych.
- Czynniki związane z niezdrowym stylem życia, a przede wszystkim nieprawidłową dietą, stosowaniem środków psychoaktywnych i stresem mogą też tłumaczyć, dlaczego na choroby autoimmunologiczne zaczyna chorować coraz więcej młodych osób - dodaje dr Fiałek.
3. Częściej chorują kobiety
Znacznie częściej diagnozę słyszą także kobiety, ale przyczyna nie jest do końca poznana.
- Jedna z hipotez wskazuje, że związane jest to z hormonami płciowymi - szczególnie estrogenami. Może się to wiązać także z chromosomem X, na którym zlokalizowane są geny odpowiedzialne za funkcjonowanie układu odpornościowego, a jak wiemy kobiety mają dwa chromosomy X - wskazuje dr Fiałek.
- Aktualnie posiadamy narzędzia, które pozwalają nam na łatwiejsze rozpoznanie chorób autoimmunologicznych. Są to m.in. zaawansowane badania wykrywające specyficzne autoprzeciwciała. Problem polega jednak na tym, że nie każdy chory ma takie autoprzeciwciała - zaznacza dr Fiałek.
4. Wiele znaków zapytania
Zostają więc objawy, które wcale nie są charakterystyczne i mogą stawiać kolejne znaki zapytania.
- Przykładem jest toczeń rumieniowaty układowy, w przebiegu którego objawy mogą dotyczyć skóry, ale też nerek, układu nerwowego, opłucnej, stawów czy szpiku kostnego. Nierzadko jest to kilka objawów z różnych układów występujących jednocześnie. Są to bardzo indywidualne kwestie - wyjaśnia dr Fiałek.
- Zdarza się, że pacjenci wędrują od lekarza do lekarza bez uzyskania ostatecznego rozpoznania. Niestety, nieleczone lub leczone nieprawidłowo choroby autoimmunologiczne prowadzą do niepełnosprawności, powikłań i w konsekwencji do śmierci - zaznacza lekarz.
Co gorsze, ich przebieg może być gwałtowny, a stan pacjenta może się pogorszyć w bardzo krótkim czasie. Dlatego lekarze powinni zachować czujność.
- Jeśli początkowo podejrzewa się infekcję lub stan zapalny, na które często wskazują symptomy chorób autoimmunologicznych, ale leczenie nie przynosi efektów, to jest to pierwszy sygnał ostrzegawczy. Wówczas powinno się wprowadzić już szczegółową diagnostykę pod kątem autoimmunologii - zaznacza dr Grzesiowski.
5. Zachować czujność
- Czujność powinni zachować też sami pacjenci, zwłaszcza jeśli mieli w rodzinie przypadki takich chorób. Predyspozycje genetyczne są tu bardzo istotne. Warto wykonać np. badania na obecność autoprzeciwciał - dodaje dr Grzesiowski.
- Jeśli nie zahamujemy w porę układu immunologicznego, dojdzie do rozszerzenia autoagresji na kolejne narządy, co jest typowe dla tej grupy chorób, a dla pacjenta śmiertelnie niebezpieczne - dodaje lekarz.
Warto zwrócić uwagę na takie symptomy jak:
- ból stawów,
- gorączka,
- wysypka,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zmęczenie,
- utrata masy ciała.
Warto je skonsultować z lekarzem, zwłaszcza jeśli utrzymują się przez dłuższy czas.
Chorób autoimmunologicznych nie da się wyleczyć, można tylko stosować terapię objawową. Wykorzystuje się leczenie immunomodulujące i immunosupresyjne, a także łagodzące objawy, na które skarży się pacjent. To jednak jedyny sposób, by uchronić chorego przed niepełnosprawnością lub śmiercią.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.