Te leki ma w apteczce prawie każdy Polak. Mogą zwiększać ryzyko dny moczanowej
Według danych z 2022 roku na dnę moczanową choruje ponad 400 tys. Polaków, z czego największy odsetek dotyczy mężczyzn po 60. roku życia. Schorzenie polega na gromadzeniu się kwasu moczowego w tkankach i powoduje silne bóle stawów. Okazuje się, że ryzyko choroby wzrasta nie tylko z powodu diety czy wieku, lecz także przyjmowanych leków. Zarówno tych na receptę, jak i tych z grupy OTC (ang. Over-The-Counter Drug), czyli produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza.
1. Leki mogą zwiększać ryzyko dny moczanowej
Dna moczanowa, zwana także podagrą czy artretyzmem, to zapalenie stawów, do którego dochodzi na skutek zwiększonego stężenia kwasu moczowego w tkankach. W stawach odkładają się złogi kryształów moczanu sodu i powodują niszczenie chrząstki i nasad kostnych, a także otaczających ścięgien i więzadeł, co prowadzi do zniekształceń stawów i niesprawności.
W zaawansowanych stadiach choroby bardzo często dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu oraz:
- uszkodzenia nerek,
- kamicy moczowej,
- tworzenia guzków dnawych w tkankach miękkich.
Ryzyko zachorowania zwiększają różne czynniki, w tym płeć, dieta czy wiek. Przykładowo mężczyźni chorują siedem razy częściej niż kobiety. U kobiet dna występuje niemal wyłącznie po menopauzie.
- Dna moczanowa jest schorzeniem, na które narażone są określone grupy osób. Przede wszystkim są to osoby powyżej 60 r.ż., osoby stosujące dietę bogatą w puryny, z których powstaje kwas moczowy (m.in. mięso, podroby, owoce morza), osoby spożywające w nadmiarze alkohol, a także stosujące określone leki. I są to zarówno preparaty przepisywane na receptę, jak i niestety leki z grupy OTC – wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. farm. Marek Malinowski, konsultant farmaceutyczny i farmaceuta z Edupharmal.pl.
W grupie leków na receptę ekspert wymienia przede wszystkim leki stosowane w celu obniżenia ciśnienia krwi.
- Są to tzw. diuretyki, czyli leki moczopędne. Dzieli się je na diuretyki pętlowe (m.in. furosemid), diuretyki tiazydowe (m.in. hydrochlorotiazyd) oraz tiazydopodobne (m.in. indapamid). Jednym z najpopularniejszych leków jest furosemid, który może w pewnych sytuacjach prowadzić do przejściowego wzrostu mocznika we krwi, co nierzadko wiąże się z atakiem dny moczanowej. Najczęściej leki te stosują osoby starsze, chorujące na nadciśnienie. Bo wraz z wiekiem ryzyko nadciśnienia wzrasta – precyzuje dr Malinowski.
Diuretyki stosuje się także w przypadku, gdy oprócz nadciśnienia tętniczego pacjent choruje na niewydolność serca, przewlekłą chorobę nerek lub jest po zawale serca.
- Hydrochlorotiazyd również jest lekiem wymuszającym oddanie moczu, który obniża ciśnienie krwi, natomiast równolegle hamuje on wydalanie z organizmu kwasu moczowego. Z uwagi na stosowanie tego leku kwas moczowy pozostaje w ustroju, co może podwyższać jego stężenie i powodować dnę moczanową – precyzuje farmaceuta.
Dr Malinowski podkreśla, że także leki należące do grupy diuretyków tiazydopodobnych mogą wywoływać przemijający wzrost stężenia m.in. wapnia i innych substancji w organizmie, które odpowiadają za zwiększoną częstość napadów dny moczanowej. Są to też preparaty, które powodują zmniejszenie ilości potasu we krwi.
2. Leki OTC a ryzyko dny moczanowej
Ekspert podkreśla, że niektóre leki z grupy OTC także mogą zwiększać ryzyko dny moczanowej. Są to m.in. dwie substancje, które cieszą się dużym wzięciem wśród pacjentów, a mianowicie kwas acetylosalicylowy (poniżej 2 g na dobę) oraz leki na bazie pranobesku inozyny, stosowanego powszechnie w preparatach na wybrane infekcje wirusowe czy przeziębienie.
- Kwas acetylosalicylowy zarówno w mniejszych, jak i większych dawkach (często stosowany m.in. przez pacjentów zmagających się z infekcją wirusową czy innymi chorobami górnych dróg oddechowych), zmniejsza wydalanie kwasu moczowego z ustroju i może powodować napady dny moczanowej. Szczególnie pamiętać powinni o tym seniorzy, którzy często stosują leki przeciwzakrzepowe z kwasem acetylosalicylowym w dawce 75-150 mg – zwraca uwagę dr Malinowski.
- Inozyna z kolei jest substancją czynną wielu popularnych leków o działaniu przeciwwirusowym i wspomagającym u osób o obniżonej odporności, w przypadku nawracających infekcji górnych dróg oddechowych. Z charakterystyki produktu leczniczego dowiadujemy się, że może powodować przemijający wzrost stężenia kwasu moczowego w surowicy oraz moczu. Inozyna rozkłada się do kwasu moczowego, więc jeśli stosujemy leki na jej bazie, istnieje pewne ryzyko iż odkładać się może właśnie w formach krystalicznych moczanów. Z tego względu produkty leczenie z tą substancją należy stosować z ostrożnością u pacjentów ze stwierdzoną w wywiadzie dną moczanową – wyjaśnia farmaceuta.
Ekspert podkreśla, że wczesnymi objawami dny moczanowej, których nie powinniśmy bagatelizować, są dolegliwości ze strony stawów kończyn dolnych lub górnych.
- Sygnałem alarmowym powinny być cechy związane z zapaleniem stawów: ból, obrzęk, zaczerwienienie, a przede wszystkim stopniowe utrudnianie ruchomości stawów. Jeśli liczba kryształów moczanu sodu zwiększa się, może dojść nawet do dysfunkcji tych stawów. Palce u rąk i nóg mogą być wykrzywione – opisuje dr Malinowski.
Farmaceuta podkreśla, że jeśli wyeliminuje się czynniki ryzyka dny (takie jak otyłość, zła dieta, nadużywanie alkoholu, palenie), często nie ma konieczności przewlekłego zażywania leków. Niestety nieleczona choroba ma postępujący przebieg i z czasem może doprowadzić do niesprawności.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
