Terapia fotodynamiczna – wskazania, przeciwwskazania
Terapia fotodynamiczna jest metodą leczenia zmian skórnych, która cechuje się wysokim stopniem skuteczności i bezpieczeństwa, a także bezinwazyjnością. Swoje działanie opiera na reakcji fototoksycznej, jaka zachodzi w wyniku działania światła i substancji światłoczułej aplikowanej na leczoną zmianę chorobową. Jakie są wskazania i przeciwwskazania?
1. Co to jest terapia fotodynamiczna?
Terapia fotodynamiczna (ang. photodynamic therapy, PDT) to metoda leczenia zmian chorobowych skóry, która opiera się na reakcji fototoksycznej. Dochodzi do niej wskutek współdziałania substancji fotouczulającej i światła o odpowiedniej dla danej substancji długości fali.
Zabieg jest mało inwazyjny, minimalnie toksyczny i najczęściej bezbolesny, a przy tym bardzo efektywny (rezultaty są dostrzegalne po 3-4 tygodniach). Specjaliści skuteczność PDT porównują do zabiegu chirurgicznego usunięcia zmian chorobowych skóry. W przeciwieństwie do tego typu interwencji w większości przypadków nie pozostawia śladów i blizn.
2. Na czym polega terapia fotodynamiczna?
Zabieg fototerapii dynamicznej polega na selektywnym fotoutlenianiu tkanek biologicznych przy jednoczesnym udziale wprowadzonego do organizmu fotouczulacza. Co to znaczy? Sesja terapii fotodynamicznej przebiega w dwóch etapach. To nałożenie kremu z fotouczulaczem i naświetlanie.
Zabieg rozpoczyna się od zastosowania substancji fotoczułej, która kumuluje się głównie w zmienionym chorobowo miejscu. Tkankę z kremem przykrywa się opatrunkiem okluzyjnym, by substancja odpowiednio wniknęła w skórę. Fotouczulacz zostaje wchłonięty przez skórę. Staje się aktywną substancją chemiczną. Substancja ta w normalnych warunkach nie jest szkodliwa dla organizmu, jednak pod wpływem wiązki światła staje się toksyczna. To sprawia, że niszczy patologiczne komórki.
Kolejnym krokiem jest naświetlenie obszaru poddawanego leczeniu specjalną lampą. Procedura ta trwa około 10-15 minut. Pod wpływem wiązki światła o odpowiednio dobranej długości fal fotouczulacz aktywuje się, wywołując proces utleniania w zmienionych chorobowo komórkach skóry, co prowadzi do ich zniszczenia. W rezultacie, w odpowiedzi na terapię, organizm zamienia chore komórki na zdrową skórę.
Po zakończonym zabiegu zostaje założony opatrunek, aby uniknąć dalszej ekspozycji leczonej skóry na światło. Można go zdjąć po 2 dniach.
Zabieg wykonuje się w seriach, w odstępach 14-dniowych. Ich liczba zależy od rodzaju schorzenia. Przeciętnie jest to od 4 do 6 zabiegów. Cena leczenia jednego obszaru wynosi około 400 zł za pierwszy zabieg. Kolejne z reguły są tańsze.
3. Wskazania do terapii fotodynamicznej
Wskazaniem do terapii fotodynamicznej są:
- zmiany trądzikowe,
- zakażenia grzybicze,
- brodawki płaskie, brodawki wirusowe,
- kłykciny kończyste,
- liszaj twardzinowy, liszaj płaski zanikowy,
- zmiany zanikowe sromu,
- wulwodynia,
- rogowacenie słoneczne oraz białe,
- fotoodmładzanie (wygładzanie zmarszczek).
- zwyrodnienie plamki żółtej.
- rak podstawnokomórkowy, niektóre typy raka kolczystokomórkowego, a także zmiany nowotworowe zlokalizowane w problematycznych miejscach, na przykład na powiekach czy skrzydełkach nosa.
Metoda fotodynamiczna sprawdza się najlepiej w leczeniu nowotworów znajdujących się na wierzchniej warstwie skóry. Jest to metoda bardzo precyzyjna, dzięki czemu nie występuje ryzyko uszkodzenia zdrowych komórek.
Terapia PTD proponowana jest pacjentom cierpiących na złośliwe nowotwory skóry, którzy nie mogą poddać się laseroterapii lub zabiegowi chirurgicznemu, a także innym osobom, które z różnych względów nie mogą podjąć innych form leczenia.
4. Przeciwwskazania, środki ostrożności i skutki uboczne
Przeciwwskazaniem do terapii fotodynamicznej jest ciąża i laktacja, ale także chemioterapia i epilepsja fotogenna. Konieczne jest zachowanie środków ostrożności. Przed pierwszym zabiegiem wymagana jest konsultacja z dermatologiem, który kwalifikuje do terapii, dobiera odpowiednią dawkę światła oraz czas naświetlania. Po zabiegu zaś należy:
- unikać słońca przez 48 godzin, stosować krem przeciwsłoneczny SPF 50,
- unikać moczenia opatrunku, który przykrywa leczone miejsce, a także unikać długotrwałego moczenia leczonego obszaru aż do czasu zagojenia,
- po zdjęciu opatrunku przemywać skórę delikatnymi środkami myjącymi i dokładnie ją nawilżać,
- unikać pocierania i dotykania obszaru, na którym wykonano zabieg.
A działania niepożądane? Podczas PDT może pojawić się ból lub pieczenie, przy czym ich nasilenie jest bardzo zróżnicowane. Objaw ten pojawia się zwykle w ciągu kilku minut od rozpoczęcia ekspozycji na światło.
Często po zabiegu terapii fotodynamicznej pojawia się rumień i obrzęk z nadżerkami, strupki, a także miejscowa nadwrażliwość na światło. Rzadko obserwuje się owrzodzenia, przypadki pozapalnych odbarwień i przebarwień.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.