Torbiel jajnika – objawy, rodzaje, leczenie. Czego nie wolno robić?

Torbiele jajników (cysty) są częstym problemem ginekologicznym. Mogą pojawiać się u wszystkich kobiet, bez względu na ich wiek. Najczęściej są nieszkodliwe i ustępują bez leczenia. Czasem jednak mogą powodować poważne komplikacje, wówczas konieczne staje się usunięcie torbieli jajnika. Co to jest cysta na jajniku?

1. Czym jest torbiel na jajniku?

Torbiele na jajnikach to twory, które rozwijają się na jajnikach lub w ich wnętrzu. Mogą tworzyć się na jednym lub na obu jajnikach, występować pojedynczo lub mnogo. Cysty mogą mieć też różne wielkości – być małe, ale też mieć wymiar pomarańczy. W zależności od rodzaju mogą być wypełnione płynną treścią surowiczą, czy krwią.

W większości przypadków torbiele jajników są nieszkodliwe. Ale mogą stać się problemem, kiedy nie znikają lub powiększają się. Im większa torbiel, tym większe jest także ryzyko powikłań.

2. Jakie są objawy torbieli jajników?

Zobacz film: "Rak płuca. Historia Jerzego"

Jak objawiają się torbiele na jajniku? Najczęściej torbiele nie dają żadnych objawów. Cysty na jajniku często wykrywane są zupełnie przypadkowo, podczas wizyty u ginekologa.

Z kolei duże torbiele na jajnikach objawiają się najczęściej m.in.:

• uciskiem i bólem podbrzusza,
• wyczuwalną palpacyjnie guzowatą zmianą (bardzo duża torbiel),
• dyskomfortem w czasie stosunków płciowych,
• zaburzeniami miesiączkowania,
• problemami z zajściem w ciążę,
• parciem na pęcherz moczowy,
• wzdęciami i dyskomfortem w jamie brzusznej,
• nudnościami i wymiotami,
• szybkim zwiększaniem się obwodu brzucha,
• bolesnymi i obfitymi miesiączkami,
• plamieniami, krwawieniami międzymiesiączkowymi.

Torbiel jajnika może objawiać się też bólem pleców.

Objawy torbieli jajników mogą być podobne do symptomów innych stanów ginekologicznych, np. polipów macicy. Polipy i torbiele na jajniku mogą powodować obfite miesiączki, nieregularny okres, czy plamienia między miesiączkami.

Czy torbiel na jajniku boli?

Zwykle torbiele nie powodują bólu. Najczęściej bolą tylko te cysty, które są już sporych rozmiarów.

Czy torbiel może pęknąć?

Torbiel jajnika może pęknąć. Najczęściej ma to miejsce w następstwie urazu mechanicznego. Charakterystyczne objawy, gdy pęknie torbiel na jajniku to przede wszystkim:

• silny, jednostronny ból podbrzusza,
• nudności i wymioty,
• gorączka, stan podgorączkowy,
• tkliwość uciskowa w rzucie jajnika.

3. Jakie są przyczyny torbieli jajników?

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania torbieli? Cysty na jajniku mogą wynikać m.in. z:

• endometriozy,
• zaburzeń hormonalnych,
• niepękniętego podczas owulacji pęcherzyka Graffa,
• zespołu policystycznych jajników,
• dziedzicznych skłonności do powstawania cyst,
• stanów zapalnych dróg rodnych.

Ponadto wymienia się także kilka czynników ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo torbieli jajnika:

• palenie papierosów,
• antykoncepcja hormonalna,
• stosowanie tamoksyfenu.

4. Typy torbieli jajników

Ze względu na budowę torbiele można podzielić na rzekome (bez wyściółki nabłonkowej), prawdziwe (otoczone nabłonkiem), krwotoczne (torbiel wypełnia krew/mieszanina krwi i płynu).

Ponadto z uwagi na przyczynę wyróżnia się torbiele czynnościowe i nieczynnościowe.

4.1. Torbiele czynnościowe jajników

Torbiele czynnościowe (torbiele proste) jajnika to te, które związane są ze zmianami hormonalnymi i cyklem miesiączkowym. Najczęściej mają łagodny charakter i nie wymagają leczenia. Zawierają jednolitą, przezroczystą treść surowiczą.

Torbiele jajnika czynnościowe dzieli się na:

• torbiele pęcherzykowe – na skutek zbyt niskiego stężenia hormonów może nie dojść do pęknięcia pęcherzyka owulacyjnego, który przekształca się w torbiel,
• torbiele ciałka żółtego – tego rodzaju torbiel na jajniku ma ok. 4-6 cm; objawia się w II fazie cyklu po owulacji.

4.2. Torbiele nieczynnościowe jajników

To wszelkie zmiany, które powstały w przebiegu patologicznych stanów i chorób. Wśród nich wyróżnić można:

• torbiele endometrialne (tzw. torbiele czekoladowe) – powstają z fragmentu błony śluzowej macicy; torbiel objawia się ciemną i gęstą treścią,
• torbiele dermoidalne (inaczej skórzaste) – zawierają tkankę kostną, włosy czy komórki tłuszczowe.

5. Czy torbiel jajników może być groźna?

Większość cyst na jajnikach ma łagodny charakter i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, czy życia pacjentki. Często zanikają samoistnie bez konieczności leczenia.

Jednak w niektórych przypadkach mogą prowadzić do groźnych powikłań jak pęknięcie torbieli jajnika, czy skręt torbieli. W rzadkich przypadkach torbiele mogą mieć charakter nowotworowy.

6. Jak diagnozowana jest torbiel jajników?

W niektórych przypadkach torbiel jajnika może być stwierdzona podczas badania fizykalnego. Najczęściej jednak diagnozuje się torbiele na jajniku przez USG przeprowadzone dopochwowo lub przez powłoki brzuszne. Ginekolodzy zalecają tego typu badanie każdej kobiecie, która ukończyła 35 rok życia.

Jak wygląda torbiel jajnika? Na zdjęciach USG ma postać pęcherzyka, w kształcie zbliżonym do kuli. Może mieć różne wymiary. Najczęściej torbiele na jajniku 3-5 cm lub mniejsze, występujące u kobiet przed menopauzą, wymagają jedynie monitorowania.

Jeśli lekarz stwierdzi, że torbiel na jajniku wymaga pogłębionej diagnostyki, kieruje pacjentkę na dalsze badania, np. biopsja, laparoskopia. Czasem ma to miejsce w przypadku cyst bardzo dużych rozmiarów, czy wielokomorowych (np. torbiel jajnika dwukomorowa).

7. Jakie są możliwe opcje leczenia torbieli jajników?

Kuracja uzależniona jest od rodzaju torbieli. Najczęściej niewielkie torbiele są niegroźne i nie wymagają leczenia. Wymagają tylko obserwacji i regularnej kontroli. W innych przypadkach stosuje się leki hormonalne, a w ostrzejszych stanach zabieg chirurgiczny.

Duże torbiele czynnościowe wymagają często terapii hormonalnej (często są to środki antykoncepcyjne). Z kolei torbiele wypełnione gęstą, ciemną krwią, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, usuwane są chirurgicznie. Chirurgicznie usuwane są także torbiele zwane skórzastymi. Ponadto usuwa się torbiele, które mają wysokie prawdopodobieństwo charakteru nowotworowego lub powodują bardzo silny ból.

8. Czy torbiel jajników może prowadzić do niepłodności?

Najczęściej torbiele na jajnikach nie wpływają na możliwość zajścia w ciążę, czy też jej utrzymanie. W większości mają bowiem łagodny charakter, są też stosunkowo niewielkie.

Jednak w rzadkich przypadkach torbiele mogą być przyczyną problemów z płodnością, rozregulować cykl miesiączkowy oraz utrudniać zajście w ciążę.

9. Czy torbiel jajników może się sama wchłonąć?

Zazwyczaj torbiele czynnościowe wchłaniają się samoistnie. Częściej wchłaniają się torbiele u kobiet, które nadal miesiączkują.

Kobiety często pytają na forum, po czym poznać, że torbiel się wchłania? Objawem wchłonięcia torbieli jajnika może być np. powrót do regularnych cykli menstruacyjnych.

10. Czy torbiel jajników zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu?

Większość torbieli, zwłaszcza prostych, nie przekształca się w nowotwór złośliwy. W rzadkich przypadkach torbiel jajnika może mieć charakter nowotworowy. Ryzyko rozwoju nowotworu jest większe głównie u kobiet po menopauzie, u których występują torbiele złożone.

11. Czy torbiel jajników może powrócić po usunięciu?

Większość usuniętych torbieli nie powoduje w przyszłości problemów ze zdrowiem. Jednak w niektórych przypadkach po usunięciu mogą zdarzyć się ich nawroty. Torbiele mogą też pojawiać się w nowych miejscach.

12. Torbiel na jajniku – czego nie wolno robić?

Niewielkie torbiele czynnościowe najczęściej nie są powodem jakichkolwiek ograniczeń. Jeśli nie występują niepokojące objawy, kobieta może prowadzić taki tryb życia jak dotychczas.

Natomiast w przypadku dużych torbieli wskazane jest unikanie energicznych aktywności, dopóki cysta nie zmniejszy się lub nie zostanie usunięta. Konieczny jest oszczędny tryb życia, unikanie intensywnych ćwiczeń, ale też dźwigania, czy wszelkich aktywności, które niosą ryzyko urazu brzucha.

13. Jakie są zalecenia dotyczące monitorowania torbieli jajników?

Dokładne zalecenia w torbielach jajników, czy torbielach okołojajowodowych wydawane są zawsze przez lekarza. Najczęściej jednak w przypadku niewielkich rozmiarów cyst na jajnikach konieczne jest okresowe powtarzanie badań ultrasonograficznych, np. po upływie 1-2 cykli menstruacyjnych. Dzięki badaniu USG możliwe jest bowiem sprawdzenie, czy torbiel zmienia swój rozmiar i kształt.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.