Uczulenie na spermę – przyczyny, objawy i leczenie

Uczulenie na spermę (SPH, ang. seminal plasma hypersensitivity) jest nieprawidłową reakcją organizmu na kontakt z białkami, które są obecne w męskim nasieniu. Szacuje się, że przypadłość dotyczy 12 % kobiet. Co ciekawe, można mieć ogólną alergię na nasienie i objawy po stosunku z dowolnym partnerem lub uczulenie na nasienie wyłącznie jednego mężczyzny. Może się także zdarzyć, że reakcja alergiczna pojawi się nagle i to nawet po wielu latach współżycia z tym samym partnerem (może mieć to związek na przykład z uczulającym składnikiem jego diety). Badania dowodzą, że alergia na nasienie częściej występuje u kobiet cierpiących na inne odmiany alergii.

W przypadku, gdy mężczyzna jest uczulony na własną spermę, mówi się o POIS (ang, POIS - post-orgasmic illness syndrome). To tak zwany zespół postejakulacyjny. Mówi się o nim, gdy bezpośrednio po wytrysku pojawiają się objawy grypopodobne (gorączka, katar, zmęczenie).

Uczulenie na spermę partnera może dawać objawy miejscowe lub ogólnoustrojowepojawiające się w odpowiedzi alergicznej na białka zawarte w nasieniu. Niepożądana reakcja na spermę może wystąpić zarówno podczas zbliżeń waginalnych, jak i po penetracji analnej, oralnej, a nawet stymulacji ręcznej. Występuje wskutek kontaktu z płynem nasiennym, który wydobywa się z prącia podczas wytrysku lub wcześniej, w niewielkich w postaci preejakulatu. Alergia na spermę objawia się tak, jak infekcja intymnych, stąd bywa z nią mylona. Typowe objawy to:

• świąd, pieczenie, szczypanie okolic intymnych,
• zaczerwienie, wysypka i obrzęk w obrębie warg sromowych, wzgórka łonowego, a także odbytu,
• ból w pochwie i okolicach intymnych,
• stany zapalne pochwy i sromu,
• bolesne stosunki,
• białe upławy o nieprzyjemnym zapachu.

Objawami miejscowymi alergii na nasienie są dolegliwości w rejonie miejsc, w których sperma miała kontakt ze skórą. Najczęściej są to zewnętrzne narządy płciowe, jednak dolegliwości mogą wystąpić również poza ich obszarem. Charakterystyczne jest, że symptomy nadwrażliwości zaczynają pojawiać się od 10 do 30 minut po kontakcie z nasieniem. Utrzymują się przez kilka godzin, ale i dni. Czasem pojawią się również objawy ogólnoustrojowe, typowe dla reakcji alergicznych. To na przykład katar, kaszel i uczucie duszności, pokrzywka obejmująca większe obszary ciała i obrzęk naczyniowo-ruchowy, problemy żołądkowo-jelitowe. Reakcja anafilaktyczna jest bardzo rzadka.

Uczulenie na spermę jest stosunkowo rzadko rozpoznawane, głównie ze względu na mało charakterystyczne objawy, które są wspólne dla infekcji intymnych czy chorób wenerycznych. Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu, objawów (miejscowych lub ogólnoustrojowych) oraz testu z użyciem prezerwatywy. Ważne jest także badanie ginekologiczne, pozwalające na wykluczenie zaburzeń anatomicznych, infekcji, chorób przenoszonych droga płciową. Pomocne jest wykonanie testów alergicznych skórnych bądź laboratoryjnych badań krwi. Należy wykluczyć uczulenie na lateks (prezerwatywy lateksowe), jedzenie lub leki. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania, a tym samym leczenia uczulenia na spermę jest stosowanie prezerwatyw, które chronią przed przedostawaniem się alergizujących białek z nasienia. Aby zapobiec pojawieniu się nieprzyjemnych objawów i dolegliwości, wystarczy sprawić, by tkanki nie miały kontaktu ze spermą.

Można również podawać leki antyhistaminowe, które blokują receptory biorące udział w alergicznych reakcjach zapalnych lub poddać się odczulaniu (polega ono na podawaniu zastrzyków z niewielką ilością spermy lub na umieszczaniu w pochwie kobiety rozcieńczonego nasienia partnera. A co z kwestią uczulenie na spermę partnera a ciąża? Uczulenie na spermę nie stanowi bezpośredniej przyczyny bezpłodności czy niepłodności, niemniej może komplikować życie i utrudniać próby poczęcia dziecka. W przypadku alergii na nasienie warto korzystać z odczulania. Przy ostrej reakcji alergicznej jedynym wyjściem jest często zapłodnienie in vitro lub inseminacja domaciczna, do której używa się nasienia z wypłukanymi białkami wywołującymi alergię.