Więzadło krzyżowe tylne – funkcja, budowa i objawy uszkodzenia
Więzadło krzyżowe tylne to wewnątrzstawowe więzadło stawu kolanowego. Znajduje się w głębi dołu międzykłykciowego kości udowej, za więzadłem krzyżowym przednim. Pełni ważną rolę, przede wszystkim pomaga utrzymać stabilność w kolanie łącząc kość udową z piszczelową. Urazy tej struktury nie należą do częstych. Jakie są ich przyczyny i możliwości leczenia? Czym objawia się uraz?
1. Co to jest więzadło krzyżowe tylne?
Więzadło krzyżowe tylne (łac. ligamentum cruciatum posterius, PCL, posterior cruciate ligament) jest wewnątrzstawowym więzadłem stawu kolanowego. To największy staw ciała człowieka złożony łączący kość udową i kość piszczelową.
Ligamentum cruciatum posterius jest objęte błoną włóknistą i pokryte błoną maziową, leży na zewnątrz jamy stawowej. Przyczepia się do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej, biegnie skośnie w dół i bocznie. Jego końcowy przyczep znajduje się w polu międzykłykciowym tylnym kości piszczelowej.
PCL leży za więzadłem krzyżowym przednim (ACL, anterior cruciate ligament), które przebiega do przodu i skośnie w stosunku do tylnego i przecina się z nim na swojej długości. Więzadła krzyżowe dotykają się wzajemnie. W jamie stawu są połączone poprzez błonę maziową. Obydwa odgrywają bardzo ważną rolę.
Więzadło krzyżowe tylne składa się z czterech taśm. To:
- pasmo tylno - boczne PC,
- pasmo przednio - przyśrodkowe PCL,
- pasmo przednie Humphrey’a,
- pasmo PCL, tworzące tzw. więzadło łąkotkowo - udowe Wrisberga.
PCL składa się z dwóch czynnościowych pęczków: większego pęczka przednio-bocznego, który napina się przy zginaniu kolana oraz mniejszego pęczka tylno-przyśrodkowego, napinającego się przy wyproście kolana.
2. Funkcje więzadła krzyżowego tylnego
Więzadło krzyżowe stanowi połączenie kości udowej i piszczelowej. Jego główną funkcją jest zapewnienie stabilizacji stawu kolanowego, zwłaszcza w położeniach zgięciowych. Ogranicza możliwość przemieszczania się kości piszczelowej wobec kości udowej.
Jego współpraca z więzadłem krzyżowym przednim zapobiega także rotacji kości piszczelowej wobec kości udowej, co zapewnia prawidłowe położenie stawu kolanowego. Działa jak ogranicznik tylnego przesunięcia kości piszczelowej i wtórny ogranicznik rotacji zewnętrznej.
3. Przyczyny uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego
Więzadło krzyżowe tylne ulega uszkodzeniu zdecydowanie rzadziej niż więzadło przednie. Gdy tak się stanie, to zwykle skutek:
- urazu, najczęściej bezpośredniego: silnego uderzenia w kość piszczelową od przodu poniżej stawu kolanowego,
- silnego przeprostu kolana,
- upadku na stopę, kiedy ta znajduje się w zgięciu podeszwowym, palcami skierowanymi w stronę podłogi,
- tak zwany uraz deski rozdzielczej. Dochodzi do niego podczas wypadku komunikacyjnego, kiedy pasażer samochodu zostaje silnie uderzony od przodu w podudzie, wskutek czego więzadło zostaje zerwane.
Więzadło krzyżowe tylne, tak jak i przednie, najczęściej uszkadza się podczas uprawiania sportów kontaktowych (na przykład piłki nożnej).
4. Objawy uszkodzenia więzadeł krzyżowych
Typowe objawy uszkodzenia więzadeł krzyżowych to:
- znaczny obrzęk, opuchnięcie kolana,
- bolesność odczuwana w środku stawu,
- ograniczenie ruchomości kolana,
- często brak możliwości obciążenia kończyny (nie można stanąć na nodze),
- uczucie braku stabilności na nodze, wrażenie „uciekania” kolana na bok, niepewność podczas chodu.
Uszkodzeniom więzadeł krzyżowych mogą towarzyszyć uszkodzenia innych struktur kolana, takich jak łąkotki, więzadła poboczne czy elementy chrząstki.
5. Zerwanie więzadła krzyżowego tylnego
Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego może stanowić izolowany uraz w obrębie kolana, często jednak towarzyszy zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego, uszkodzeniu chrząstki stawowej i innych struktur kolana.
Najczęściej rozpoznaje się zerwanie więzadła krzyżowego tylnego, które powoduje niestabilność stawu kolanowego, nieprawidłowe ustawienie kości piszczelowej względem kości udowej oraz skłonność do nadmiernej rotacji zewnętrznej. Aby je zdiagnozować, konieczne jest badanie przedmiotowe i podmiotowe. Wykonuje się również badania obrazowe: rezonans magnetyczny i USG, a także badanie RTG.
Z uwagi na to, że więzadło krzyżowe tylne ma lepszy potencjał gojenia niż więzadło przednie, operacje rekonstrukcyjne wykonuje się rzadziej. W przypadku więzadła PCL często podejmuje się leczenie zachowawcze, opierające się na unieruchomieniu kończyny w odpowiedniej ortezie oraz rehabilitacji.
U pacjentów z rozległymi uszkodzeniami stawu kolanowego wykonywana jest atroskopowa rekonstrukcja więzadła krzyżowego tylnego. Wskazaniem jest przewlekły ból, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.