Wysepki Langerhansa – budowa, rola, zaburzenia i leczenie

Wysepki Langerhansa, inaczej wyspy trzustkowe, to skupiska komórek pełniących funkcje endokrynne. Są rozrzucone w miąższu trzustki. Wydzielają hormony peptydowe, które odgrywające kluczową rolę w utrzymaniu równowagi gospodarki węglowodanowej. To insulina, proinsulina, peptyd C i amylina, glukagon, somatostatyna oraz polipeptyd trzustkowy. Jaką pełnią rolę? Czym grożą zaburzenia?

1. Co to są wysepki Langerhansa?

Wysepki Langerhansa, inaczej wyspy trzustkowe, nazywane także komórkami trzustki, to jeden z gruczołów wydzielania wewnętrznego. Przyjmuje postać skupisk komórek, które są rozrzucone w miąższu trzustki, głównie w obrębie jej ogona. Zostały odkryte w roku 1869 przez niemieckiego anatoma i patologa Paula Langerhansa.

Trzustka (łac. pancreas) to duży gruczoł trawienny i dokrewny zbudowany z głowy, trzonu oraz ogona. Odpowiada za syntezę enzymów trawiennych oraz ich transport do światła dwunastnicy poprzez przewody wewnętrzne. Jego działanie polega na wytwarzaniu enzymów trawiennych oraz hormonów peptydowych.

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Ten niewielki narząd pełniący funkcję zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczą jest zbudowany z dwóch rodzajów tkanek. To:

• trzustka wyspowa, pełniąca funkcję wewnątrzwydzielniczą (dokrewną). Obejmuje wyspy trzustkowe będące skupiskiem komórek pełniących różne funkcje.
• pęcherzyki pełniące rolę zewnątrzwydzielniczą (produkują soki trzustkowe wydzielane przez przewód trzustkowy główny). Trzustka wyspowa jest w niej rozrzucona w postaci mikroskopowych skupień komórek.

Większą część miąższu narządu stanowi trzustka pęcherzykowa, a mniejszą - część wewnątrzwydzielnicza.

2. Budowa i rola wysepek Langerhansa

Wysepki Langerhansa to część wewnątrzwydzielnicza trzustki. Są rozproszone lub tworzą odrębny narząd. Każda ma własne naczynia krwionośne i unerwienie oraz specyficzną strukturę. Składa się z około 2,5 tysiąca wysoko wyspecjalizowanych komórek różnego typu, które wydzielają hormony (takie jak insulina, glukagon czy somatostatyna).

Wyróżnia się kilka rodzajów komórek, które w trzustce pełnią funkcję gruczołów dokrewnych. To:

• komórki A-alfa odpowiedzialne za produkcję glukagonu,
• komórki B-beta wydzielające insulinę, proinsulinę, peptyd C i amylinę. Insulina to hormon niezbędny do życia, konieczny do właściwej regulacji stężenia glukozy we krwi i jej utylizacji przez tkanki,
• komórki D-delta, produkujące somatostatynę
• komórki F, za sprawą których powstaje polipeptyd trzustkowy (PP).

Co istotne, praca każdego rodzaju komórek wzajemnie na siebie oddziałuje:

• insulina obniża poziom glukagonu,
• glukagon zwiększa poziom cukru we krwi,
• somatostatyna kontroluje działania komórek alfa i beta.

Wyspy trzustkowe Langerhansa stanowią od 1% do 3% masy narządu. W jednej trzustce jest ich około 2 mln. Około 70% puli komórek wysepkowych stanowią komórki beta. Wysepki Langerhansa odgrywają dużą rolę w wydzielaniu dokrewnym. Jest ono regulowane przez sprzężenie jelitowo-trzustkowe, co ma związek z obecnością i trawieniem pokarmu.

3. Wysepki Langerhansa – zaburzenia i leczenie

Uszkodzenie lub zniszczenie wysepek Langerhansa, co zwykle jest wywołane przez procesy autoimmunologiczne, prowadzi do rozwoju cukrzycy. To najpowszechniejsza choroba trzustki.

Najczęściej występujące typy cukrzycy to cukrzyca typu 1. i cukrzyca typu 2. Innymi chorobami trzustki są: torbiele, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwory trzustki (rak trzustki).

Ponieważ leczenie przyczynowe choroby nie jest możliwe, jedynymi metodami pozwalającymi przywrócić fizjologiczne wydzielanie endogennej insuliny jest przeszczepienie zarówno trzustki, jak i wysp trzustkowych.

U chorych z cukrzycą typu 1 wykonuje się alogeniczne przeszczepienie wysp trzustkowych wyizolowanych z trzustki dawcy zmarłego w trzech możliwych wariantach. To:

1. przeszczepienie samych wysp trzustkowych (ITA),
2. przeszczepienie wysp trzustkowych wraz z przeszczepieniem nerki (SIKTx),
3. przeszczepienie wysp trzustkowych po przeszczepieniu nerki (IAK).

Przeciwwskazaniem do przeszczepienia wysp trzustkowych jest nadmierna masa ciała chorego i duża insulinooporność. Wynik przeszczepienia w największym stopniu zależy od liczby i jakości otrzymanych izolowanych wysp trzustkowych w przeliczeniu na kilogram masy ciała.

Pierwszy na świecie zabieg przeszczepienia wysp trzustkowych metodą endoskopową pod śluzówkę żołądka został przeprowadzony przez polski zespół chirurgów w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus w Warszawie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.