Zatrucie jadem kiełbasianym - źródła zakażenia, objawy, leczenie

Jad kiełbasiany, inaczej toksyna botulinowa lub po prostu botulina, to trucizna wytwarzana poza organizmem człowieka, w produktach żywnościowych zakażonych laseczką jadu kiełbasianego.

Jest to jedna z najsilniejszych trucizn przewodu pokarmowego. Laseczka jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum) to beztlenowa bakteria powodująca zatrucie pokarmowe. Zatrucie botulinowe (botulizm) może prowadzić do paraliżu mięśni, problemów z oddychaniem, dlatego wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Podstawowe źródło zatrucia jadem kiełbasianym to popularne konserwy. Formy przetrwalnikowe w nich zawarte przekształcają się w formy wegetatywne, namnażając się w warunkach beztlenowych, po czym ulegają autolizie, wysycając jadem produkt spożywczy.

Źródłem zatrucia może być każdy rodzaj konserwy (mięsne, rybne, jarzynowe, owocowe). Aby nie doszło do zakażenia, należy unikać spożywania konserw po terminie ważności, nawet tych w metalowych puszkach.

Gdy denko jest wypukłe, a przy otwarciu słyszy się charakterystyczny syk, to można podejrzewać, że produkt jest zakażony jadem. Toksyna jest unieczynniana pod wpływem wysokiej temperatury.

Bakteria jadu kiełbasianego może występować naturalnie także w niektórych produktach spożywczych, np. miodzie. Odnotowano kilka przypadków ciężkiej choroby u niemowląt, tzw. botulinizmu dziecięcego.

Objawy tej choroby nie są spowodowane działaniem toksyny, lecz namnażaniem się drobnoustrojów w organizmie dziecka. Ze względu na potencjalne ryzyko pojawienia się tej choroby, nie zaleca się podawania miodu dzieciom poniżej 1. roku życia.

Początkowe objawy zatrucia jadem kiełbasianym to:

• osłabienie,
• zmęczenie,
• zawroty głowy,
• suchość w ustach.

Kilka godzin później pojawiają się objawy neurologiczne:

• podwójne widzenie,
• światłowstręt,
• zez zbieżny,
• opadanie powiek,
• rozszerzenie źrenic,
• utrudnione jest połykanie,
• zmniejszone wydzielanie śliny.

Pojawiają się wzdęcia brzucha, zaparcia, problemy z oddawaniem moczu w wyniku porażenia perystaltyki jelit. Następnie słabną mięśnie, do śmierci doprowadza porażenie układu oddechowego.

Należy unikać spożywania konserw po upływie daty przydatności do spożycia, nawet w metalowych puszkach. Sygnałem zepsucia jest wydęcie denka, a w momencie otwarcia może być słyszalny charakterystyczny syczący odgłos. Aby uniknąć ryzyka zatrucia, kluczowe jest także właściwe przechowywanie oraz przetwarzanie żywności.

Zakażenie laseczką jadu kiełbasianego (botulizm) leczy się w szpitalu. Często jednak nie udaje się uratować pacjenta. Największą skuteczność leczenia uzyskuje się po interwencji medycznej zaraz po spożyciu zatrutych pokarmów.

Aby usunąć toksynę z organizmu, wykonuje się np. płukanie żołądka, głęboką lewatywę, wywołuje wymioty. Należy jak najszybciej podać surowicę antytoksyczną, aby unieczynnić jad jeszcze we krwi.

Dochodzenie do pełni zdrowia osób zatrutych jadem kiełbasianym następuje bardzo powoli, szczególnie gdy wśród objawów pojawiły się zaburzenia wzroku oraz osłabienie mięśni.

Źródła

1. Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Czelej, Lublin 2007, ISBN 978-83-60608-34-0
2. Virella G. Mikrobiologia i choroby zakaźne, Urban & Partner, Wrocław 1999, ISBN 978-83-85842-59-0
3. Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2748-9