Zapalenie płuc - rodzaje i przyczyny, objawy i leczenie
Zapalenie płuc jest chorobą skomplikowaną. Może być spowodowane przez bakterie, wirusy albo grzyby. Zapalenie płuc może mieć przebieg typowy lub atypowy. Czasem objawy są ostre a czasem przebiega bezobjawowo. Zapalenie płuc jest groźne zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Może też mieć poważne powikłania. Sprawdź, czym jest zapalenie płuc i jak je leczyć.
1. Co to jest zapalenie płuc?
Zapalenie płuc to stan zapalny miąższu płucnego, w czasie którego dochodzi do charakterystycznego wysięku. Konsekwencją zapalenia płuc jest zmniejszenie powierzchni płuc, duszności w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, czasem sinica. Zapalenie płuc często jest powikłaniem chorób zakaźnych, ale występuje też samoistnie, np. w wyniku zakażenia bakteryjnego płuca. Każdy rodzaj zapalenia płuc wymaga innego leczenia.
2. Rodzaje zapalenia płuc
Zapalenie płuc możemy sklasyfikować według czynnika wywołującego chorobę. Wyróżnia się:
- bakteryjne zapalenie płuc – czynnikiem wywołującym są bakterie, zarówno Gram (+) i Gram (-), a także bakterie beztlenowe, np. dwoinka zapalenia płuc,
- wirusowe zapalenia płuc – jeśli czynnikiem wywołującym jest wirus, np. grypy, odry, różyczki, adenowirusy,
- grzybicze zapalenie płuc – wywołane poprzez zakażenie Candida albicans, Aspergillus fumigatus,
- wywołane przez pierwotniaki, riketsje, mikoplazmy itp.,
- o przyczynach mieszanych,
- chemiczne zapalenie płuc (do tej grupy zalicza się zachłystowe zapalenie płuc)
- alergiczne zapalenie płuc.
Bakteriami, które są najczęściej przyczyną bakteryjnego zapalenia płuc są S. pnuemoniae i H. influenzae.
Zapalenie płuc możemy podzielić także ze względu na zakażenia pozaszpitalne i szpitalne (głównie wywołane Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, a także Staphylococcus aureus czy Streptococcus pneumoniae).
Zapalenie płuc może mieć też charakter idiopatyczny (samoistny). Idiopatyczne zapalenie płuc to choroba pęcherzyków płucnych. Najpierw pojawia się stan zapalny, a potem włóknienie. Konsekwencją tej choroby są pogarszające się kłopoty z oddychaniem. Przyczyny idiopatycznego zapalenia płuc nie są znane.
Zapalenie płuc możemy sklasyfikować również według lokalizacji stanu zapalnego w płucach. Wyróżnia się:
- odoskrzelowe zapalenie płuc, inaczej zwane płacikowym lub zrazikowym zapaleniem płuc. Jest to wieloogniskowy stan zapalny, który powstaje w wyniku przenikania drobnoustrojów od oskrzeli. Chorobę zwykle poprzedza zapalenie oskrzeli,
- płatowe zapalenie płuc, czyli krwiopochodne zapalenie płuc zwane krupowym, zwykle wywołane jest przez paciorkowca zapalenie płuc. Ognisko zapalne obejmuje jednocześnie jeden cały płat płuca wraz z opłucną go pokrywającą,
- segmentalne zapalenie płuc dotyczy konkretnego segmentu płuca.
Zapalenie płuc poprzedzone jest zwykle zapaleniem oskrzeli. Zapalenie płuc występuje u osób wyniszczonych, osłabionych, po operacjach itd. Przyczyną zapalenia płuc może również być wdychanie kurzu, różnych substancji trujących, jak np. chloru, fosgenu, iperytu, a także dymu papierosowego.
W przeważającej części przypadków mamy doczynienia z bakteryjnym zapaleniem płuc wskutek zakażenia bakteryjnego. Zapalenie płuc odoskrzelowe może rozwijać się również na tle długotrwałego przekrwienia płuc wskutek znacznego osłabienia układu krążenia, u chorych nieprzytomnych wskutek dostania się ciał obcych do dróg oddechowych i płuca.
Czynniki ryzyka zapalenia płuc:
- podeszły wiek,
- niedojrzały system odpornościowy,
- choroby układu odpornościowego,
- leczenie immunosupresyjne,
- palenie papierosów,
- niehigieniczny styl życia (brak snu, przemęczenie),
- niezdrowe odżywianie się, nadużywanie alkoholu,
- choroby przewlekłe (cukrzyca, miażdżyca, niewydolność serca).
Zdarza się, że na zapalenie płuc chorują także ludzie, których powyższe czynniki ryzyka zapalenia płuc nie dotyczą.
2.1. Przyczyny zapalenia płuc
Zapalenie płuc może mieć różne przyczyny. Należą do nich:
- wirusy grypy lub paragrypy,
- bakterie,
- nietypowe drobnoustroje takie jak Mycoplasma pneumonie, Legionella pneumophila i Chlamydia pneumoniae,
- grzyby z rodzaju Pneumocystis,
- wdychanie różnorodnych antygenów środowiskowych (przy alergicznym zapaleniu płuc)
- obecność w pęcherzykach płucnych substancji chemicznych (przy chemicznym zapaleniu płuc).
3. Objawy atypowego zapalenia płuc
Normalne objawy zapalenia płuc to gorączka, kaszel z wykrztuszaniem ropnej plwociny oraz ogólnym bólem zlokalizowanym w klatce piersiowej. W przypadku klasycznego zapalenia płuc choroba pojawia się i rozwija bardzo szybko.
Inaczej sytuacja wygląda przy atypowym zapaleniu płuc. W czasie atypowego zapalenia płuc możemy zaobserwować powolne pojawianie się objawów zapalenie płuc w postaci suchego i męczącego kaszlu, bólów głowy, gardła i mięśni, ogólnego osłabienia, nudności, wymiotów i biegunki. Te objawy zapalenia płuc mogą przypominać grypę.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Czy zapaleniem płuc można się zarazić? - odpowiada lek. Katarzyna Szymczak
- Jak odczytać opis RTG przy zapaleniu płuc? - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska
- Czy zapalenie płuc może przechodzić bezobjawowo? - odpowiada lek. Marta Gryszkiewicz
4. Leczenie zapalenia płuc
Typowe zapalenie płuc trwa ok. 7-10 dni, ale w przypadku gdy wywołane jest przez bakterie może trwać nawet 14-21 dni.
W leczeniu zapalenia płuc duże znaczenie ma pielęgnowanie chorego, bowiem odoskrzelowe zapalenie płuc występuje przy ciężkich chorobach zakaźnych oraz innych chorobach zmuszających chorego do ciągłego przebywania w łóżku. Aby zapobiec zapaleniu płuc u osób długo leżących w łóżku, trzeba często zmieniać pozycję pacjenta, nacierać jego klatkę piersiową spirytusem (np. kamforowym lub salicylowym), dbać o wentylację płuc, zapewnić dostęp świeżego powietrza, starannie pielęgnować jamę ustną.
W przypadku zapalenie płuc leczenie za pomocą leków obejmuje sulfonamidy, antybiotyki, środki nasercowe, wykrztuśne, a w ciężkich przypadkach tlen. W czasie leczenia zapalenia płuc dieta powinna być lekka i pełnowartościowa, z uwzględnieniem dużej ilości soków owocowych i warzywnych.
Aby ustrzec się zachorowania na zapalenie płuc, należy bardzo o siebie dbać. Można także skorzystać ze szczepień przeciwko grypie.
5. Ropień płucny
Niewyleczone zapalenie płuc może prowadzić do groźnych powikłań, Jednym z nich jest ropień płucny. To zbiorniki ropy, które pojawiają się w miąższu płuca. Najczęściej są powikłanie po zapaleniu płuc wywołanym przez gronkowce lub bakterie beztlenowe. Objawy towarzyszące ropniowi płuc to kaszel, żółto-zielona plwocina, która może mieć domieszkę krwi, wysoka gorączka oraz dreszcze. Podczas osłuchiwania słuchać wyraźnie szmer oskrzelowy.
Kolejnym powikłaniem jest wysiękowe zapalenie opłucnej). Choroba pojawia się nagle. Charakterystyczny jest ostry i kłujący ból klatki piersiowej zlokalizowany w określonej części. Ból nasila się na szczycie wdechu, uniemożliwiając tym samym wzięcie swobodnego i głębokiego oddechu. Ból nasila się również podczas poruszania klatką, czyli podczas kaszlu, kichania, skakania lub skłonów. Ustępuje, gdy chory wstrzyma oddech lub gdy położy się na chorej stronie. Wysiękowe zapalenie opłucnej powstaje jako powikłanie bakteryjnego zapalenia płuc lub (rzadziej) wirusowego zapalenia płuc.
## Wskazania do hospitalizacji
Zwykle podczas zapalenia płuc możemy przebywać i leczyć się w domu. Są jednak sytuacje, w których lekarz kieruje pacjenta do szpitala. Dzieje się tak w przypadku niskiego ciśnienia tętniczego, ropnia płuc, ropniaka opłucnej, zmian zapalnych obejmujących obie strony płuca, problemów z oddychaniem, niewydolności wątroby lub nerek i zaburzeniach świadomości.
6. Zapalenia płuc u dzieci
Zapalenia płuc u dzieci nie można lekceważyć. Zapalenie płuc u dzieci rozwija się prawie bezobjawowo. Wyraźnym objawem zapalenia płuc u dziecka jest dopiero złe samopoczucie i duszności. W przypadku dzieci tą niebezpieczną chorobą płuc można się zarazić od starszego rodzeństwa.
Zapaleniem płuc dziecko może się zarazić w postaci wirusowego zapalenia płuc lub bakteryjnego zapalenia płuc. W zależności rodzaju zapalenie płuc leczenie obejmuje podanie antybiotyków lub łagodzenie objawów tej choroby płuc.
Leki łagodzące objawy zapalenia płuc stosuje się w leczeniu wirusowego zapalenia płuc. W wirusowym zapaleniu płuc podaje się głównie leki przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe, łagodzące ból. Czasem lekarz w leczeniu wirusowego zapalenia płuc przepisuje również leki przeciwwirusowe. W bakteryjnym zapaleniu płuc leczenie opiera się natomiast na antybiotykach.
Niezależnie od tego czy mamy doczynienia z wirusowym zapaleniem płuc, czy też z bakteryjnym zapaleniem płuc, należy obserwować dziecko w czasie leczenia zapalanie płuc, ponieważ zdarza się, że ze względu na ciężki przebieg tej choroby płuc, czasem leczenie zapalenia płuc odbywa się w szpitalu.
U dzieci zapalenie atakuje również płuca w postaci zachłystowego zapalenia płuc. Zachłystowe zapalenie płuc dotyka najczęściej dzieci do 5 roku życia. W zachłystowym zapaleniu płuc bakterie i wirus dostają się do płuca w różny sposób. Płuca mogą zostać zainfekowane z krwioobiegu, przełyku, czy dróg oddechowych.
Czynniki, które narażąją płuca na zachłystowe zapalenie płuc to np. refluks, drgawki, karmienie sondą dożołądkową oraz pozycja leżąca. Jeśli chodzi o objawy to również zachłystowe zapalenie płuc wymaga konsultacji z lekarzem i dokładnego wywiadu.
6.1. Zapalenie płuc u noworodka
Zapalenie płuc u noworodka, które wystąpi po kilku godzinach od urodzenia, jest bardzo niebezpieczne dla jego zdrowia i może prowadzić do rozwinięcia się posocznicy. To bardzo groźny stan, który może prowadzić do wstrząsu septycznego i śmierci. Ważne jest, żeby noworodek od początku choroby otrzymał profesjonalną pomoc medyczną.
Zapalenie płuc, które pojawia się po siedmiu (lub później) dniach od urodzenia, może być wynikiem długotrwałej intubacji noworodka, która jest konieczna przy niektórych problemach z drogami oddechowymi. Bakterie wywołujące zapalenie płuc u noworodków przedostają się podczas porodu lub wskutek zakażenia w szpitalu. Ryzyko zapalenia płuc jest większe u wcześniaków i noworodków z niewydolnością oddechową, które były intubowane i leczone antybiotykami.
W przypadku leczenia zapalenia płuc u noworodków, najważniejszym krokiem jest przeprowadzenie badań w kierunku sepsy. Poza tym dzieciom podaje się antybiotyki z jak najszerszym spektrum działania.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.