Zapalenie ucha zewnętrznego - przyczyny, objawy, leczenie
Zapalnie ucha zewnętrznego może powodować ból, świąd i uczucie napięcia skóry. Na skutek choroby naskórek może być zaczerwieniony, rozpulchniony, z zasychającą na nim wydzieliną. Zapalenie ucha może być wynikiem zakażenia bakteryjnego, grzybiczego czy infekcji wirusowej albo czyszczenia ucha w nieodpowiedni sposób (np. bardzo popularnymi patyczkami higienicznymi).
- 1. Budowa ucha zewnętrznego
- 2. Czym jest zapalenie ucha zewnętrznego?
- 3. Zapalenie ucha zewnętrznego – przyczyny
- 4. Zapalenie ucha zewnętrznego - objawy
- 5. Zapalenie ucha zewnętrznego - leczenie
- 6. Ile trwa zapalenie ucha zewnętrznego?
- 7. Jak zapobiec zapaleniu ucha zewnętrznego?
- 8. Domowe sposoby na zapalenie ucha zewnętrznego
1. Budowa ucha zewnętrznego
Anatomicznie ucho zewnętrzne zbudowane jest z małżowiny usznej (auricula), jak również przewodu słuchowego zewnętrznego (meatus acusticus externus), w skład którego wchodzi część kostna oraz część chrzęstna. Małżowina uszna składa się z chrząstki otoczonej ochrzęstną oraz tkanki podskórnej. Z zewnętrznej strony pokryta jest skórą, tak samo jak przewód słuchowy zewnętrzny.
Początek zewnętrznego przewodu słuchowego stanowi otwór słuchowy, a koniec błona bębenkowa. Sam przewód słuchowy zewnętrzny ma około 3 cm długości i złożony jest z części chrzęstnej oraz części kostnej. Włosy i gruczoły woskowinowe występują w obrębie części chrzęstnej. Na części kostnej nie znajduje się owłosienie.
Wytwarzana za pośrednictwem gruczołów (ceruminów) woskowina, dzięki swojemu obniżonemu pH oraz zawartości lizozymu, odgrywa niezwykle istotną funkcję w oczyszczaniu i nawilżaniu przewodu słuchowego zewnętrznego. Chroni skórę przewodu przed uszkodzeniami mechanicznymi, a także hamuje namnażanie się chorobotwórczych drobnoustrojów.
2. Czym jest zapalenie ucha zewnętrznego?
Zapalenie ucha zewnętrznego to nieprzyjemna dolegliwość, która najczęściej przybiera formę wyprysku lub wyprzenia obejmującego przewód słuchowy zewnętrzny, czasem nawet całą małżowinę uszną. Proces zapalny może być wywołany przez różne czynniki etiologiczne np. grzyby, wirusy czy bakterie.
Uciążliwe objawy spowodowane stanem zapalnym ucha zewnętrznego, w szczególności zaś przewodu słuchowego zewnętrznego, powinno się zawsze konsultować z laryngologiem (otolaryngologiem).
Brak podjęcia leczenia w odpowiednim czasie i zbagatelizowanie takich dolegliwości jak ból ucha zewnętrznego przy dotyku, spuchnięte ucho w środku, swędzenie oraz pieczenie ucha, ból małżowiny usznej przy dotyku, może skutkować niebezpiecznymi powikłaniami.
WHO nadała zapaleniu ucha zewnętrznego kod ICD-10: H60.
3. Zapalenie ucha zewnętrznego – przyczyny
Zapalenie ucha zewnętrznego pod względem etiologii może przybierać charakter bakteryjny, grzybiczy, wirusowy bądź mieszany. Najwięcej przypadków spowodowanych jest zakażeniem wirusem opryszczki.
Na skutek działania czynników mechanicznych czy urazów dochodzi do zaburzenia równowagi biologicznej skóry. To może spowodować zniszczenie gruczołów łojowych i woskowinowych, których funkcją jest wydzielanie substancji ochronnych skóry. Takie warunki sprzyjają zainfekowaniu drobnoustrojami.
Najbardziej podatne na zakażenia są:
- osoby korzystające z pływalni,
- alergicy,
- osoby z obniżoną odpornością,
- chorzy na cukrzycę.
Czyszczenie przewodu słuchowego nieodpowiednimi narzędziami lub w nieodpowiedni sposób może wpływać również na wiekszą podatność na zakażenie przewodu słuchowego.
4. Zapalenie ucha zewnętrznego - objawy
Jak wyglądają objawy zapalenia ucha zewnętrznego? W wyniku zakażenia drobnoustrojem zostają aktywowane w organizmie procesy obronne, co powoduje zwiększone przechodzenie komórek obronnych, np. monocytów, w miejsce ogniska infekcyjnego.
Rośnie gromadzenie się płynu międzykomórkowego, w wyniku czego tworzy się bolesny obrzęk. Ze względu na to, że występuje on w obrębie przewodu słuchowego, utrudnia przewodzenie fal głosowych, co z kolei powoduje zaburzenia słuchu czy niedosłuch.
Wirusowe zapalenie ucha zewnętrznego może objawiać się zaczerwienieniem przewodu słuchowego, a często całego ucha zewnętrznego, oraz charakteryzuje się występowaniem pęcherzyków wypełnionych wydzieliną zabarwioną krwią. Inne objawy to:
- zawroty głowy,
- upośledzenie słuchu,
- niedowład lub porażenie nerwu twarzowego po stronie zapalenia,
- ból ucha,
- wyciek z ucha czy świąd.
Na powikłania choroby narażone są przede wszystkim osoby z upośledzoną odpornością czy innymi chorobami, np. cukrzycą. W takich przypadkach może dojść do złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego spowodowanego zainfekowaniem pałeczką ropy błękitnej. Infekcja ta zajmuje nie tylko ucho zewnętrzne, ale szerzy się na okoliczne obszary: skórę, tkankę podskórną, chrząstki, elementy kostne, układ nerwowy.
A jakie objawy są typowe dla zapalenia ucha zewnętrznego u dziecka? Rodzice powinny szczególną uwagę zwrócić na takie dolegliwości jak:
- ból, świąd, uczucie pełności,
- obrzęk ucha u dziecka (spuchnięte ucho),
- podwyższona temperatura ciała,
- upośledzenie słuchu.
Czerwone ucho u dziecka czy zaczerwienienie za uchem, uczucie gorąca w środku ucha to kolejne objawy, których rodzice nie powinni bagatelizować. Infekcja w przypadku dzieci zwykle wynika z zakażenia bakteriami, wirusami bądź grzybami. Specjaliści najczęściej rozpoznają bakterie, np. Pseudomonas aeruginosa lub Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty w uchu).
5. Zapalenie ucha zewnętrznego - leczenie
Zapalenie ucha zewnętrznego wymaga badania otolaryngologicznego, dermatologicznego i bakteriologicznego. Po nim lekarz ustala leczenie. Jeśli choroba wystąpi, należy osłaniać ucho podczas mycia, by nie doszło do kontaktu z wodą. Nie można stosować żadnych maści bez zalecenia lekarza. Ustalenie schematu leczenia przez lekarza zależy od nasilenia choroby, wielkości obszaru zmienionego chorobowo czy ewentualnych schorzeń towarzyszących.
Czasami zdarza się, że leczenie opiera się tylko na płukaniu ucha letnią wodą, ale z zastrzeżeniem, że może wykonać to jedynie lekarz. W innych przypadkach można stosować antybiotykoterapię. W przypadku zakażeń wirusowych jest ona jednak nieskuteczna. Antybiotyki stosuje się głównie u osób z obniżoną odpornością i u chorych na cukrzycę, aby zapobiec powikłaniom.
Gdy występuje silny ból i obrzęk ucha, można stosować krople do uszu ze środkami przeciwbólowymi i zmniejszającymi istniejący obrzęk. Pacjent, który zaobserwuje u siebie poniższe objawy powinien jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który zaleci odpowiednią terapię. Wirusy czy bakterie w uchu mogą stanowić przyczynę takich dolegliwości jak:
- ból chrząstki ucha przy dotyku,
- czerwone ucho,
- gorączka,
- strupki na małżowinie usznej,
- ropę za uchem,
- uczucie rozpierania ucha,
- ból głowy.
6. Ile trwa zapalenie ucha zewnętrznego?
Czas trwania zapalenia ucha zewnętrznego może się różnić w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby. W większości przypadków, jeśli zapalenie ucha zewnętrznego jest leczone odpowiednio, objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni do dwóch tygodni.
Jeśli zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego przebiegające wraz z zapaleniem małżowiny usznej jest spowodowane bakteriami, lekarz może przepisać antybiotyki, które pomogą w szybszym zwalczeniu infekcji. W takim przypadku, zwykle zauważalna poprawa może wystąpić w ciągu 2-3 dni od rozpoczęcia leczenia.
7. Jak zapobiec zapaleniu ucha zewnętrznego?
Zakażeniu ucha zewnętrznego mogą sprzyjać niektóre czynniki takie, jak nagromadzenie płynu w uchu. Woda, która zalega w obrębie ucha może zmieniać środowisko w przewodzie słuchowym, co zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnej lub grzybiczej.
Infekcji przebiegającej z uczuciem rozpierania, obrzękiem ucha można zapobiec, wskazane jest jednak stosowanie zatyczek, stoperów do uszu lub nakryć głowy podczas pływania. Czepki kąpielowe, podobnie jak specjalne zatyczki do uszu pomogą uniknąć przedostawania się wody do przewodu słuchowego zewnętrznego. Po kąpieli warto również dokładnie wysuszyć uszy.
Ważnym elementem profilaktyki jest również unikanie akwenów wodnych, które mogą być w znacznym stopniu zanieczyszczone bakteriami, wirusami i grzybami.
Pacjenci, którzy chcą ustrzec się przed zakażeniem ucha zewnętrznego powinni unikać używania patyczków higienicznych, ponieważ mogą one uszkadzać wrażliwą skórę przewodu słuchowego zewnętrznego.
Niewinnie wyglądające patyczki mogą także przesuwać woskowinę do wewnętrznej części ucha, co może sprzyjać infekcjom. Zamiast patyczków można użyć miękkiej ściereczki, aby delikatnie oczyścić zewnętrzną część ucha.
8. Domowe sposoby na zapalenie ucha zewnętrznego
W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego można zastosować kilka domowych sposobów, aby złagodzić objawy i przyspieszyć proces gojenia. Oto kilka z nich:
- ciepłe kompresy – stosowanie ciepłych kompresów jest pomocne w łagodzeniu bólu, dyskomfortu oraz stanu zapalnego. Warto użyć ciepłego ręcznika lub chusteczki zwilżonej ciepłą wodą i delikatnie przyłożyć do chorego ucha. Ważne jest, aby nie stosować zbyt gorących okładów
- leki przeciwzapalne i przeciwbólowe - osoby borykające się z chorobą ucha zewnętrznego mogą sięgnąć po leki o działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym.
Ważne jest, by środki te przyjmować zawsze zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania i nie przekraczać dziennej zalecanej dawki. W przypadku wystąpienia przykrych obajawów chorobowych, warto skorzystać z takich środków jak niesteroidowe leki przeciwzapalne. To na przykład: ibuprofen, ketoprofen czy naproksen.
W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego warto również unikać czynników, które mogą prowadzić do dalszego podrażniania przewodu słuchowego. W okresie leczenia niewskazane jest używanie słuchawek, patyczków czy dousznych stoperów. Wszystkie te przedmioty mogą pogorszyć stan chorego.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.