Zasada Potta – co mówi i kiedy należy ją stosować
Zasada Potta znajduje zastosowanie przy złamaniach w obrębie kończyn. W jej myśl unieruchamia się uszkodzoną kość oraz przeciwległe stawy, które ta kość tworzy. Stosuje się ją zarówno w toku pomocy przedlekarskiej, jak i lekarskiej. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest zasada Potta?
Zasada Potta to algorytm postępowania medycznego, który dotyczy zasad unieruchamiania kończyn w przypadku jej złamania lub podejrzenia złamania. W jej myśl przy złamaniu kości należy unieruchomić kość oraz dwa sąsiadujące z nią stawy, a przy złamaniu w obrębie stawu należy unieruchomić staw oraz dwie sąsiadujące z nim kości. Zasada znajduje zastosowanie zarówno w toku pomocy przedlekarskiej, jak i lekarskiej. Pierwszy raz opisał ją w 1765 roku ortopeda Percival Pott.
2. Na czym polega zasada Potta?
Co mówi zasada Potta? Gdy dojdzie do złamania kości długiej, trzeba zastosować unieruchomienie, na przykład opatrunek gipsowy czy szynę, które obejmuje złamaną kość oraz dwa sąsiadujące stawy. I tak na przykład w przypadku złamania kości łokciowej unieruchomienie musi obejmować:
- kość łokciową,
- staw nadgarstkowy,
- staw łokciowy.
Gdy dojdzie do złamania w obrębie stawu, w myśl reguły Potta, unieruchomienie musi obejmować staw i dwie sąsiednie kości, które go tworzą. I tak na przykład, gdy dojdzie do złamania w obrębie stawu łokciowego, należy unieruchomić:
- staw łokciowy,
- kości przedramienia: kość łokciową i kość promieniową,
- kość ramienną.
Z uwagi na przebieg tętnicy udowej zasada Potta nie dotyczy kości udowej. W przypadku jej złamania należy unieruchomić całą kończynę.
3. Cel postępowania
Celem postępowania zgodnego z zasadą Potta jest zmniejszenie bólu i obrzęku, ale również zminimalizowanie ryzyka potencjalnego uszkodzenie pęczka naczyniowo-nerwowego oraz zmniejszenie ryzyka przebicia skóry przez odłamy kostne, co może doprowadzić do powikłań w postaci złamania otwartego.
4. Co warto wiedzieć o złamaniu?
Złamanie kości polega na częściowym lub całkowitym przerwaniu jej ciągłości. Gdy uszkodzona struktura kostna znajduje się pod tkankami i skórą, czyli jej nie narusza, to złamanie zamknięte. Gdy dojdzie do przerwania ciągłości powłok skórnych, mówi się o złamaniu otwartym. W przypadku, gdy fragmenty złamanej kości przemieszczają się względem siebie, diagnozuje się złamanie z przemieszczeniem.
Objawy złamania ręki to przede wszystkim:
- ból,
- obrzęk,
- zasinienie,
- asymetria kończyn,
- ograniczenie ruchomości kończyny lub ruch patologiczny, np. zginanie kończyny w miejscu, w którym normalnie taka możliwość się nie pojawia,
- zmiana kształtu kończyny, zniekształcenie obrysu stawu,
- krwawienie w przypadku złamania otwartego (wówczas widoczna jest kość oraz ewentualnie jej odłamy).
Wśród najczęstszych przyczyn złamań wymienia się: uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Powstają one:
- w wyniku skręcenia (wtedy obie fragmenty kości są w stosunku do siebie zrotowane wzdłuż osi),
- na skutek zgięcia (dotyczą najczęściej kości długich),
- z powodu oderwania,
- wskutek przesunięcia (zwane inaczej awulsyjnymi).
5. Pierwsza pomoc przy złamaniu
Na czym polega pierwsza pomoc przy złamaniu kości? Co robić? Pomoc przedmedyczna przy złamaniu polega przede wszystkim na unieruchomieniu kończyny. Wówczas należy stosować tak zwaną zasadę Potta, która mówi, aby unieruchamiać uszkodzoną kość oraz przyległe stawy, które ta tworzy.
Kluczowe jest zachowanie spokoju, wezwanie karetki pogotowia, jeśli tego wymaga stan zdrowia osoby poszkodowanej bądź przetransportowanie jej do szpitala, jeśli jej życiu nie zagraża niebezpieczeństwo. Nie wolno próbować nastawiać kończyny czy palca bądź zmieniać ich ułożenia. Unieruchomienie kończyny nie tylko zmniejsza ból, ale i chroni ją przed dalszymi uszkodzeniami. Do ustabilizowania kończyn można wykorzystać:
- zwinięte grube gazety,
- koce,
- elementy ubrań,
- wszelkie przedmioty, który uniemożliwią wykonywanie dodatkowych ruchów złamanej kończyny. Temblak można zrobić z szala czy odzieży.
W przypadku złamania otwartego niezbędne jest zatamowanie krwawienia. Na ranę i odłam kostny należy nałożyć jałowy opatrunek. Krwotok zawsze ma pierwszeństwo w działaniach. Wystającą kość należy ustabilizować opatrunkami. Złamanie otwarte wymaga interwencji chirurgicznej i podania pacjentowi znieczulenia ogólnego. Trzeba również pamiętać, ze złamania kości długich kończyn dolnych mogą być przyczyną zagrażającego życiu krwotoku wewnętrznego.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.