Cyklotymia

Cyklotymia należy do uporczywych zaburzeń nastroju. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnym ICD-10 można znaleźć tę jednostkę nozologiczną pod kodem F34. Cyklotymika określa się jako osobę o niestabilnym samopoczuciu. Cyklotymia jako zaburzenie afektywne manifestuje się stale utrzymującymi się wahaniami nastroju w postaci licznych epizodów łagodnej depresji oraz stanów łagodnie wzmożonego samopoczucia. Jednak wahania nastroju na linii depresja-mania nie można zdiagnozować jako choroby afektywnej dwubiegunowej. Czy cyklotymia to zaburzenie psychiczne, a może rodzaj osobowości?

1. Historia cyklotymii

Cyklotymia to utrwalone zaburzenie nastroju, wykazujące zwykle zmienne nasilenia, w których większość epizodów nie osiąga nasilenia uprawniającego do rozpoznania hipomanii lub epizodów łagodnej depresji. Cyklotymia utrzymuje się przez wiele lat, jest przyczyną distresu i trudności w codziennym funkcjonowaniu. Do jej rozpoznania u chorego wymaga się obecności niestabilności nastroju przez minimum dwa lata, podczas których pojawi się kilka epizodów subdepresji (łagodnej depresji) i hipomanii (łagodnej manii) przedzielonych okresami prawidłowego samopoczucia.

Termin „cyklotymia” nie od zawsze rozumiano jako dysfunkcje w zakresie samopoczucia. Cyklotymii bliżej było do zaburzeń osobowości niż zaburzeń nastroju. Z czego to wynikało? Mianowicie z faktu, że w terminologii psychologicznej przez wiele lat funkcjonowało pojęcie osobowości cykloidalnej (ang. cycloid personality) albo osobowości cyklotymicznej, która charakteryzuje się trwałymi, znaczącymi odchyleniami od przeciętnego poziomu nastroju. Zatem cyklotymika uważano za osobę labilną emocjonalnie, która na przemian popada albo w stan przygnębienia i smutku, albo w stan wzmożonej energii i wesołości, które są przedzielone okresami zupełnej równowagi psychicznej.

Zobacz film: "Jak odróżni reakcję depresyjną od depresji?"

W ogóle tak naprawdę unikano używania pojęcia „cyklotymia” właśnie ze względu na niejednoznaczność terminologiczną. Słowo „cyklotymia” w XIX wieku wprowadził do słownika niemiecki lekarz Karl Kahlbaum. Według niego cyklotymia była rozumiana jako naprzemienne wahania nastroju. Natomiast niemieccy psychiatrzy – Emil Kraepelin i Kurt Schneider – utrzymywali, że cyklotymia to choroba psychiczna, a dokładnie synonim psychozy maniakalno-depresyjnej. Z kolei Ernst Kretschmer twierdził, że cyklotymik to człowiek o określonym typie temperamentu. Obecnie termin „cyklotymia” rezerwuje się dla utrwalonych wahań nastroju.

2. Charakterystyka cyklotymii

Słowo „cyklotymia” wróciło do łask dzięki osobie amerykańskiego psychiatry – Hagopa Akiskala – który zalicza ją do spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej. Cyklotymię można uznać za słabiej wyrażone w obrazie klinicznym zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Jak manifestuje się faza łagodnej depresji i hipomanii u cyklotymika?

FAZA SUBDEPRESJI

FAZA HIPOMANII

abulia – trudności w podejmowaniu decyzji, apatia – brak motywacji, permanentne uczucie zmęczenia, spadek libido i brak zainteresowania seksem, zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu (bezsenność), problemy z koncentracją uwagi i pamięcią, niska samoocena, samokrytycyzm, poczucie winy, pesymistyczne myślenie, myśli o śmierci, zaniedbywanie się, brak energii, wycofanie społeczne, ciągłe uczucie smutku, irytacja, poczucie beznadziei, poczucie samotności i braku wsparcia, poczucie pustki, niezdolność odczuwania przyjemności.

dobry humor, wesołość, poczucie szczęścia, nastrój euforyczny, skrajny optymizm, wysoka samoocena, pewność siebie, wzrost popędu seksualnego, zmniejszona potrzeba snu, pobudzenie psychoruchowe, gonitwa myśli, wielomówność, słowotok, szybka mowa, wzrost aktywności fizycznej, spadek zdolności logicznego myślenia, agresywność, wrogość, drażliwość, problemy z koncentracją uwagi, zachowania ryzykowne (nieprzemyślane wydatki, przygodny seks, brawurowa jazda samochodem itp.), poczucie mocy, entuzjazm, brak samokrytycyzmu, urojenia.

Cyklotymia pojawia się zwykle we wczesnej młodości, ale znane są przypadki, że niestabilność samopoczucia pojawiła się później – w wieku dojrzałym. Szacuje się, że na cyklotymię cierpi około 3-5 proc. populacji. Zmiany nastroju są spontaniczne i nie wykazują związku z wydarzeniami życiowymi. Bez dłuższej obserwacji i bez znajomości zachowania w okresie przedchorobowym rozpoznanie może okazać się trudne do ustalenia. Ze względu na łagodność zmian nastroju (objawy nie ujawniają się tak bardzo) i tolerancję otoczenia wobec stanu wzmożonego samopoczucia, chorzy rzadko idą do lekarza. Cyklotymię należy różnicować z łagodnym przebiegiem choroby afektywnej dwubiegunowej, nawracającymi zaburzeniami depresyjnymi i zupełnie normalnymi reakcjami człowieka na sytuacje życiowe, takie jak: żałoba, utrata pracy (spadek nastroju) czy awans zawodowy (poprawa samopoczucia).

Cyklotymia należy do utrwalonych zaburzeń afektywnych i manifestuje się w postaci stałych wahań nastroju – od licznych epizodów łagodnej depresji (subdepresji), do stanów łagodnie wzmożonego samopoczucia (hipomanii). Mimo iż symptomy są łagodne, są także przewlekłe. Epizody utrzymują się przez długi czas i wpływają negatywnie na funkcjonowanie chorego. Cyklotymia występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, ale więcej kobiet rozpoczyna leczenie.

3. Przyczyny i sposoby leczenia cyklotymii

Choroba pojawia się zwykle u osób, których krewni cierpią na chorobę afektywną dwubiegunową. Cyklotymia może utrzymywać się przez całe dorosłe życie, zatrzymać się tymczasowo lub na stałe albo przerodzić w poważniejsze wahania nastroju. Oprócz czynników genetycznych na wystąpienie cyklotymii mają wpływ: niski poziom serotoniny, wysoki poziom kortyzolu, a także stresujące wydarzenia. Ponadto ważną rolę pełnią czynniki środowiskowe i wychowanie.

W leczeniu cyklotymii istotne są regularne ćwiczenia i przyjmowanie leków. Warto także skorzystać z psychoterapii, aby nauczyć się radzenia sobie ze stresem. Systematyczne przyjmowanie leków antydepresyjnych i stabilizatorów nastroju umożliwia choremu powrót do zdrowia i sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Nawet subdepresja, czyli mniej nasilona depresja, może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia chorego, dlatego po pojawieniu się pierwszych objawów choroby należy udać się do lekarza. Zaburzenie afektywne nie powinno zostać zlekceważone.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.