Psychoterapia - czym jest, kto jej potrzebuje, rodzaje psychoterapii

Psychoterapia to stosowanie metod psychologicznych, które są ukierunkowane na pomoc pacjentowi. Diagnozowaniem oraz leczeniem zaburzeń psychicznych zajmuje się psychoterapeuta. W Polsce na zaburzenia psychiczne choruje 8 milionów dorosłych Polaków w wieku od 18 do 64 lat. Gdyby włączyć dzieci, młodzież i osoby powyżej 64. roku życia, liczba pacjentów mogłaby wzrosnąć o kolejne 4 miliony. Niektórzy potrzebują pomocy w radzeniu sobie z poważną chorobą, utratą wagi lub zaprzestaniem palenia. Jeszcze inni z radzeniem sobie z kłopotami w związku, utratą pracy, śmiercią bliskiej osoby, stresem lub nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Czym jest i na czym polega psychoterapia?

1. Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia to leczenie oparte na relacji pomiędzy jednostką, a psychoterapeutą. Ta metoda pozwala na otwartą rozmowę z kimś, kto jest obiektywny, neutralny i nieoceniający.

Klient i psychoterapeuta pracują razem, aby zidentyfikować i zmienić wzorce myślenia, a także zachowania, które nie pozwalają czuć się lepiej. Do czasu ukończenia terapii rozwiążą nie tylko obecne problemy, ale też nauczą się nowych umiejętności, dzięki którym można lepiej poradzić sobie z wyzwaniami, jakie pojawią się w przyszłości.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Psychoterapia par - razem czy osobno?"

Na przestrzeni lat rozwinęło się wiele nurtów psychoterapii. Warto poznać poszczególne techniki terapeutyczne, aby dowiedzieć się jaki nurt będzie dla nas najlepszy i najskuteczniejszy.

2. Kim jest psychoterapeuta?

Psychoterapeuta oprócz ukończonych studiów wyższych w zakresie pedagogiki, psychologii, medycyny czy resocjalizacji, musi również posiadać zaświadczenie o ukończonym studium psychoterapii.

Czteroletnie szkolenie psychoterapii może zostać przeprowadzone w nurcie psychoanalitycznym, poznawczo-behawioralnym, Gestalt czy psychodynamicznym. Szkoły terapeutyczne, czyli placówki szkolące absolwentów w zakresie psychoterapii umożliwiają przyszłemu psychoterapeucie odbyć szkolenie teoretyczne, szkolenie praktyczne, szkolenie z zakresu praktyki superizowanej. Umożliwiają także superwizję oraz staż kliniczny.

Czym zajmuje się psychoterapeuta? Absolwent studiów wyższych, który ukończył kilkuletnie szkolenie z zakresu psychoterapii stosuje specjalne, starannie dobrane metody i techniki terapeutyczne, aby pomóc pacjentowi cierpiącemu na zaburzenia psychiczne, pacjentowi borykającemu się z obniżonym nastrojem i problemami osobistymi.

Psychoterapeuta może okazać się niezwykle pomocny również w sytuacjach kryzysowych takich jak utrata przyjaciela. Terapia wspierającakoncentruje się na bieżących problemach pacjenta, umożliwia poradzenie sobie z takimi problemami jak śmierć bliskiej nam osoby.

3. Kto potrzebuje psychoterapii?

Ze względu na stereotypy o psychoterapii wiele osób nie próbuje jej podjąć. To błąd, ponieważ psychoterapia może pomóc i znacząco poprawić jakość życia. Najczęściej na psychoterapię decydują się ludzie, którzy cierpią na depresję, lęk lub złość przez długi czas.

Inni oczekują natomiast pomocy przy chorobach przewlekłych, które zakłócają ich emocjonalne i fizyczne samopoczucie. Jeszcze inni mogą mieć krótkoterminowe problemy i potrzebują porady.

Objawy, które mogą wskazywać na potrzebę terapii:

• uczucie przytłoczenia długotrwałym poczuciem bezradności i smutku,
• problemy nie znikają pomimo wysiłków i pomocy rodziny oraz przyjaciół,
• trudno jest skupić się na zadaniach w pracy lub na codziennych obowiązkach,
• nadmierne zamartwianie się,
• oczekiwanie najgorszego,
• uczucie bycia ciągle na krawędzi,
• szkodzenie sobie lub innym,
• picie zbyt dużej ilości alkoholu,
• zażywanie narkotyków,
• agresja.

4. Nurty psychoterapii

4.1. Nurt psychoanalityczny

Nurt psychoanalityczny opiera się na założeniu, że problemy pacjenta zazwyczaj są ściśle związane z jego dotychczasowymi przeżyciami, wewnętrznymi konfliktami, strukturą osobowości. Terapia psychoanalityczna ukierunkowana jest na przeanalizowanie określonych reakcji, które występują u pacjenta, a także uczuć, które mu towarzyszą.

4.2. Nurt psychodynamiczny

Nurt psychodynamiczny opiera się na założeniu, że dane reakcje osoby są podyktowane wewnętrznymi mechanizmami oraz ukrytymi potrzebami. W trakcie terapii przeanalizowane zostają poszczególne emocje oraz przeżycia pacjenta, ale również objawy ciała. Ważne jest ustalenie celu, do którego w trakcie spotkań z psychoterapeutą będzie dążył pacjent.

4.3. Nurt poznawczo-behawioralny

Nurt poznawczo-behawioralny jest połączeniem terapii behawioralnej z terapią poznawczą. Słowo poznawczy odnosi się do myślenia, z kolei behawioralny jest ściśle związany z zachowaniem. U podstaw nurtu poznawczo-behawioralnego leży założenie, że przekształcenie dezaptacyjnego myślenia, tzn. takiego, które uniemożliwia przystosowanie się do otoczenia, warunków, środowiska może skutkować zmianą samopoczucia oraz zachowania osoby korzystającej z psychoterapii.

4.4. Nurt systemowy

Nurt systemowy opiera się na założeniu, że zachowanie jednostki może być zrozumiane jedynie w kontekście systemu, którego jest elementem. Chodzi tutaj o środowisko stanowiącej integralną część życia pacjenta. Biorąc pod uwagę system rodzinny, można mówić nie tylko o pewnej grupie osób, ale również o sieci współzależności, która występuje między członkami rodziny. Każda rodzina ma swoje indywidualne nawyki czy reguły, które w pewien sposób rządzą życiem osób, które tę rodzinę stanowią.

4.5. Gestalt

Gestalt, oznaczający formę, kształt lub figurę, to termin wywodzący się z języka niemieckiego. Jego korzenie sięgają gestaltyzmu, nazywanego niejednokrotnie psychologią postaci. W trakcie terapii między pacjentem, a terapeutą zachodzi tzw. dialog egzystencjalny.

5. Rodzaje psychoterapii

5.1. Psychoterapia psychodynamiczna

Ten rodzaj terapii polega na wyeliminowaniu problemów emocjonalnych, które często znajdują się poza świadomością chorego. Jej celem jest poprawa samopoczucia oraz codziennego funkcjonowania.

Kluczowa jest dobra relacja między pacjentem, a terapeutą. Ta metoda jest szczególnie skuteczna w przypadku depresji, nerwicy i zaburzeń lękowych.

5.2. Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Według psychoterapii poznawczo-behawioralnej wszystkie zaburzenia psychiczne są wyuczonymi schematami zachowania. Metoda skupia się na usunięciu lęków, pojawiającymi się na skutek realnych lub wymyślonych sytuacji.

Zazwyczaj jest stosowana krótkowale u osób z zaburzeniami nastroju, depresją, fobią społeczną lub chorobą afektywną dwubiegunową.

5.3. Psychoterapia Gestalt

Psychoterapia Gestalt zakłada, że aby odczuć całkowite spełnienie, należy uwolnić wszystkie emocje (gniew, smutek, radość). Pacjent uczy się samodzielności i brania odpowiedzialności jedynie za siebie.

Terapia może przybierać formę sesji indywidualnych lub grupowych. Sprawdza się u osób z zaburzenia odżywiania, depresją, zaburzeniami emocjonalnymi czy nerwicą natręctw.

5.4. Psychoterapia psychoanalityczna

Celem tej metody jest analiza procesów podświadomych i odkrycie rzeczy, których o sobie nie wiemy. Terapeuta musi stworzyć odpowiednie warunki, aby pacjent mógł swobodnie mówić i przypominać sobie różne wydarzenia.

6. Psychoterapia indywidualna i grupowa

6.1. Psychoterapia indywidualna

Psychoterapia indywidualna umożliwia terapeucie w pełni skupić się na problemach jednostki. W trakcie szczerej i swobodnej rozmowy bez udziału osób trzecich pacjent może opowiedzieć o tym co czuje, myśli, w jaki sposób postrzega samego siebie. Dla wielu pacjentów taka forma może wydawać się bolesna, ponieważ zakłada ona zmierzenie się ze wszystkimi problemami czy konstruktami życiowymi, a także tym, co utrudnia pacjentowi prawidłowe funkcjonowanie. Indywidualna terapia psychologiczna pozwala pacjentowi przeanalizować zarówno przebyte doświadczenia, jak i teraźniejszość. Celem takiego rodzaju terapii jest zrozumienie przyczyn, które stoją np. za patologicznymi reakcjami pacjenta. Istnieją różne rodzaje psychoterapii indywidualnej czego przykładem może być terapia w nurcie Gestalt czy terapia psychodynamiczna. Efekty z terapii bardzo często nie wynikają jednak z doboru konkretnego nurtu, ale z kształtu relacji terapeutycznej.

6.2. Psychoterapia grupowa

Czym charakteryzuje się psychoterapia grupowa? U podstaw tego rodzaju terapii leży założenie, że źródła problemów psychicznych człowieka są ściśle powiązane z relacjami i także w relacjach z innymi się przejawiają. Terapia grupowa umożliwia uczestnikom wspólne przeżywanie trudności, ale również analizowanie i rozumienie ich. Środowisko terapeutyczne umożliwia pacjentowi uczenie się poprzez doświadczenie. Na zajęciach grupowych pacjenci poznają nie tylko siebie, ale również problemy innych osób. Terapia indywidualna, jak i grupowa przeznaczona jest dla osób, które chcą zmienić coś w swoim życiu. Terapię grupową poleca się w szczególności tym, którzy mają problem z nawiązywaniem relacji międzyludzkich lub borykają się z problemem uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy seksu. Improwizowane przedstawienie stosowane przez psychoterapeutów na terapiach grupowych umożliwia uczestnikom rozładować wewnętrzne napięcie, zlikwidować negatywne emocje, pokonać nieśmiałość i strach przed wystąpieniami publicznymi. Odgrywanie ról pozwala także zyskać większą pewność siebie, uwierzyć w swoje możliwości.

7. Psychoterapia rodzinna

Psychoterapia rodzinna jest rodzajem terapii systemowej. Skierowana jest dla wszystkich tych, którzy mogą tworzyć nieprawidłowo funkcjonującą rodzinę. Dzięki spotkaniom z psychologiem zarówno dzieci, jak i rodzice mogą wywołać zmianę w zaburzonej strukturze rodziny. Terapia umożliwia także rozwiązanie konfliktów rodzinnych, pozwala na lepszą komunikację między członkami rodziny. Dla kogo przeznaczona jest terapia rodzinna? Wzajemne oskarżanie się, zaprzeczanie rzeczywistości, nierealizowanie potrzeb poszczególnych członków rodziny to czynniki, które mogą sugerować, że rodzina potrzebuje tego rodzaju terapii.

7.1. Psychoterapia małżeńska (psychoterapia par)

Na psychoterapię małżeńską najczęściej trafiają pary będące w głębokim kryzysie. Decyzja o terapii bardzo często wynika z obawy przed rozpadem związku. W niektórych przypadkach terapia jest również następstwem zdrady jednego z partnerów. Problemy zarówno małżeńskie, jak i partnerskie niejednokrotnie stanowią rezultat długotrwałego konfliktu. Konflikt może objawiać się smutkiem, frustracją, poczuciem odtrącenia, złością, krzykami. Źródłem stale powtarzających się kłótni, sporów oraz pretensji bardzo często nie jest zła wola, a wzajemne niezrozumienie partnerów oraz problemy z komunikacją. Jak wygląda psychoterapia małżeńska i na co jest ukierunkowana? Psychoterapia par pozwala partnerom otworzyć się przed sobą, a także zrozumieć się od nowa. Jakie pary powinny udać się na terapię? Takie, które czują, że ich związek zmienił się na gorsze. Ciągła walka między partnerami, a także pogłębiający się dystans to kolejne problemy, które powinny skłonić partnerów do skorzystania z pomocy psychoterapeuty.

8. Skuteczność psychoterapii

Wielu pacjentów zastanawia się, czy psychoterapia jest skuteczna? Przeprowadzone przez naukowców badania udowodniły, że psychoterapia prowadzona w prawidłowy sposób daje pacjentowi pozytywne efekty. U około siedemdziesięciu pięciu procent pacjentów uczęszczających na terapię dostrzec można widoczną poprawę codziennego funkcjonowania. Warto mieć na uwadze, że na skuteczność leczenie wpływa nie tylko technika terapeutyczna czy typy psychoterapii. Największą rolę odgrywa w relacja terapeutyczna, która wytworzyła się między pacjentem, a terapeutą.

9. Pytania dotyczące psychoterapii

9.1. Co to jest psychoterapia interpresonalna?

Terapia interpersonalna łączy w sobie elementy nurtu poznawczo-behawioralnego z nurtem psychodynamicznym. Największą skuteczność psychoterapii interpersonalnej obserwuje się u pacjentów z zaburzeniami odżywiania np. z bulimią.

9.2. Czym charakteryzuje się terapia humanistyczno-egzystencjonalna?

Dla terapii humanistyczno-egzystencjonalnej typowe jest podejście, że człowiek jest jednostką niepowtarzalną. Ten rodzaj psychoterapii powstał jako protest przeciwko na psychoanalityczną oraz behawioralną koncepcję człowieka. Głównym celem tego typu terapii jest stworzenie pacjentowi warunków do rozwoju, a także skłonienie go do przemyśleń nad życiowymi wyborami.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.