Czynniki ryzyka raka piersi

Chociaż przyczyny rozwoju raka piersi nie są do końca poznane, istnieje szereg czynników, które mogą zwiększać ryzyko jego wystąpienia. Znajomość czynników ryzyka chorób nowotworowych może w części przypadków uchronić przed wystąpieniem nowotworu.

1. Ryzyko zachorowania na raka piersi

• Płeć - nowotwór sutka występuje zarówno u kobiet jak i mężczyzn, przy czym u mężczyzn zdarza się 100 razy rzadziej, co nie oznacza, że mężczyźni nie chorują.
• Wiek – chociaż rak piersi występuje niemal we wszystkich grupach wiekowych, gwałtowny wzrost zachorowań obserwuje się po 35 roku życia, natomiast do okresu przekwitania jest on i tak stosunkowo rzadki. Większość (50 proc.) zachorowań na nowotwór piersi zdarza się u kobiet pomiędzy 50. a 70. rokiem życia, a także powyżej 70. roku życia (30 proc.).
• Czynniki dziedziczne – zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy kobiet, w których rodzinach zdarzały się przypadki raka piersi. Największe narażenie obserwuje się u kobiet, których siostra bądź matka zachorowały na raka piersi, a dodatkowo zdarzyło się to przed 50. rokiem życia. W takich przypadkach należy zgłosić się do Poradni Genetycznej celem przeprowadzenia odpowiednich badań.
• Czynniki środowiskowe – okazuje się, że częstość występowania raka piersi jest różna w zależności od rejonu świata. Najczęściej rak piersi występuje w Ameryce Północnej i krajach Europy Zachodniej, czyli w krajach wysoko uprzemysłowionych. Najrzadziej – w Chinach i Japonii.
• Rasa – uważa się, że u białych kobiet występuje nieznacznie podwyższone ryzyko raka piersi niż w przypadku kobiet o ciemnym kolorze skóry. Co ciekawe jednak, jeżeli rak piersi wystąpi już u czarnej kobiety, guz rośnie znacznie szybciej i jest większe prawdopodobieństwo zgonu z powodu raka.
• Gęstość piersi – „gęsta” tkanka piersi oznacza, że pierś zbudowana jest z większej ilości gruczołów niż tkanki tłuszczowej. Jest to w pewnym sensie „uroda” danej kobiety. U kobiet z dużą gęstością piersi występuje zwiększone ryzyko rozwoju raka piersi – wiadomo bowiem, że rak rozwija się właśnie w gruczołach piersiowych. Gęsta tkanka piersi stwarza też duże trudności dla lekarza odczytującego badanie mammograficzne – im gęstsza pierś, tym obraz bardziej mleczny i mniej szczegółów jest widocznych.
• Wiek pierwszej i ostatniej miesiączki – u kobiet, które miesiączkować zaczęły wcześnie – tzn. przed 12. rokiem życia, a zakończyły miesiączkowanie późno (po 55. roku życia) istnieje nieznacznie zwiększone ryzyko raka piersi. Im dłuższy okres miesiączkowania, tym dłuższe działanie hormonów płciowych na pierś – a wiadome jest, że żeńskie hormony płciowe sprzyjają rozwojowi raka piersi.
• Napromienienie piersi w przeszłości – u kobiet, które musiały być poddane np. napromienianiu z powodu nowotworu umiejscowionego w klatce piersiowej i napromieniana była między innymi pierś, istnieje zwiększone ryzyko raka piersi.
• Brak potomstwa lub późny wiek urodzenia pierwszego dziecka – nieznacznie zwiększone ryzyko rozwoju raka piersi dotyczy kobiet, które nigdy nie rodziły lub urodziły pierwsze dziecko po 30. roku życia. Z kolei urodzenie więcej niż jednego dziecka lub urodzenie dziecka w młodym wieku wpływa na zmniejszenie ryzyka raka piersi.
• Tabletki antykoncepcyjne – kwestia budząca dużo emocji, ponieważ okazuje się, że u kobiet, które stosują tabletki antykoncepcyjne na bazie estrogenów istnieje nieznacznie zwiększone ryzyko rozwoju raka piersi. Obserwuje się jednak zupełne zredukowanie ryzyka w 10 lat po odstawieniu tabletek.
• Hormonalna terapia zastępcza – generalnie zwiększa ryzyko, natomiast stosowana w minimalnych koniecznych dawkach i pod odpowiednią kontrolą, jest bezpieczna.
• Karmienie piersią – u kobiet, które karmiły piersią dzieci, szczególnie przez okres 1,5-2 lat istnieje nieznacznie zmniejszone ryzyko rozwoju raka piersi.
• Alkohol – istnieje bezpośredni związek między spożyciem alkoholu a zachorowaniem na raka piersi. Już w przypadku wypicia 1 drinka dziennie, ryzyko nieznacznie wzrasta. W przypadku wypijania 2 do 5 drinków dziennie, ryzyko jest 1,5 raza większe niż u kobiet, które nie piją alkoholu wcale.
• Nadwaga lub otyłość – wiążą się ze zwiększonym ryzykiem raka piersi – szczególnie jeśli kobieta przybrała na wadze po jakiejś sytuacji stresowej, która ją dotknęła.
• Brak ćwiczeń fizycznych – wysiłek i ruch zmniejszają ryzyko raka piersi.

2. Czynniki powodujące raka piersi

Każdy z nas słyszał zapewne o rozmaitych innych czynnikach, które mogą powodować raka piersi. Gdyby przyjrzeć się im z bliska...

Zobacz film: "Modyfikacja czynników ryzyka raka piersi"

• dezodoranty, usztywniane staniki – żadne badania nie wskazują na to, aby miały związek z rozwojem raka piersi. Dlatego też nie należy bać się ich używania;
• implanty piersi – silikonowe implanty mogą powodować powstanie blizn w obrębie piersi, natomiast nie stwierdzono zwiększonego ryzyka, u kobiet, którym powiększano piersi za pomocą silikonu;
• zanieczyszczenie środowiska – naukowcy prowadzą mnóstwo badań, które mają na celu sprawdzenie jak zanieczyszczenie środowiska wpływa na ryzyko raka piersi; na razie jednak nie znaleźli powiązania;
• dym papierosowy – naukowcy nie stwierdzili związku między paleniem papierosów a rozwojem raka piersi. Natomiast wiele poszlak wskazuje, że może być taki związek z przypadku wdychania dymu papierosowego przez osobę niepalącą, czyli tzw. bierne palenie; lepiej zatem unikać zadymionych pomieszczeń;
• praca w nocy – nie tak dawno naukowcy stwierdzili, że być może praca nocna (np. pielęgniarki na dyżurze) może powodować zwiększenie ryzyka raka piersi; wymaga to jednak szczegółowego sprawdzenia.

W około 5-10 proc. zachorowań na raka piersi, jest on uwarunkowany pewnym uszkodzeniem kodu genetycznego – zwanego inaczej mutacją. Niedawno poznano konkretne geny, których dotyczy ta mutacja – tzw. BRCA1 i BRCA2. Osoby, które posiadają uszkodzony jeden z powyższych genów mogą przekazywać tą mutację swojemu potomstwu. W przypadku posiadania mutacji tych genów ryzyko zachorowania na raka piersi w przeciągu życia wynosi aż 50% czyli co 2 osoba z chorym genem zachoruje na raka piersi. Dodatkowo wzrasta także ryzyko wystąpienia innych nowotworów, w tym: raka jajnika, raka macicy, raka prostaty lub raka jelita grubego.

Dlatego też, jeżeli w rodzinie występują przypadki nowotworów, szczególnie piersi i jajnika, należy zgłosić się do Poradni Genetycznej, celem sprawdzenia, czy nie ma się wadliwego genu.

U kobiet, u których stwierdza się mutację genów, ryzyko rozwoju raka jest bardzo wysokie, w związku z tym powinny się one znajdować pod odpowiednią kontrolą i obserwacją. Istotne jest przede wszystkim uchwycenie momentu ewentualnego pojawienia się raka, ponieważ wtedy ma się możliwość szybkiego zadziałania i przede wszystkim wyleczenia.

3. Badania osób z grup ryzyka zachorowania na raka piersi

A oto jak powinna wyglądać opieka i schemat badań, którym poddane powinny być takie osoby:

• samobadanie piersi co miesiąc,
• badanie lekarskie co pół roku od 25. roku życia,
• USG piersico 6 miesięcy od 25. roku życia,
• mammografia co roku od 35. roku życia,
• badanie ginekologiczne co pół roku,
• USG przezpochwowe co roku od 30. roku życia,
• oznaczanie antygenu Ca 125 co roku od 35. roku życia,
• przeciwwskazana antykoncepcja hormonalna,
• względnie przeciwwskazana hormonalna terapia zastępcza,
• okresowa kontrola w poradni genetycznej.

Świadomość czynników ryzyka raka piersi jest kluczowa dla skutecznej profilaktyki tej groźnej choroby. Pamiętaj o przyczynach nowotworów piersi i nie zaniedbuj systematycznych badań - mogą one uratować ci życie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.