Trwa ładowanie...

Zaburzenia miesiączkowania - rodzaje, przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Zaburzenia miesiączkowania mogą występować u kobiet w każdym wieku.
Zaburzenia miesiączkowania mogą występować u kobiet w każdym wieku. (Adobe Stock)

Zaburzenia miesiączkowania wywołują niepewność i obawy u wielu kobiet. Nieregularne miesiączki często są związane z innymi dolegliwościami, np. uczuciem suchości pochwy, na które wpływają zaburzenia hormonalne. Problemy z okresem można podzielić na: brak miesiączki, skąpe i rzadkie miesiączki oraz nadmierne krwawienie. Każda z tych dolegliwości wymaga konsultacji z lekarzem w celu znalezienia przyczyny zaburzeń miesiączkowania. Co powoduje rozregulowanie okresu? Czy nieregularna miesiączka lub zbyt częsty okres to powód do niepokoju? Jak uregulować okres?

spis treści

1. Przyczyny zaburzeń miesiączkowania

Jak wygląda okres? Miesiączka jest efektem złuszczania i wydalania przez organizm fragmentów błony śluzowej jamy trzonu macicy. Prawidłowa wydzielina to taka, w której nie znajdują się skrzepy ani jasna krew, dziennie pojawia się jej około 100 ml.

Większość dziewcząt zaczyna miesiączkować w wieku 12-13 lat, choć zdarzają się przypadki, kiedy pierwszy okres pojawia się kilka lat później. Przyczyny pierwotnego braku miesiączki to:

Zobacz film: "Masz bolesne miesiączki? To może być objaw groźnej choroby"

Jakie są przyczyny zatrzymania okresu? Wtórny brak miesiączki, czyli nagły zanik miesiączki u kobiet, które dotychczas miały okres, zwykle jest wynikiem podwyższonego poziomu prolaktyny, nadmiernej aktywności fizycznej, gwałtownego spadku wagi, chorób endokrynologicznych czy zespołu policystycznych jajników. Zanikanie miesiączki może świadczyć również o przedwczesnym wygasaniu czynności jajników.

Przyczyny nieregularnych miesiączek to zaburzenia hormonalne, PCOS, zaburzenia pracy układu odpornościowego, wady w budowie układu rozrodczego lub nadużywanie alkoholu. Warto pamiętać jednak, że to zaburzenie cyklu miesiączkowego jest naturalne dla młodych dziewczyn, u których niedawno pojawiła się pierwsza menstruacja.

Bardzo obfity okres może być spowodowany przyjmowanymi lekami, stosowaną antykoncepcją, brakiem owulacji, zaburzeniami hormonalnymi, endometriozą, mięśniakami macicy czy zaburzeniami krzepliwości krwi. Obfite i przedłużające się miesiączki odpowiadają za niedokrwistość.

2. Rodzaje zaburzeń miesiączkowania

Ile może trwać cykl miesiączkowy? Prawidłowy cykl menstruacyjny może mieć od 21 do 35 dni, a odstęp między miesiączkami nie powinien być większy niż 38 dni.

W związku z tym regularne miesiączki występują nie do końca regularnie, okres może pojawić się na przykład po 31 dniach od ostatniego, następnie po 27 dniach i po 34. Okres co 21 dni (miesiączka co 21 dni) jest prawidłowy, podobnie jak okres co 23 dni czy okres co 24 dni.

Najpopularniejsze rodzaje zaburzeń okresu to:

  • pierwotny brak miesiączki,
  • wtórny brak miesiączki (zanikający okres, zanik okresu),
  • rzadkie miesiączki (oligomenorrhoea, długie cykle miesiączkowe, wydłużenie cyklu miesiączkowego, okres co 42 dni),
  • zbyt częste miesiączki (krótki cykl, skrócenie cyklu miesiączkowego, okres co 14 dni, okres po 18 dniach od poprzedniego, okres co 20 dni),
  • skąpe miesiączki,
  • obfite miesiączki,
  • plamienia międzymiesiączkowe.

2.1. Brak miesiączki (amenorrhoea)

Jeśli kobieta wcześniej miesiączkowała, ale przez jakiś czas nie miewa comiesięcznych krwawień, za brak okresu może odpowiadać ciąża – podejrzewana zwłaszcza przy rozpoczętym współżyciu płciowym, prowadzonym nawet z użyciem antykoncepcji.

Za zatrzymanie miesiączki odpowiadają też takie czynniki, jak:

  • stres,
  • napięcie emocjonalne,
  • nagła utrata masy ciała,
  • infekcje intymne,
  • zmiana klimatu,
  • przemęczenie,
  • zażywanie niektórych leków.

Przy braku miesiączki można również podejrzewać zrosty wewnątrzmaciczne i nieprawidłowości w budowie endometrium (błona śluzowa macicy), zespół policystycznych jajników, zaburzenia hormonalne pochodzenia podwzgórzowego, guzy jajnika lub nadnerczy, hiperprolaktynemię, cukrzycę, choroby tarczycy.

2.2. Skąpe miesiączki (hypomenorrhoea)

Skąpe miesiączki mogą być wynikiem zaburzeń hormonalnych, które z kolei często powodowane są przez stosowanie tabletek antykoncepcyjnych lub wkładek wewnątrzmacicznych, a więc antykoncepcji hormonalnej. Dodatkowo nieprawidłowości mogą wynikać z niewydolności jajników oraz zmian w obszarze macicy będących rezultatem infekcji, zabiegów operacyjnych czy procedur, takich jak wyłyżeczkowanie jamy macicy.

Niewydolność jajników może być przyczyną niedostatecznego wydzielania estrogenów mających wpływ na endometrium. Błona śluzowa macicy nie rozrasta się w sposób prawidłowy lub dochodzi do jej przerośnięcia oraz niedostatecznego złuszczenia w trakcie miesiączki.

Skąpe krwawienia miesiączkowe bardzo często występują w przypadku zespołu policystycznych jajników oraz w niepłodności. Ponadto, nie bez znaczenia są przebyte schorzenia ogólnoustrojowe, m.in. nadczynność tarczycy.

2.3. Nadmierne krwawienia miesiączkowe (hypermenorrhoea)

Zbyt obfite miesiączki są typowe dla młodych kobiet w okresie dojrzewania, a także pań tuż przed rozpoczęciem menopauzy. W obu okresach życia kobiety występują zaburzenia hormonalne, z tym, że u dojrzewających dziewczyn nadmierne krwawienie ma związek z niecałkowicie rozwiniętym układem hormonalnym.

U kobiet wchodzących w okres menopauzy zaburzenia hormonalne są natomiast skutkiem zanikającej funkcji jajników i występowania tzw. cykli bezowulacyjnych. Za obfite miesiączki mogą odpowiadać także:

Obfita miesiączka charakteryzuje się nadmierną utratą krwi, czyli ponad 100 ml, przy czym długość cyklu miesiączkowego pozostaje niezmieniona. Na zwiększoną utratę krwi miesiączkowej wskazują: skrzepy, konieczność stosowania podwójnej ochrony wewnętrznej i zewnętrznej, brudzenie pościeli w nocy. Obfite i przedłużające się menstruacje mogą prowadzić do niedokrwistości, co skutkuje osłabieniem i sennością.

3. Objawy zaburzeń miesiączkowania

Do objawów zaburzeń w miesiączkowaniu zalicza się:

  • plamienia między miesiączkami,
  • krwawienie krótsze niż 3 dni bądź dłuższe niż 7 dni,
  • skrócony cykl miesiączkowy (zbyt krótki cykl miesiączkowy, częsty okres, okres po 20 dniach, przedwczesna miesiączka),
  • nagłe wydłużenie cyklu miesiączkowego,
  • wystąpienie bardziej obfitych miesiączek niż dotychczas,
  • stan, kiedy miesiączka nie chce się skończyć,
  • pojawienie się skrzepów krwi,
  • zatrzymanie okresu w trakcie jego trwania (np. zatrzymanie okresu po 2 dniach),
  • miesiączka bez krwi (miesiączka bez krwawienia),
  • przerwa w okresie,
  • bardzo bolesne miesiączki.

Powyższe objawy są często lekceważone przez kobiety. Tymczasem nawet małe zmiany w miesiączkowaniu mogą oznaczać nieprawidłowości w funkcjach jajników. Kobiety powinny być wyczulone na wszelkie zaburzenia miesiączkowania po 40. roku życia (np. zbyt częste miesiączki po 40). Niekiedy zaburzenia pracy jajników współistnieją z chorobami tarczycy, nadnerczy, trzustki czy nerek.

4. Diagnostyka zaburzeń miesiączkowania

W celu określenia przyczyny zaburzeń miesiączkowania niezbędna jest wizyta u lekarza ginekologa, który przeprowadzi wywiad medyczny i dobierze metodę diagnostyczną w zależności od opisywanych przez kobietę dolegliwości.

Badania w celu poznania przyczyny skrócenia cyklu miesiączkowego, przyczyny wydłużenia cyklu miesiączkowego lub przyczyny zaniku okresu mogą różnić się od tych stosowanych w przypadku rozregulowanego okresu, skąpych miesiączek po 30. roku życia czy długich miesiączek.

Lekarz wykona również badanie ginekologiczne i zleci konkretne badania, na przykład morfologię krwi, badanie moczu, oznaczenie parametrów układu krzepnięcia czy stężenia hormonów we krwi (TSH, prolaktyny, estradiolu, LH, FSH lub progesteronu). Może skierować pacjentkę również na badanie USG.

5. Leczenie zaburzeń miesiączkowania

W leczeniu zaburzeń miesiączkowania stosuje się przede wszystkim terapię hormonalną. Najczęściej podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, doustne środki antykoncepcyjne, które mogą pomóc w regulowaniu i zmniejszaniu obfitego krwawienia.

Ostateczną metodą jest ablacja endometrium, czyli metoda leczenia nadmiernych krwawień macicznych niereagujących na leczenie hormonalne. Jednak zanim pacjentka zacznie przyjmować leki, powinna wykonać badanie krwi na oznaczenie krążących hormonów (tzw. badanie profilów hormonalnych).

W przypadku nadmiernych lub zbyt częstych krwawień można przyjmować preparaty z wyciągiem z owoców niepokalanka pospolitego (Agnus castus). Jego substancje czynne obniżają poziom prolaktyny oraz znoszą zaburzenia wywołane przez hiperprolaktynemię, wpływają także na ciałko żółte.

6. Czy zaburzenia miesiączkowania mają wpływ na płodność?

Nie wszystkie zaburzenia cyklu miesiączkowego mają wpływ na płodność, ale część z nich może utrudniać, a nawet uniemożliwiać zajście w ciążę. Zdarza się tak, gdy nieregularne cykle i inne problemy z okresem współwystępują z brakiem owulacji, zaburzeniami hormonalnymi lub wygasaniem czynności jajników. Skutkiem długotrwałego braku miesiączki również może być niepłodność.

7. Czy dieta i styl życia mogą wpływać na zaburzenia miesiączkowania?

Styl życia oddziałuje na przebieg cyklu menstruacyjnego. Dieta obfitująca w cukry proste, żywność przetworzoną i dania o wysokim ładunku glikemicznym (ŁG) zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń gospodarki hormonalnej, przyczyniając się tym samym do powstania lub zaostrzenia problemów z miesiączką.

Dodatkowo wśród przyczyn zaniku miesiączki wymienia się gwałtowne wahania wagi, szczególnie niebezpieczne jest nagłe schudnięcie, na przykład w przebiegu anoreksji czy bulimii.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Niepłodność
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze