Zaburzenia hormonalne – objawy, przyczyny, badania i leczenie
Zaburzenia hormonalne to nieprawidłowości w zakresie wydzielania hormonów przez organizm. Mają różne przyczyny i objawy. Obserwuje się je zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, nie tylko w starszym wieku. Jakie badania wykonać, by je rozpoznać? Na czym polega ich leczenie?
1. Co to są zaburzenia hormonalne?
Zaburzenia hormonalne to nieprawidłowość, która uprzykrza życie zarówno kobietom, jak i mężczyznom – w różnym wieku. Ma to związek z tym, że hormony, które są substancjami produkowanymi przez gruczoły dokrewne tworzące układ hormonalny, regulują funkcjonowanie organizmu w bardzo szerokim zakresie. Wpływają na cykle reprodukcyjne i funkcje seksualne, wzrost i rozwój, metabolizm, tętno, dobowy rytm organizmu i fazy snu, nastrój i stres, a nawet temperaturę ciała.
Gdy gospodarka hormonalna funkcjonuje poprawnie, utrzymywana jest homeostaza. W sytuacji, gdy pojawią się zaburzenia, obserwuje się wiele nieprzyjemnych, często także uciążliwych objawów i dolegliwości.
2. Zaburzenia hormonalne – objawy
Zaburzenia hormonalne u kobiet, w zależności od tego, które elementy są rozregulowane, wywołują:
- złe samopoczucie, huśtawki nastrojów, drażliwość, nerwowość, reakcje emocjonalne nieadekwatne do siły bodźca, a nawet depresję,
- zaburzenia koncentracji i bezsenność,
- wahania wagi, tycie i chudnięcie,
- pojawienie się nadmiernego owłosienia,
- nawracające zmiany skórne, przebarwienia, łojotok, trądzik,
- obniżone libido, problemy z płodnością i zajściem w ciążę, zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
- choroby, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS), niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroba Hashimoto, choroba Cushinga.
Zaburzenia hormonalne u mężczyzn – objawy to:
- zachowania agresywne, nadpobudliwość, nerwowość,
- osłabienie odporności organizmu,
- spadek libido, problemy z potencją, stopniowa utrata komórek plemnikowych, niepłodność,
- przyrost masy ciała, wzrost tkanki tłuszczowej, zmniejszenie masy mięśniowej i kostnej,
- zmniejszenie aktywności psychomotorycznej, brak energii,
- obniżenie nastroju, uczucie zmęczenia, objawy depresyjne,
- nadmierna senność w ciągu dnia, zaburzenia snu,
- problemy z koncentracją,
- zwiększona męczliwość mięśni.
W przypadku mężczyzn zaburzenia hormonalne mogą być związane z zespołem feminizujących jąder, zespołem Klinefeltera, niewydolnością jąder czy stanem po wycięciu jąder.
3. Przyczyny zaburzeń hormonalnych
Zaburzenia hormonalne mają różne przyczyny. Wahania mogą mieć podłoże fizjologiczne (np. ciąża, cykl miesiączkowy, okres karmienia piersią). Duże znaczenie ma wiek. Nieprawidłowości są bowiem związane z menopauzą u kobiet czy andropauzą u mężczyzn.
Zaburzenia hormonalne mogą także wynikać z:
- z niehigienicznego trybu życia, to jest nieprawidłowych nawyków żywieniowych (duże znaczenie mają obecne w niej fast foody, przetworzona żywność, nadmiar soli, duża ilość alkoholu oraz innych używek, co ma istotny wpływ na metabolizm, bezpośrednio związany z gospodarką hormonalną), nadmiaru albo zbyt małej ilości ruchu, przewlekłego stresu i problemów emocjonalnych, niedoborów witamin i minerałów,
- uwarunkowań o charakterze genetycznych,
- nieprawidłowego działania gruczołów,
- chorób nowotworowych, chorób o podłożu autoimmunologicznym (np. cukrzyca, nieswoiste zapalenie jelit, łuszczyca), chorób endokrynologicznych (np. nadczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, choroba Cushinga),
- terapii farmakologicznych.
4. Zaburzenia hormonalne – jakie badania wykonać?
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza, który na podstawie wywiadu zdecyduje, jakie należy wykonać badania. To najczęściej badania laboratoryjne z krwi.
U kobiet zmagających się z zaburzeniami hormonów płciowych zleca się badanie poziomu prolaktyny, progesteronu i androgenów, estradiolu, LH, FSH, SHBG. Gdy dolegliwości wskazują na zaburzenia tarczycy, zleca się badanie poziomu TSH, a następnie FT3 i FT4.
W przypadku zaburzeń hormonalnych u mężczyzn, w zależności od objawów i innych czynników, badania powinny objąć testosteron, ale i inne hormony, takie jak tyroksyna, melatonina, kortyzol, insulina, estrogen, także luteina, prolaktyna czy progesteron.
5. Leczenie zaburzeń hormonalnych
Leczenie zaburzeń hormonalnych zależy od kilku czynników, między innymi obserwowanych objawów, wyników badań oraz przyczyny nieprawidłowości. Gdy zostaną rozpoznane zaburzenia hormonalne, wdraża się leczenie farmakologiczne (lekami lub preparatami hormonalnymi). I tak w przypadku hipogonadyzmu podaje się testosteron, skutki andropauzy ogranicza się dzięki hormonalnej terapii zastępczej, a w przypadku niedoczynności tarczycy stosuje się farmakoterapię (lewotyroskyna).
Kobietom, które weszły w okres menopauzy, może zostać zaproponowana hormonalna terapia zastępcza (HZT). Pomocne mogą być również metody niefarmakologiczne. Ważna jest racjonalna dieta oraz dbanie o regularną aktywność fizyczną.
Bardzo ważne jest, by bez konsultacji z lekarzem nie należy przyjmować leków, ale także suplementów diety czy ziół, które cechuje wpływają na gospodarkę hormonalną.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.