Hormony - charakterystyka, działanie i możliwe choroby endokrynologiczne
Endokrynologia zajmuje się działaniem hormonów oraz związanymi z nimi chorobami. Hormony mają pośredni lub bezpośredni wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, nie tylko na komórki i tkanki, ale także na nasz nastrój. Równowaga hormonalna jest więc bardzo ważna. Jeden gruczoł dokrewny, który szwankuje, może zaważyć na pogorszeniu samopoczucia. Czasem wywołuje poważne choroby hormonalne. Zobacz, jak dbać o swoje zdrowie.
1. Czym są hormony
Hormony to takie substancje, które pobudzają lub dezaktywują różnorodne mechanizmy komórkowe w określonych tkankach. Dzieje się tak dzięki temu, że w tkankach znajdują się receptory wrażliwe na określony rodzaj hormonów. Hormony wpływają na nasz rytm okołodobowy, wzrost, nastrój, libido, zmiany zachodzące podczas ciąży i wiele innych czynników – bardzo wiele więc od hormonów zależy.
Hormony są wytwarzane przez gruczoły, takie jak:
- podwzgórze (np. wazopresyna i oksytocyna),
- przysadka mózgowa (np. prolaktyna),
- szyszynka (melatonina),
- jądra szwu (serotonina),
- gruczoł tarczowy (hormony tarczycy),
- wątroba (np. trombopoetyna),
- trzustka (np. glukagon),
- kora i rdzeń nadnerczy (np. kortyzol),
- nerki (np. renina),
- jądra (androgeny),
- jajniki (estrogeny),
- grasica (tymulina),
- ściany przedsionka serca (przedsionkowy peptyd natriuretyczny).
2. Hormony a choroby endokrynologiczne
Zaburzenia hormonalne dzieli się na dwie główne grupy. Gruczoły wydzielające hormony mogą wydzielać ich zbyt mało (niedoczynność) bądź też zbyt dużo (nadczynność) i wywoływać przez to określone objawy.
Nie zawsze jest to jednak takie proste, na przykład biorąc pod uwagę choroby tarczycy, można zauważyć, że mogą być one bardzo długo bezobjawowe, jak na przykład utajona nadczynność tarczycy. Choroby tarczycy są jednymi z najczęstszych chorób endokrynologicznych. Odrębną grupą chorób endokrynologicznych są guzy zaburzające funkcjonowanie gruczołów.
Zaburzenia hormonalne są przyczyną takich różnorodnych chorób, jak:
- cukrzyca (zaburzenie wydzielania lub działania insuliny - hormonu produkowanego przez trzustkę),
- ginekomastia (zwiększenie się piersi u mężczyzny wywołane różnymi czynnikami hormonalnymi),
- zespół policystycznych jajników (zaburzenie funkcjonowania jajników wywołane nadmiarem androgenów - hormonów męskich),
- hirsutyzm (nadmierne owłosienie wywołane nadmiarem hormonów męskich u kobiety),
- akromegalia (zaburzenie wywołujące powiększenie się stóp, dłoni, języka, nosa i narządów wewnętrznych u osób dorosłych wskutek nadmiernej ilości hormonu wzrostu),
- hiperprolaktynemia (zaburzenie dotykające zarówno kobiet, jak i mężczyzn, wywołane nadmierną ilością prolaktyny),
- karłowatość przysadkowa (niewielki wzrost wywołany brakiem lub niedoborem hormonu wzrostu),
- zespół Morgagniego-Stewarta-Morela (zespół chorobowy wywołujący wiele objawów, takich jak otyłość, hirsutyzm, brak miesiączki, cukrzyca i inne, spowodowany nadmierną ilością hormonu produkowanego przez korę nadnerczy),
- choroba Addisona (niedobór hormonów kory nadnerczy, wywołujący wiele różnych objawów).
Zdarzają się także choroby, które obejmują funkcjonowanie kilku gruczołów naraz. Do takich chorób należy na przykład autoimmunologiczny zespół niedoczynności wielogruczołowej typu 1, 2 i 3.
3. Leczenie zaburzeń hormonalnych
Jak to mówią - cyzm się strułeś, tym się lecz. Zaburzenia produkcji hormonów zwykle reguluje się poprzez terapię hormonalną i podanie odpowiednich środków. Jeśli hormonów jest za dużo, ich ilość zmniejsza się poprzez rożnego rodzaju blokery. W przypadku niedoborów wystarczy uzupełnić braki.
Czasem w leczeniu niektórych chorób pomocna okazuje się dieta. Tak się dzieje np. w przypadku zaburzeń pracy tarczycy. Produkty takie jak soja czy warzywa strączkowe lub kapustne zawierają fitoestrogeny, które mogą blokować wydzielanie hormonów. Nie należy oczywiście unikać jedzenia brokułów czy tofu, jednak warto ograniczyć ich spożycie.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.